Μέρες ’69...

Ήσαν μαύρες εκείνες οι μέρες.

Ιούνιος του 1969. Το πιο βαθύ σκοτάδι της μεταπολεμικής Ιστορίας μας. Η Ελλάδα και οι θεσμοί της στενάζανε. Όλες οι ελευθερίες μας είχαν καταπλακωθεί κάτω από τις ερπύστριες του Παττακού. Ενα αδιαπέραστο σιδερένιο δίχτυ χαφιεδισμού και ανατριχιαστικών παρακολουθήσεων σκέπαζε όλα τα πνευματικά και εκπαιδευτικά ιδρύματα. 
Τριάντα δύο δικαστές είχαν απολυθεί μέσα σε διάχυτη κατασυκοφάντηση και κατασπίλωσή τους. Χωρίς διαδικασίες. Χωρίς προηγούμενη κλήση να απολογηθούν. Για ανύπαρκτα «εγκλήματα».

Ο Χρήστος Σαρτζετάκης! Γιατί, ως ανακριτής της υπόθεσης Λαμπράκη, τόλμησε να αναζητήσει την αλήθεια μέσα στους σκοτεινούς διαδρόμους του παρακράτους και του δωσιλογισμού.
Ο Στυλιανός Μαυρομιχάλης! Γιατί, ως πρόεδρος του Αρείου Πάγου και υπηρεσιακός πρωθυπουργός, τόλμησε να διεξάγει τις μόνες εκλογές το αποτέλεσμα των οποίων δεν νοθεύτηκε. Ούτε «βιάστηκε» η λαϊκή βούληση.

Και τόσοι άλλοι. Απλώς είχαν αποδειχθεί γενναίοι. Οι εκρηκτικοί μηχανισμοί των αντιστασιακών οργανώσεων, οι προκηρύξεις και η διακίνηση του παράνομου αντιστασιακού Τύπου δεν είχαν την απήχηση που οι αντιστασιακοί ανέμεναν. Μάλιστα οι λαϊκές αντιδράσεις κατά της χούντας των συνταγματαρχών είχαν χαλαρώσει. Στους χιλιάδες εξόριστους στα ξερονήσια ή τουλάχιστον σε κάποιους από αυτούς, άρχισε να διαπερνά ο φόβος μιας ιστορικής μοναξιάς.
Οι 32 απολυμένοι δικαστές δεν είχαν άλλο δρόμο προστασίας τους. Προσέφυγαν στο Συμβούλιο της Επικρατείας. Τότε συνεδρίαζε στον πρώτο όροφο της Βουλής. Οι ανώτατοι δικαστές και οι δικτάτορες μπαινόβγαιναν στο κτίριο από την ίδια πόρτα. Πνευματικά και ιδεολογικά δεν συναντήθηκαν ποτέ.
Οι αιτήσεις ακύρωσης συζητήθηκαν στις 14 Ιουνίου 1969. Και λίγες μέρες μετά, στις 20 και 21 Ιουνίου 1969, οι ανώτατοι δικαστές διασκέφτηκαν. Έπρεπε να αποφασίσουν. Μήπως το πραξικόπημα που επικράτησε δημιούργησε δίκαιο; Μήπως οι παράφρονες δικαιοπολιτικά «συντακτικές πράξεις», με τις οποίες απολύθηκαν οι 32 δικαστές της πολιτικής και ποινικής δικαιοσύνης, και αυτές δημιούργησαν δίκαιο;

