Τριαντάφυλλος Καρατράντος
tkaratrandos@gmail.com
Τα προβλήματα που ανέτειλαν για τη σοσιαλδημοκρατία δεν δημιουργήθηκαν μόνο λόγω του ιδεολογικού αδιεξόδου. Η αγορά επέβαλε τον εαυτό της ως κύριο δρώντα του συστήματος διακυβέρνησης φέροντας αντιμέτωπη τη σοσιαλδημοκρατία με μία αντικειμενική πραγματικότητα που δεν μπορούσε να την αγνοήσει. Όταν η ριζοσπαστική αριστερά προσπάθησε να διορθώσει τους νόμους της οικονομίας και να αντικαταστήσει την οικονομία της αγοράς με την οικονομία εντολών, το αποτέλεσμα ήταν το απόλυτο λίμνασμα της οικονομίας. Αποδείχτηκε με τον πλέον εμφατικό τρόπο ότι η παραγωγή δεν μπορούσε να προσδιορίσει τις ανάγκες των καταναλωτών και ότι ο επιτακτικός κρατικός σχεδιασμός δεν μπορούσε να αντικαταστήσει τα ανταγωνιστικά κίνητρα.
Όμως το λίμνασμα αυτό, άπαξ και εμφανίστηκε σε ένα κόσμο όπου η βασική αρχή είναι η κυκλοφορία, ανέδειξε την ανικανότητα προσαρμογής των κοινωνιών που αποφάσισαν να αρνηθούν την πραγματικότητα της οικονομίας της αγοράς. Μία οικονομική ανικανότητα, της οποίας η αντιστάθμιση δοκιμάστηκε από την πολιτική κινητοποίηση η οποία οδήγησε στον περιορισμό των κοινωνικών δικαιωμάτων μέσω του συγκεντρωτισμού της εξουσίας, στη γραφειοκρατία, τη στρατοκρατία, στην υπερθεσμοποίηση και στον εθνικισμό, επιφέροντας μεγάλα πλήγματα στη δημοκρατία.
Το αποφασιστικό στοιχείο που φέρνει την Ευρωπαϊκή αντιμέτωπη με τις
αρχές της είναι η διαδικασία της παγκοσμιοποίησης. Κυρίως δύο εκφάνσεις αυτής η ενοποίηση των παγκόσμιων αγορών, αλλά και η επανάσταση της πληροφορίας και η έξαρση των νέων τεχνολογιών που είναι συνυφασμένες με την παγκοσμιότητα στις ανθρώπινες επαφές. Η ιδεολογικοποίηση της οικονομικής δράσης, είναι πιθανή, παρ’ όλους τους κινδύνους και τα όρια που προαναφέρθηκαν, κυρίως εντός μίας απομονωμένης και ελεγχόμενης κοινωνίας. Η τεχνολογική επανάσταση, όμως κατέστησε παντελώς αδύνατο τον απόλυτο απομονωτισμό των σοσιαλιστικών εθνικών κοινωνιών. Το
αίσθημα της διασυνοριακής κοινότητας όπλισε τους ανθρώπους με την ηθική δύναμη για να αντισταθούν στον κρατικό έλεγχο. Στον αντίποδα, η εξάρτηση του κράτους από εξωτερικούς πόρους ενίσχυσε την εξωτερικότητα των εθνικών κοινωνιών. Η εξωτερικότητα αυτή χρησιμοποιήθηκε από υπερεθνικές δυνάμεις που ήταν αδύνατο να ελεγχθούν πλέον. Οι σημαντικότερες από αυτές ήταν η δύναμη του ελεύθερου ανταγωνισμού και η κινητικότητα του κεφαλαίου.
Η κινητικότητα αγαθών και υπηρεσιών, τοιουτοτρόπως, συντέλεσε στην
εξέλιξη κανόνων εξαρτημένης τροχιάς πέρα από τον έλεγχο ενός συγκεκριμένου κράτους, καθώς η παγκόσμια αγορά επέβαλε υπέρ-εθνικούς δασμούς και κριτήρια. Η κινητικότητα κεφαλαίου ακολούθησε από τη μεριά του την ίδια τάση. Κάθε πολιτική ιδεολογία που δεν ήθελε να αντιμετωπίσει την πραγματικότητα και το ρόλο που διαδραμάτιζαν οι υπερεθνικοί και πολυεθνικοί δρώντες είναι καταδικασμένοι σε αποτυχία.
