Μπορεί να ανακάμψει ο ΣΥΡΙΖΑ;

Oι τελευταίες έρευνες έδειξαν για άλλη μια φορά την ίδια εικόνα. Η ΝΔ προηγείται 10% του ΣΥΡΙΖΑ σύμφωνα με την έρευνα της Marc (32,5% έναντι 22.5%), 8.5% σύμφωνα με την έρευνα της Pulse (32% έναντι 24%), 8.5% σύμφωνα με την έρευνα της Αlco (31,1% έναντι 22.6%) και 9.5% σύμφωνα με την έρευνα της Opinion Poll (31.3% έναντι 21,8).

Η εικόνα αυτή αναδεικνύει το βαθύ πρόβλημα του ΣΥΡΙΖΑ να ανακάμψει ουσιαστικά και να μπορεί να αμφισβητήσει το μεγάλο προβάδισμα.

Το πρόβλημα είναι ακόμα πιο εκρηκτικό για τον ΣΥΡΙΖΑ αφού αυτό το πρόβλημα εμφανίζεται μετά το Συνέδριό του στο οποίο υποτίθεται ότι ανασυγκροτήθηκε, ενώ το ίδιο το κόμμα της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης ζητάει εκλογές και ο Α.Τσίπρας προαναγγέλλει... την πρωτιά του ΣΥΡΙΖΑ στις ερχόμενες εκλογές, οι οποίες υποτίθεται ότι μπορεί να πραγματοποιηθούν και σε δύο, τρεις μήνες.

Το θέμα που τίθεται είναι επομένως εύλογο:

Μπορεί να ανακάμψει ο ΣΥΡΙΖΑ και αν ναι πότε, σε ποια προοπτική και με τι προϋποθέσεις, σε τι συνθήκες. Το ερώτημα δεν μπορεί να απαντηθεί αν δεν συνειδητοποιηθεί ότι ο ΣΥΡΙΖΑ βγήκε βαθύτατα πολιτικά, ιδεολογικά, ηθικά, προγραμματικά ηττημένος από τις εκλογές του 2019, πρόβλημα που «κρύφτηκε» πίσω από το 31,5% που κατάφερε να εισπράξει στις κάλπες και το οποίο από την επομένη δεν υπήρχε.

Σ' αυτό συγκεντρώθηκαν ανομοιογενή πολιτικά τμήματα από αριστερούς πολίτες, γενικά προοδευτικούς μέχρι και ακροδεξιούς, ακροαριστερούς που απλά δεν ήθελαν τη ΝΔ και τον Κυρ. Μητσοτάκη και δεν τους συνέδεε τίποτα άλλο πέραν της αντίθεσης. Η διακυβέρνησή του χαρακτηρίστηκε από απογοήτευση όσων πίστεψαν τα μεγαλόστομα συνθήματά του, ότι θα σηματοδοτούσε κάτι διαφορετικό και εξεγερτικό, από την κοροϊδία του δημοψηφίσματος, ενώ ταυτόχρονα του δημιούργησε βαθύ ρήγμα ειδικά με τη μεσαία τάξη την οποία κατά κοινή ομολογία κατακρεούργησε φορολογικά. Για όλα αυτά ποτέ δεν φάνηκε να γίνεται κάποια αυτοκριτική.

Αντίθετα, μέχρι και τις ημέρες μας φαίνεται πως το κόμμα αυτό ή στελέχη του δεν έχουν καταλάβει τις αιτίες της ήττας. Μιλούν για πιθανή συνεργασία με τον Γ. Βαρουφάκη ανασύροντας στις μνήμες της κοινωνίας μία από τις χειρότερες περιόδους της νεότερης ελληνικής ιστορίας που χαρακτηρίστηκε από διχασμό, κοροϊδία, τυχοδιωκτισμό και λαϊκισμό χωρίς όρια. Υμνούν το δημοψήφισμα του 2015 το οποίο είναι ο ορισμός της αντισυνταγματικής εκτροπής.

Πολλοί βέβαια συμβουλεύουν να μην συζητάμε για το παρελθόν και ότι οφείλουμε να κοιτάμε μπροστά. Σωστά, μόνο που υπάρχουν κάποια «αλλά». Πρώτον, γιατί υπάρχουν γεγονότα στην πορεία μιας χώρας και μιας κοινωνίας που μένουν βαθιά αποτυπωμένα στη συλλογική συνείδηση και δεν «ξεπλένονται» από κάποια νίκη σε εκλογές. Δεύτερον, γιατί πολλοί από εκείνους που μας συμβουλεύουν να ξεχάσουμε όσα συνέβησαν πριν μόλις επτά χρόνια ή και τέσσερα χρόνια και τα οποία πληρώνει ακόμη η χώρα, καταφεύγουν στον εμφύλιο που τελείωσε πριν από επτά δεκαετίες για να βρουν τις διαχωριστικές γραμμές του παρόντος.