Η διάσκεψή τους ήταν ήρεμη. Και πολύ παραγωγική σε νομικό λόγο. Έπρεπε να υπερασπιστούν θεμελιώδεις αξίες του νομικού πολιτισμού. Όπως το δικαίωμα ακρόασης κάθε εγκαλούμενου πριν από την επιβολή σε βάρος του οποιασδήποτε ποινής ή οποιουδήποτε δυσμενούς διοικητικού μέτρου. Δεν ξέρω αν σκόνταψαν σε εύλογους «ανθρώπινους» δισταγμούς. Κανένας τους, απ’ όσο ξέρουμε, δεν είχε γεννηθεί «ήρωας». Είχαν απλώς την αίσθηση του καθήκοντος.
Προχώρησαν στην ακύρωση των αυθαίρετων απολύσεων. Δεν κήρυξαν «επανάσταση» κατά του τότε ανελεύθερου καθεστώτος των συνταγματαρχών. Ούτε επιχείρησαν να τους ταπεινώσουν φραστικά. Ο λόγος τους παρέμεινε αυστηρά δικανικός. Εξαιρετικά προσεγμένος. Περίπου μας είπαν ότι οι πραξικοπηματίες σαν να είχαν ξεχάσει να αναφερθούν στο δικαίωμα ακρόασης στην τρισάθλια «συντακτική» τους πράξη.

Είναι πολλά τα επεισόδια που ακολούθησαν. Προπηλακισμοί. Προσωπικά από τον ίδιο τον δικτάτορα Στέλιο Παττακό. Και από τον Γεώργιο  Παπαδόπουλο, που κατήγγειλε τον πρόεδρο του Συμβουλίου της Επικρατείας ότι «παραβιάζει το επαναστατικό δίκαιο»! Τον κάλεσε μάλιστα δημόσια να παραιτηθεί. Αυτός, φυσικά, αρνήθηκε. Για να απολυθεί την επομένη. Μαζί με μια μεγάλη ομάδα από τους πιο σημαντικούς ανώτατους δικαστές. Διορίστηκαν νέοι -μετά τον Κόλλια, διαβόητο εισαγγελέα του Αρείου Πάγου- δωσίλογοι. Και ακυρώθηκαν στην πράξη οι δικαστικές αποφάσεις.

Διαβάσαμε όλοι μας την εβδομάδα που πέρασε τις επιστολές των δύο αντιπροέδρων του Συμβουλίου της Επικρατείας, της Κατερίνας Σακελλαροπούλου και του Χρήστου Ράμμου.
Σε ποια χώρα του κόσμου το ανώτατο δικαστήριο δεν διασκέπτεται λόγω δηλώσεων του πρωθυπουργού;

Ας ταξιδέψουμε ιστορικά. Ακόμα πιο πίσω.

Στις 16/2/1934 ο Χίτλερ, επικεφαλής μιας κυβέρνησης μειοψηφίας, υπήγαγε με διάταγμα τη δικαστική εξουσία στην εποπτεία της εκτελεστικής. Με διάταγμα στις 24/1/1935 όλα τα δικαστήρια μετατρέπονται σε υπηρεσίες του Τρίτου Ράιχ με επίβλεψη από το πολιτικό γραφείο του κόμματος. Ο θεωρητικός του εθνικοσοσιαλισμού Αλφρεντ Ρόζενμπεργκ υποστήριξε: «Το δίκαιο των Γερμανών δεν προκύπτει από νομικά κείμενα! Αλλά, κατά περίπτωση, ανάλογα με την περί δικαίου αίσθηση του γερμανικού λαού!»

Με τίποτα δεν ισχυρίζομαι ότι η σημερινή κυβέρνηση αντιγράφει μεθόδους δικτατορίας και φασισμού. Άλλωστε, έχει ανάμεσά της εξαιρετικά στελέχη με γνήσια δημοκρατική παιδεία και αφοσίωση στις θεμελιώδεις αρχές του πολιτεύματος. Επιμένω, όμως, ότι συγκεκριμένες πράξεις συγκεκριμένων στελεχών της κυβέρνησης και όλων όσοι «συμμαχούν» σε αυτά αντιγράφουν με εξαιρετική πιστότητα ό,τι έχει καταδικάσει η Ιστορία. 
Αντ. Βγόντζας-ΠΡΩΤΟ ΘΕΜΑ