Οι μυστικές αναλύσεις των δημοσκοπήσεων - Τα καλά και τα κακά νέα για ΣΥΡΙΖΑ-ΝΔ

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι ποιοτικές αναλύσεις των δημοσκοπήσεων που διεξάγονται και βρίσκονται στα γραφεία των κομμάτων. Οι αξιολογήσεις για την συμπεριφορά του εκλογικού σώματος, οι μετακινήσεις, οι συσπειρώσεις και οι εκπλήξεις που καραδοκούν, 13 μόλις ημέρες πριν τις εκλογές, είναι χαρακτηριστικό του κλίματος που επικρατεί.
Σύμφωνα με στοιχεία από ευρήματα σε focus group από σειρά εταιρειών δημοσκοπήσεων προκύπτουν ορισμένα αξιόλογα ευρήματα.
Ωστόσο, για τα ποσοτικά δεδομένα θα πρέπει να είναι κανείς επιφυλακτικός για 3 λόγους:

1. Για την ρευστότητα του εκλογικού τοπίου
2. Για την συμπεριφορά του εκλογικού σώματος που καλείται να απαντήσει στις δημοσκοπήσεις. Εχοντας εδραία την πεποίθηση σε ποσοστό 50%, ότι οι δημοσκοπήσεις αποτελούν συστημικό εργαλείο, δεν είναι λίγοι όσοι είτε απαντούν αναληθώς, είτε κλείνουν το τηλέφωνο, δυσκολεύοντας την αντιπροσωπευτικότητα του δείγματος.
3. Για τον ελάχιστο χρόνο που έχουν οι αναλυτές στη διάθεσή τους για να γίνεται εκ νέου στάθμιση του δείγματος και επαναξιολόγηση.

Παρά ταύτα, τα ποιοτικά στοιχεία καταδεικνύουν τα εξής:
Κουρασμένο και απογοητευμένο εκλογικό σώμα

• - Έχουμε ένα κουρασμένο εκλογικό σώμα, που πηγαίνει να ψηφίσει για τρίτη φορά μέσα σε λιγότερο από 8 μήνες και για έκτη φορά σε 16 μήνες( υπολογίζουμε ευρωεκλογές, δημοτικές και περιφερειακές).
• - Η ψήφος της 25ης Ιανουαρίου δεν άλλαξε τίποτα, όπως και η ψήφος του δημοψηφίσματος. Αυτό είναι μια μεγάλη απογοήτευση για ένα μέρος του εκλογικού σώματος που είχε υιοθετήσει σκληρή αντιμνημονιακή στάση.
• - Είναι μια απογοήτευση για τις ηλικίες 18-34 που ήταν ο πιο σκληρός πυρήνας αυτής της τάσης. Είναι αυτοί που ψήφισαν Σύριζα σε ποσοστό πάνω από 55% και Όχι σε ποσοστό 78%.
• - Η απογοήτευση οδηγεί στην υποχώρηση του διλήμματος και της διαχωριστικής γραμμής μνημόνιο-αντιμνημόνιο.
• Δημιουργεί συνθήκες συμβιβασμού για ένα μέρος του 61% του Όχι και συνθήκες υιοθέτησης είτε αποχής είτε ψήφου οργής και αντίδρασης για το πιο σκληρό κομμάτι του Όχι.
• Το κόμμα του Όχι θα ήταν πράγματι μια απειλή για το σύστημα, αν υπήρχε ένας ηγέτης να του δώσει πολιτικό περιεχόμενο και να το εκφράσει. Οπως όλα δείχνουν, ο Π. Λαφαζάνης δεν μπορεί να παίξει αυτό το ρόλο.

Το πλαίσιο συμπεριφοράς των πολιτών
Το πλαίσιο πάνω στο οποίο χτίζονται οι πολιτικές συμπεριφορές και επιλογές των πολιτών σε αυτές τις εκλογές είναι:

• -Ποιος θα είναι πρώτο κόμμα για να εφαρμόσει το νέο μνημόνιο ( αυτό αφορά αυτούς που θα επιλέξουν με πραγματιστικά κριτήρια, αυτούς που έχουν συμβιβαστεί με την πραγματικότητα).
• -Ποια θα είναι η μορφή αντίδρασης στην απογοήτευση από την συνθηκολόγηση της χώρας (αφορά αυτούς που αρνούνται να συμβιβαστούν με την πραγματικότητα).