Αυτά τα γεγονότα επομένως αποτελούν πρόβλημα για τον ΣΥΡΙΖΑ. Συνοψίζονται δε, στην απλή πραγματικότητα: Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν είναι το αντισυστημικό άφθαρτο κίνημα που θα έφερνε τα πάνω - κάτω, ούτε ο Αλ. Τσίπρας είναι το νέο επικοινωνιακό προϊόν. Έχουν απολέσει την πολιτική «παρθενία» τους, έχοντας χάσει ήδη τέσσερις εκλογικές μάχες. Ωστόσο έχουν πράγματι μεσολαβήσει τρία χρόνια διακυβέρνησης ΝΔ και Κυρ. Μητσοτάκη. Τι συμβαίνει και ο ΣΥΡΙΖΑ παραμένει καθηλωμένος, αδύναμος να διεκδικήσει την πρωτιά σε εκλογές; Έχει ακολουθήσει μια αντιπολιτευτική πολιτική η οποία βρίσκει σύμφωνο το 12% - 15% της κοινής γνώμης. Απευθύνεται μόνιμα σε μειοψηφικά κοινωνικά ακροατήρια (αντιεμβολιαστές, φιλοπουτινικούς, αντιδυτικούς, αντισυστημικούς, μπαχαλάκηδες των Α.Ε.Ι κ.λ.π), ξεχνώντας ότι και το σύνολο αυτών των μειοψηφιών να συγκεντρώσει, το άθροισμα μειοψηφιών μας δίνει μειοψηφία.

Για να δημιουργήσει κανείς πλειοψηφικό ρεύμα πρέπει να πείσει κρίσιμα ακροατήρια και πριν απ όλα τη μεσαία τάξη, τον χώρο του Κέντρου κάτι που δεν μπορεί να πετύχει με εξαλλοσύνη, μηδενισμό, ισοπέδωση και χωρίς πολιτική που να πείθει. Αν πάρουμε την πρόθεση ψήφου που βλέπουμε σε όλες τις έρευνες και τη στοχεύαμε σ' αυτούς που αυτοκαθορίζονται ως κεντρώοι πολίτες, το αποτέλεσμα θα ήταν 45% για ΝΔ, 25% για το ΠΑΣΟΚ και μόλις 15% για το ΣΥΡΙΖΑ. Ο συσχετισμός αυτός είναι αποκαλυπτικός.

Ταυτόχρονα όμως ο ΣΥΡΙΖΑ και ο Αλ. Τσίπρας ηττάται κατά κράτος από τη ΝΔ και τον Κυρ. Μητσοτάκη στο ερώτημα ποιος μπορεί να διαχειριστεί τα κρίσιμα προβλήματα της χώρας και της κοινωνίας. Στα θέματα της εξωτερικής πολιτικής η ΝΔ και ο Κυρ. Μητσοτάκης προηγείται με 50,5% έναντι 18,8% και μάλιστα με δεύτερο τον «Κανένα» με 26,2%. Στα θέματα αντιμετώπισης της τουρκικής επιθετικότητας η διαφορά είναι 49,5% έναντι 17,8% («Κανένας» 28,4%). Στα θέματά της Οικονομίας και της Ανάπτυξης 45,7% έναντι 22,1% («Κανένας» 29,5%). Για τα θέματα της ακρίβειας οι επιδόσεις είναι 41% έναντι 24,3% («Κανένας» 31,8%).

Ωστόσο, ακόμα και σε θέματα αιχμής όπως η κατάργηση του Πανεπιστημιακού Ασύλου ή η Πανεπιστημιακή Αστυνομία, οι κυβερνητικές επιλογές συγκεντρώνουν αποδοχή της τάξης του 60% - 65% (τα στοιχεία από έρευνες της Opinion Poll που φαίνεται να επιβεβαιώνονται με κάποιες μικρές αποκλίσεις από άλλες έρευνες όπως της Μarc, της Pulse κ.ά.).

Τα στοιχεία αυτά δείχνουν γιατί στην πρόθεση ψήφου βρίσκουμε διαφορές από 8% - 10%. Δείχνουν ότι οι πολιτικές επιλογές και η ακραία ρητορική του ΣΥΡΙΖΑ μοιάζουν με τον τροχό που δεν αγγίζει το έδαφος. Διαφορετικά, θα μπορούσε άλλωστε να έχει αξιοποιήσει τις σημαντικές απώλειες της ΝΔ στο διάστημα Ιανουάριος 2021 – Απρίλιος 2022 που ήταν της τάξης του 8% - 8.5%, που λόγω αυτών των προβλημάτων δεν μπόρεσε να αξιοποιήσει.