Εν κατακλείδι μπορούμε να πούμε ότι οι δυνάμεις της αγοράς γενικά και οι
δυνάμεις της παγκοσμιοποίησης της αγοράς συγκεκριμένα, δεν δημιούργησαν
προβλήματα μόνο στην ιδεολογία του ριζοσπαστικού σοσιαλισμού, αλλά επίσης και στη σοσιαλδημοκρατία που επένδυε στον εξανθρωπισμό του καπιταλιστικού συστήματος οικονομίας. Η παγκοσμιοποίησης των αγορών κατέδειξε ότι μία ιδεολογία όπως η σοσιαλδημοκρατία που υποστηρίζει την οικονομική αποδοτικότητα εντός των πλαισίων του έθνους κράτους και θεωρούσε το έθνος κράτος ως τον κύριο δρώντα των διεθνών σχέσεων έχει προ πολλού αγγίξει τα όρια της. την περίοδο αυτή είναι γενικώς παραδεκτό ότι η σοσιαλδημοκρατία παγκοσμίως οδηγήθηκε σε
ιδεολογική και πολιτική κρίση.
Αυτά ήταν τα βασικά σημεία της πολιτικής ανάλυσης πριν ανακαλύψουμε την ύφεση. Πρίν ξαναθυμηθούμε τον Kanes, πριν ζητήσουμε την κρατική παρέμβαση, πριν σχεδιάσουμε τη στήριξη του τραπεζικού συστήματος και πάνω από όλα πριν θυμηθούμε τη σοδιαλδημοκρατία. Εγώ δεν θα αναλύσω την οικονομική κρίση και τις προσπάθειες επίλυσης αλλά θα δράξω την ευκαιρία μέσα σε λίγες αράδες να αναφερθώ στην μελλοντική agenda για τη σοδιαλδημοκρατία και κυρίως στο για το φλέγον ζήτημα της κοινωνικής συνοχής.
Η κρίση των πολιτικών συστημάτων και η επίδραση της διαδικασίας της παγκοσμιοποίησης στην κοινωνική, πολιτική, οικονομική και πολιτιστική πραγματικότητα, καθιστά σθεναρή την απαίτηση για επανεξέταση και εκσυγχρονισμό του λόγου και της φυσιογνωμίας των Ευρωπαϊκών σοσιαλδημοκρατικών κομμάτων, αλλά και της ιδεολογίας της σοσιαλδημοκρατίας γενικότερα. Σε αυτό το πλαίσιο, η έμφαση της Ευρωπαϊκής σοσιαλδημοκρατίας για τον 21ο αιώνα πρέπει να δοθεί σε τρία επιμέρους ζητήματα: στο έθνος- κράτος, στη δημοκρατία και στην κοινωνική συνοχή.
Η κοινωνική συνοχή και πιο συγκεκριμένα η ανοικοδόμηση της κοινωνικής συνοχής αποτελεί άλλη μία μεγάλη πρόκληση για τη διαμόρφωση της ιδεολογικής agenda της σοσιαλδημοκρατίας στον 21ο αιώνα. Η σοσιαλδημοκρατία έχει ήδη αποποιηθεί την αρχή της ισότητας μεταξύ των ανθρώπων ως κεντρικό πολιτικό σύνθημα, προωθώντας στη θέση του
την αρχή της ισότητας των ευκαιριών, την αξιοκρατία.
εντός της δημοκρατικής οικογένειας και της ολοκλήρωσης της οικογένειας εντός της δομής της ανοικτής συλλογικής οργάνωσης. Αυτές οι συλλογικές οργανώσεις θα πρέπει να συναθροιστούν εντός του πολυπολιτισμικού αστικού έθνους αλλά και του κοσμοπολιτικού επίσης.
Η πολιτική ενοποίησης των ευκαιριών και της ισότητας ως ενοποίηση θα
πρέπει να οριστεί όσο το δυνατόν πιο χειροπιαστά, έτσι ώστε να αναδείξει το
μονοπάτι για την αύξηση της ελευθερίας και της ασφάλειας του ιδιώτη μέσω της αύξησης της προσαρμοστικότητας όπως και μέσω μίας δίκαιης συσχέτισης μεταξύ ελευθερίας της γνώμης και υπευθυνότητας, μεταξύ του ρίσκου λαμβάνεται και του κέρδους που αποκτάται.
Η οργάνωση της κοινωνίας των πολιτών, η αποσαφήνιση του ρόλου της
μεσαίας τάξης, η κοινωνική αναδόμηση και η σύμπραξη της κοινωνίας με τις πολιτικές elite πρέπει να είναι θεμελιώδη κομμάτια της νέας σοσιαλδημοκρατικής ιδεολογίας. Υπό αυτό το πρίσμα, οι οικονομικές και οι περιβαλλοντικές πολιτικές θα πρέπει να διασφαλίσουν όχι μόνο την αειφόρο οικονομική ανάπτυξη και συνεπώς την εξάλειψη της φτώχειας αλλά, επίσης την αειφόρο κοινωνική ανάπτυξη και συνοχή.