Φανερές τάσεις
Έχουν ήδη διαμορφωθεί οι προσλαμβάνουσες των πολιτών που συνιστούν μια εμφανή και σταθερή τάση.
Ποιες είναι οι φανερές τάσεις που κυριαρχούν και οδηγούν στη διαμόρφωση συγκεκριμένων πολιτικών επιλογών και συμπεριφορών:

• Οι πολίτες δεν ήθελαν τις εκλογές, υπάρχει κόπωση και απογοήτευση. Αυτό ευνοεί τα συστημικά κόμματα, μέσα στα οποία εντάσσεται πλέον και ο Σύριζα.
• Δεν υπάρχει δυναμική αυτοδυναμίας αλλά ούτε και υπήρξε μετά τις 15 Ιουλίου. Πριν υπήρχε, ο Σύριζα θα ήταν αυτοδύναμος αν έκανε εκλογές το διάστημα Μαϊου-Ιουλίου.
• Δεν υπάρχει αφήγημα από τα δύο μεγάλα κόμματα, τέτοιο που να τα διαχωρίζει. Όσο περνάει ο καιρός οι διαφορές Σύριζα-Ν.Δ θα είναι δυσδιάκριτες.
• Η εικόνα του Τσίπρα έχει διαρραγεί. Από το 70% θετικών γνωμών του Απριλίου προσγειώθηκε στο 30% τώρα. Το αποτέλεσμα αυτό είναι αλληλένδετο με τα δύο παρακάτω ευρήματα.
• Υπάρχει αρνητική αποτίμηση της κυβέρνησης Σύριζα-ΑΝΕΛ. Η πλειοψηφία την θεωρεί αποτυχημένη και κακή κυβέρνηση και αυτό έχει επιπτώσεις στον Σύριζα.
• Η πλειοψηφία θεωρεί ότι η διαπραγμάτευση απέτυχε. Και κρίνει εκ του αποτελέσματος, κάτι που στερεί από το Σύριζα το πλεονέκτημα που είχε από τις 26.1 έως την επόμενη μέρα του δημοψηφίσματος.
• Κάποιοι από το 61% του Όχι έχουν συμβιβαστεί με την ιδέα της συνθηκολόγησης. Μένει να δούμε αν θα διατηρηθεί αυτή η τάση και μετά τις εκλογές, όταν κληθούν να υποστούν τις συνέπειες των μέτρων.
• Ένα 25% στην καλύτερη για εμάς περίπτωση ή ένα 35% στη χειρότερη ( σε αυτή τη χρονική συγκυρία πάντα) εξακολουθεί να είναι απορριπτικό απέναντι στο σύστημα, στην Ευρώπη και στα μνημόνια. Διατηρεί σκληρά χαρακτηριστικά.
• Η πλειοψηφία τοποθετείται υπέρ των κυβερνήσεων συνεργασίας. Η επιλογή αυτή είναι πιο συνειδητοποιημένοι στους πραγματιστές ψηφοφόρους, αυτούς που κρίνουν ρεαλιστικά. Γι' αυτό και κόστισε στον Τσίπρα η δήλωση ότι δεν θα συνεργαστεί με κανέναν.

Κρυφές τάσεις
Ταυτόχρονα όμως υπάρχουν κάποιες κρυφές τάσεις που έχουν αρχίσει να ανιχνεύουν οι αναλυτές στα Focus group.Ποιες είναι αυτές:

• Η ενίσχυση και η υπόγεια ψήφος προς τη Χρυσή Αυγή. Κανείς δεν το δηλώνει αλλά η Χρυσή Αυγή φέρεται να αλιεύει ψήφους από παντού. Από το Σύριζα, φαίνεται μόνο από τις μετρήσεις να παίρνει 1.5% ή το 4% των ψηφοφόρων του Σύριζα του Ιανουαρίου. Η Χρυσή Αυγή δείχνει να έχει μια δυναμική διψήφιου ποσοστού.
• Η ψήφος προς το Λεβέντη, σε μια προσπάθεια να γελοιοποιηθεί το πολιτικό σύστημα. Αν συνεχιστεί αυτή η τάση, ο Λεβέντης μπορεί να ξεπεράσει το 6% και να βρεθεί με 17 βουλευτές στη Βουλή.
• Η τάση για αποχή. Ένα μεγάλο μέρος των ψηφοφόρων που έχει απορριπτικά και σκληρά χαρακτηριστικά απέναντι στο μνημόνιο και στο πολιτικό σύστημα, τείνει προς την αποχή. Τα συστημικά κόμματα τα ευνοεί κάτι τέτοιο, ο Σύριζα όμως θα ήθελε να είναι ελεγχόμενη η αποχή αφού το 40% της αποχής είναι ψηφοφόροι του, του Ιανουαρίου. H αποχή δεν ευνοεί επίσης το κόμμα Λαφαζάνη.

Τα καλά και τα κακά νέα για Σύριζα και Ν.Δ
Ποια είναι τα καλά νέα για το Σύριζα και για τον Τσίπρα:

• Εκκινεί από ένα 20%, σημαντική αφετηρία για να αποτελέσει τον ένα πόλο του συστήματος.Το έχει καταφέρει σε αυτές τις εκλογές αφού δεν υπάρχει απειλή από το κόμμα του Όχι και το κόμμα Λαφαζάνη δεν έχει δυναμική. Το αν θα καταφέρει να αποτελέσει τον πόλο αυτό σε βάθος χρόνου είναι ζήτημα που θα κριθεί πολύ σύντομα, μέσα στο 2016. Αν καταφέρει στο τέλος του 2016 να κάνει το Σύριζα ένα κόμμα που θα έχει σταθεροποιηθεί σε αυτά τα ποσοστά, σαφώς και θα αποτελεί τον ένα πόλο.
• Θα είναι όμως εξαιρετικά δύσκολο, συμμετέχοντας ή δείχνοντας ανοχή σε μέτρα που έρχονται και θα είναι ιδιαίτερα σκληρά.
• Εκκαθάρισε το εσωκομματικό πεδίο. Ο Σύριζα πλέον είναι ένα αρχηγικό κόμμα, είναι το κόμμα του Τσίπρα. Έχουν υποχωρήσει και θα υποχωρήσουν και άλλο οι ιδεοληψίες, το μόνο που θα πουλάει αυτό το μαγαζί είναι το προϊόν Τσίπρας. Όλα περιστρέφονται γύρω από αυτόν, είναι δικό του το μαγαζί πλέον.
• Είναι αλήθεια ότι έχει μεγαλύτερες δεξαμενές από τη Νέα Δημοκρατία. Ποιες είναι αυτές; Το γεγονός ότι έχει περιθώρια αύξησης της συσπείρωσης του ( είναι στο 55% μεσοσταθμικά αυτή τη στιγμή) όπως επίσης και το γεγονός ότι το 38% της αποχής είναι πρώην ψηφοφόροι του Σύριζα. Με δεδομένο ότι η αποχή ως τάση που δηλώνεται καλύπτει ένα 7-8% του εκλογικού σώματος, τό 3,0-3,4% είναι άνθρωποι που είχαν ψηφίσει Σύριζα.
• Μπορεί να χρησιμοποιήσει ως φόβητρο την παλινόρθωση Ν.Δ-ΠΑΣΟΚ. Στο πιο μεγάλο κομμάτι των αναποφάσιστων αλλά και στην αποχή, το ενδεχόμενο αυτό δημιουργεί αρνητικές προσλαμβάνουσες.
• Το κόμμα Λαφαζάνη δείχνει να κινείται σε χαμηλή πτήση. Αν έδειχνε μια δυναμική, τότε ο Τσίπρας θα είχε πολύ σοβαρό πρόβλημα. Παγιώνεται, ως γεγονός, ότι το κόμμα Λαφαζάνη δεν συνιστά απειλή για τον Τσίπρα.

Τα κακά νέα για τον Τσίπρα.