Είναι απλό: Μ' αυτή τη φυσιογνωμία και πολιτική, μ' αυτή τη ρητορική και την εχθροπάθεια ο ΣΥΡΙΖΑ δεν μπορεί να ανακάμψει ουσιαστικά, δεν μπορεί να διεκδικήσει πρωτιά σε εκλογές. Δεν είναι όμως μόνο αυτό. Νομίζοντας ότι ζούμε δέκα χρόνια πριν στις συνθήκες αυτής της εποχής και εκφέροντας ένα λόγο που αποδεικνύει ότι αδυνατούν να μετατραπούν σε κάτι πιο σύγχρονο, ο ΣΥΡΙΖΑ μετατρέπεται -για να μιλήσουμε με όρους marketing- σε προϊόν που «δεν πουλάει».

Αυτό ισχύει και θα ισχύει ανεξάρτητα από τον χρόνο των εκλογών. Ας το πούμε με σαφήνεια. Τη φιλοσοφία του ΣΥΡΙΖΑ την είχε περιγράψει με τη μεγαλύτερη σαφήνεια και ειλικρίνεια η Έφη Αχτσιόγλου όταν σημείωνε ότι η κανονικότητα δεν είναι προνομιακή για την ανάπτυξη της Αριστεράς. Στη συλλογιστική του ΣΥΡΙΖΑ υπάρχει το σχήμα: «Όταν χρεοκόπησε η χώρα υπήρξε μια κρίση που με την πολιτική που ακολούθησα βρέθηκα να κυβερνώ έστω με την ακροδεξιά. Αν επομένως κάνουμε περίπου τα ίδια (ισοπέδωση, πόλωση, μηδενισμός, ακρότητα) θα ανέβουμε όταν προκύψουν κρίσεις».

Εδώ όμως αποκαλύπτεται το μέγα πρόβλημα του ΣΥΡΙΖΑ, γιατί τα τρία χρόνια που έχουν περάσει με κυβέρνηση της ΝΔ δεν τα λες και κανονικά. Η χώρα αντιμετώπισε ένα μεταναστευτικό ρεύμα, μια τουρκική επίθεση στον Έβρο, πανδημία, παγκόσμιο κύμα πληθωρισμού και ακρίβειας, ενεργειακή και οικονομική κρίση λόγω της επίθεσης της Ρωσίας στην Ουκρανία, ακραία καιρικά φαινόμενα και φυσικές καταστροφές. Παρ' όλα αυτά ο ΣΥΡΙΖΑ είναι στάσιμος με μικρές δημοσκοπικές εισπράξεις. Άρα ούτε οι κρίσεις αποδείχτηκαν πια προνομιακό πλαίσιο.

Τότε τι; Μήπως πρέπει να υπάρχει μια μεγάλη εθνική καταστροφή ή ένα οικονομικό κραχ για να μπορέσει να ανακάμψει; Αυτή την περίοδο για παράδειγμα συζητείται ότι αν οι εκλογές δεν γίνουν Σεπτέμβριο - Οκτώβριο, θα ακολουθήσει ένας βαρύς οικονομικά χειμώνας. Να θεωρήσουμε ότι σ' αυτή την περίπτωση θα μπορούσαμε να δούμε και πάλι ένα ραγδαία ανερχόμενο ΣΥΡΙΖΑ; Ας μου επιτραπεί να έχω αμφιβολίες για τη δυνατότητα να εισπράξει ακόμα και αν διογκωθεί ένα κύμα αμφισβήτησης κατά της κυβέρνησης.

Ακόμα και σ' αυτή την περίπτωση θα ήταν πολύ πιο πιθανό να υπάρξουν άλλες δυνάμεις που να μπορούν να εκφράσουν αυτό το νέο ρεύμα και όχι ο ΣΥΡΙΖΑ που μοιάζει στάσιμος, γερασμένος, αδύναμος να αυτοανανεωθεί πολιτικά και προγραμματικά, κολλημένος στα ίδια σχήματα. Κοινωνικά και πολιτικά υπάρχει ή μπορεί να υπάρχει χώρος. Αυτό δείχνει η παρουσία του Κανένα. Μόνο που δεν βρίσκει διέξοδο στον ΣΥΡΙΖΑ και γι' αυτό οι όποιες αμφισβητήσεις σήμερα περισσότερο μοιάζουν να λένε στην Κυβέρνηση «Διορθώστε, χειριστείτε τα πράγματα εσείς» και όχι «ΦΥΓΕΤΕ».

Όσον αφορά δε, το μέλλον, κάτι πρέπει να κάνεις για να πείσεις και ο ΣΥΡΙΖΑ δεν το κάνει.

 Ζαχαρίας Ζούπης - Διευθυντής Ερευνών της OPINION POLL, Πολιτικός Αναλυτής

liberal.gr