• Δεν έχει αφήγημα πλέον για να διεγείρει και να κινητοποιήσει τους πολίτες. Δεν έχει καταφέρει να είναι πειστικός απέναντι στους πραγματιστές ψηφοφόρους, δεν έχει καταφέρει να διεισδύσει στο κεντροδεξιό ακροατήριο.
• Η συσπείρωση του Σύριζα εκτός του ότι είναι χαμηλή, συντελείται με πολύ αργούς ρυθμούς. Σε σύγκριση με την προηγούμενη εβδομάδα ανέβηκε μόνο 4 μονάδες, από το 51 στο 55 και ακόμα έχουμε 13 μέρες μέχρι τις εκλογές.
• Δεν μπορεί να υπολογίσει στην εικόνα του, όπως αρχικά κάποιοι τον είχαν πείσει. Θα χρειαζόταν να αναδείξει μια ομάδα με διαχειριστική επάρκεια, να περνούσε το μήνυμα «με αυτούς θα κυβερνήσω». Δεν διαθέτει όμως τέτοια ομάδα ούτε έχει το χρόνο για να την αναδείξει.
• Αποδείχθηκε λάθος η στάση του στο θέμα των συνεργασιών, τη στιγμή που η πλειοψηφία αναμένει ότι μετά τις εκλογές θα χρειαστεί κυβέρνηση συνεργασίας. Κινδυνεύει να απομονωθεί στο πολιτικό σκηνικό, αποκλείοντας συνεργασίες με Ποτάμι,ΠΑΣΟΚ. Ποιοι μένουν; Η Ν.Δ, το ΚΚΕ και ο Λαφαζάνης, η Χρυσή Αυγή και ο Λεβέντης.
• Με την τακτική αυτή ο ΣΥΡΙΖΑ προεξοφλεί αστάθεια και αυτό απωθεί το κεντροδεξιό ακροατήριο ή τους πραγματιστές ψηφοφόρους.

Τα καλά νέα για τη ΝΔ

• Ο Μεϊμαράκης κέρδισε όχι μόνο το στοίχημα της αποτροπής αυτοδυναμίας Τσίπρα και διατήρησης της Ν.Δ σε αξιοπρεπή ποσοστά αλλά έκλεισε την ψαλίδα και - αν χάσει - θα χάσει οριακά.
• Η Ν.Δ έχει για πρώτη φορά θετικό ισοζύγιο σε ότι αφορά τους ψηφοφόρους που παίρνει από το Σύριζα σε σχέση με τους ψηφοφόρους της που πηγαίνουν στο Σύριζα. Στις εκλογές του Ιανουαρίου αλλά και στις ευρωεκλογές το ισοζύγιο αυτό ήταν αρνητικό για τη Νέα Δημοκρατία. Σήμερα η Ν.Δ χάνει 1 ψηφοφόρο της του Ιανουαρίου που τώρα πάει στο Σύριζα αλλά την ίδια στιγμή 3 ψηφοφόροι του Σύριζα του Ιανουαρίου ψηφίζουν τώρα Νέα Δημοκρατία.

Οι μετακινήσεις
Ένα σημαντικό εύρημα από τα focus group , που δείχνει το προφίλ αυτών που μετακινούνται από το Σύριζα και πάνε στη Νέα Δημοκρατία.
Είναι άνθρωποι άνω των 55 ετών, συντηρητικής ψυχοσύνθεσης,που είχαν ψηφίσει Σύριζα γιατί δεν άντεχαν περικοπές, υπερφορολόγηση, ΕΝΦΙΑ και ήθελαν να δοκιμάσουν έναν άλλο δρόμο. Δεν ήθελαν όμως να διακινδυνεύσουν όσα είχαν. Αυτοί επηρεάστηκαν πιο πολύ από όλους από τα capital controls και το κλίμα αστάθειας ενώ είδαν ότι ούτε την υπερφορολόγηση ούτε τον ΕΝΦΙΑ μείωσε ο Τσίπρας.
Ο πίνακας αυτός τα λέει όλα:

• Η Νέα Δημοκρατία δείχνει να έχει κάποιες μικρές εισροές από το Ποτάμι, πρόκειται ουσιαστικά για κεντροδεξιούς και κεντρογενείς ψηφοφόρους που τον Ιανουάριο ψήφισαν Ποτάμι, και κάποιες μικρές εισροές από το ΠΑΣΟΚ και λιγότερες από τους ΑΝ.ΕΛ.
• Έχει πολύ υψηλή συσπείρωση, σε ότι αφορά τους ψηφοφόρους του Ιανουαρίου, εκκινεί από ένα 21% περίπου, έχοντας 75% συσπείρωση.
• Η στροφή στο μεσαίο χώρο και η προσέγγιση της Ν.Δ στο θέμα των κυβερνητικών συνεργασιών, λειτουργούν θετικά. Δεν είναι μόνο ότι αυξάνουν τη συσπείρωση της αλλά της επιτρέπουν να «τσιμπάει» και από άλλα κόμματα ενώ λειτουργούν με θετικό τρόπο για την εικόνα Μεϊμαράκη, που είναι απείρως καλύτερη από την εικόνα Σαμαρά.

Τα κακά νέα για ΝΔ:

• Στερείται αφηγήματος για να κινητοποιήσει τους πολίτες. Το αφήγημα ‘’εμείς μπορούμε να εφαρμόσουμε καλύτερα το μνημόνιο και να επαναφέρουμε τη σταθερότητα’’ δεν απευθύνεται σε πολλούς. Απευθύνεται σε αυτούς που ήδη ψηφίζουν Νέα Δημοκρατία και σε κάποιους κεντρογενείς από το Ποτάμι.
• Η συσπείρωση της έχει όρια τα οποία αγγίζει. Στερείται άλλων δεξαμενών. Μπορεί να ελπίζει στην πρωτιά, μόνο αν η τάση για αποχή παραμείνει και ενισχυθεί και αν η συσπείρωση του Σύριζα δεν ξεπεράσει το 60-63%.
• Έχει διαρροές προς τη Χρυσή Αυγή, τις οποίες πρέπει να ανακόψει γιατί δεν διαθέτει άλλες δεξαμενές για τις αναπληρώσει.
• Δεν έχει εμφανίσει μια νέα ομάδα διακυβέρνησης, δεν υπάρχει ένα αυτόνομο και συνεκτικό δικό της πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων που να δίνει χειροπιαστή ελπίδα. Το ίδιο πρόβλημα έχει και ο Σύριζα. Η αίσθηση μιας κυβέρνησης με Βρούτση, Άδωνι, Βορίδη και λοιπούς δεν λειτουργεί θετικά.

Εκτίμηση εκλογικής επιρροής
Αυτή τη στιγμή υπάρχουν διαφορές στο υψηλό-χαμηλό όριο για Σύριζα-Ν.Δ.
Η αστάθεια που επιδεικνύει η εκλογική βάση του Σύριζα, η χαμηλή συσπείρωση αλλά και οι αστάθμητοι παράγοντες της αποχής και των υπόγειων ρευμάτων στο πολιτικό σκηνικό, δίνουν ένα μεγάλο εύρος σε ότι αφορά το χαμηλό-υψηλό όριο της εκλογικής επιρροής του Σύριζα.
Αντίθετα στη Ν.Δ το εύρος αυτό είναι σε συμβατικά πλαίσια.
Δηλαδή:

• Σύριζα: 22-29%
• Ν.Δ: 24.5-27.5%.

Την επόμενη εβδομάδα θα υπάρχει πιο καθαρή εικόνα.
Τα άλλα κόμματα
Έχει ενδιαφέρον να δούμε και την εικόνα που υπάρχει για τη δυναμική των άλλων κομμάτων.

• Η Χρυσή Αυγή δείχνει να έχει μια υπόγεια δυναμική, δεν εκδηλώνεται, δεν δηλώνεται η πρόθεση ενίσχυσης. Το ζήτημα είναι ποια είναι η οροφή αυτής της δυναμικής. Ένα διψήφιο ποσοστό θα επισκιάσει το εκλογικό αποτέλεσμα, κανείς δεν θα ασχολείται με το ποιος θα είναι πρώτο κόμμα ή δεύτερο.
• Το ΚΚΕ διεξάγει ένα διμέτωπο προς το Σύριζα και τη Λαϊκή Ενότητα. Επιχειρεί να περιχαρακώσει το χώρο του και το έχει πετύχει σε ένα μεγάλο βαθμό. Θα κινηθεί σίγουρα πάνω από το 6%. Είναι από τις ελάχιστες σταθερές αυτών των εκλογών.
• Το ΠΑΣΟΚ μπορεί να έχει χαμηλή συσπείρωση αλλά φαίνεται ότι αγγίζει το 5%, με τον επαναπατρισμό του μεγαλύτερου όγκου των ψηφοφόρων του ΚΙΔΗΣΟ αλλά και την καλύτερη εικόνα που έχει η Φ.Γεννηματά. Αν υπάρξει όμως κλίμα πόλωσης, τις τελευταίες μέρες (κάτι που δεν διαφαίνεται τώρα) θα συμπιεστεί όπως και το Ποτάμι.
• Η Λαϊκή Ενότητα φαίνεται ότι θα κάνει χαμηλή πτήση. Ουσιαστικά αποπνέει μια παλαιοκομμουνιστική ρητορική. Είναι για παράδειγμα, δύσκολο να διακρίνει κάποιος τους εκπροσώπους της όταν μιλάνε, με τους εκπροσώπους του ΚΚΕ. Και αυτό συνήθως καταλήγει υπέρ του αυθεντικού προϊόντος. Τη ΛΑΕ μπορεί να την δούμε ακόμα και κάτω από το 4%, δεν έχει δυναμική. Μπορεί να είναι και η δυσάρεστη έκπληξη.
• Οι ΑΝΕΛ φτάνουν στο τέρμα. Το ακροατήριο τους ήταν αμιγώς αντιμνημονιακό και αυτό θα κοστίσει. Είναι αδύνατον, με τα στοιχεία και τα δεδομένα που έχουμε σήμερα,να μπουν στη Βουλή. Μπορεί μάλιστα να κινηθούν μεταξύ 1-2%.
• Η Ένωση Κεντρώων είναι μόδα. Αποτελεί επιλογή για αυτούς που θέλουν να διαμαρτυρηθούν και να γελοιοποιήσουν το πολιτικό σκηνικό στέλνοντας γραφικούς στη Βουλή. Δεν θα εκπλαγώ αν τους δούμε σε ποσοστά ακόμα και στο 6%. Το όριο πάντως του 3% το περνούν με άνεση.

Αποχή: Ο πιο καθοριστικός παράγοντας
Η αποχή ενδέχεται να αποδειχθεί ο πιο καθοριστικός παράγοντας για τη διαμόρφωση του εκλογικού αποτελέσματος.
Υψηλή συμμετοχή σημαίνει ότι δεν θα δούμε ποσοστά 28-30% για Σύριζα και Ν.Δ. Θα είναι χαμηλότερα γιατί η σύνθεση και η πολιτική συμπεριφορά όσων προσανατολίζονται στην αποχή είναι απορριπτική για το πολιτικό σύστημα συνολικά.
Αντίθετα η αποχή ευνοεί τα συστημικά κόμματα και εγγυάται ένα διαχειρίσιμο εκλογικό αποτέλεσμα.

• Ο Σύριζα δεν θέλει αυξημένη αποχή αλλά ελεγχόμενη.
• Ούτε ο Λαφαζάνης θέλει την αποχή. Αν είναι μεγάλη ενδέχεται να θέσει σε κίνδυνο ακόμα και την είσοδό του στη Βουλή.
• Την αποχή δεν την θέλει και η Χρυσή Αυγή γιατί λειτουργεί ανασχετικά στην αύξηση των ποσοστών της.

Άρα το ποσοστό αποχής θα αποτελέσει τον πιο καθοριστικό παράγοντα.
Με τα μέχρι τώρα δεδομένα προκύπτει ότι ένα πολύ μεγάλο μέρος του σκληρού πυρήνα του «Όχι» και της απόρριψης του πολιτικού συστήματος, προσανατολίζεται στην αποχή.
Και αυτό γιατί δεν υπάρχει πολιτικό υποκείμενο να υποδεχθεί αυτή την ψήφο και να εκφράσει το «Όχι».
Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι καθιστά τη χώρα κυβερνήσιμη, μετά τις εκλογές, το γεγονός ότι θα έχουμε ένα διαχειρίσιμο, συστημικά, εκλογικό αποτέλεσμα.

iefimerida.gr