Γίνεται αντιληπτό ότι λόγω της μετάβασης από το εθνικό στο παγκόσμιο
πλαίσιο διακυβέρνησης και των νέων προβλημάτων που αντιμετωπίζει το σύνολο της υφηλίου απαιτείται η αναδιάρθρωση και η αναδιατύπωση της σοσιαλδημοκρατικής ιδεολογικής και πολιτικής πλατφόρμας. Ένα νέο ιδεολογικό όραμα, που θα αποτελέσει την δημοκρατική απάντηση στη διαδικασία της παγκοσμιοποίησης αλλά θα εντάσσεται στη λογική της παγκόσμιας αντίληψης και δράσης, θα επιτρέψει σε εμάς τους Ευρωπαίους σοσιαλδημοκράτες να συνασπισθούμε σε μία συναφή προσπάθεια που θα οδηγήσει στην επίτευξη των τριών θεμελιωδών στόχων της Ευρωπαϊκής σοσιαλδημοκρατίας στον 21ο αιώνα οι οποίοι είναι: α) ο Εκδημοκρατισμός του Παγκόσμιου Καπιταλισμού, β) η προώθηση της διαδικασίας της Ευρωπαϊκής Ολοκλήρωσης, γ) η πάλη ενάντια στις οικονομικές και κοινωνικές ανισότητες σε παγκόσμιο επίπεδο.Ωστόσο η αξιοκρατία είναι μία αρχή η οποία διχάζει σε μεγαλύτερο βαθμό από αυτόν που ενώνει. Επομένως, η ισότητα των ευκαιριών θα πρέπει να
εξισορροπηθεί από την ευκαιρία της ισότητας ως συνυπολογισμού του κάθε ιδιώτη. Αυτό συνεπάγεται, αλλαγή τάσης, την επίτευξη μίας νέας ισορροπίας μεταξύ της ολοκλήρωσης
"Όταν η ριζοσπαστική αριστερά προσπάθησε να διορθώσει τους νόμους της οικονομίας και να αντικαταστήσει την οικονομία της αγοράς με την οικονομία εντολών, το αποτέλεσμα ήταν το απόλυτο λίμνασμα της οικονομίας. Αποδείχτηκε με τον πλέον εμφατικό τρόπο ότι η παραγωγή δεν μπορούσε να προσδιορίσει τις ανάγκες των καταναλωτών και ότι ο επιτακτικός κρατικός σχεδιασμός δεν μπορούσε να αντικαταστήσει τα ανταγωνιστικά κίνητρα."
ΑπάντησηΔιαγραφήΣυγγνώμη: Πότε συνέβη κάτι τέτοιο;;; Μήπως ο αρθρογράφος εννοεί τις χώρες του υπαρκτού-ανύπαρκτου σοσιαλισμού; Αλλά, αν ισχύει κάτι τέτοιο, δεν είναι πολύ χονδροειδές η φάρα των Μπρέζνιεφ, Χόνεκερ, Τσαουσέσκου κ.α. να αποκαλείται "ριζοσπαστική αριστερά"; Και κάτι ακόμη: Ποιά κοινωνική συνοχή μπορεί να διασφαλίσουν η εξυπηρέτηση της πλουτοκρατίας, των μεγαλοεπιχειρηματιών, των μεγαλοτραπεζιτών, των golden boys, των αεριτζήδων, των παπαγάλων του χρηματιστηρίου, των καταπατητών δημοσίων εκτάσεων; Δεν νομίζω να ξεχνάει κανείς ότι τέτοια φαινόμενα άνθισαν στην Ελλάδα και επί ημερών ΠΑΣΟΚ... Όσο για την Ευρωπαϊκή σοσιαλδημοκρατία ας απολογηθεί πρώτα για την ταύτισή της με την νεοφιλελεύθερη Δεξιά (από το Σύμφωνο Σταθερότητας μέχρι το μακελειό στη Γιουγκοσλαβία και στο Ιράκ) και μετά ας ζητήσει δεκανίκια στην (πραγματική) ριζοσπαστική Αριστερά.
Αγαπητέ μου φίλε αν διαβάσεις με προσοχή όλο το άρθρο θα δεις ότι δεν αποδέχομαι το σύνολο του πρώτου μέρους και δει αυτό το κομμάτι και το τονίζω μάλιστα λέγοντας ότι αυτή ήταν η ανάλυση πριν την οικονομική κρίση, όταν επικρατούσε ως ευαγγέλιο η ασυδοσία της αγοράς.
ΑπάντησηΔιαγραφήΤο άρθρο χωρίζεται σε δύο μέρη και το πρώτο είναι κριτικό σε αυτούς που όψιμα θυμήθηκαν την Κεντροαριστερά.
Σημείο δεύτερον το άρθρο έχει μία θεωρητική προσέγγιση και στην πολιτική θεωρία ως ριζοσπαστική αριστερά "radical left", εννοούμε την επαναστατική αριστερά, όσους δηλαδή ασπάζονται τα δόγματα του επαναστατικού σοσιαλισμού, του κομμουνισμού και του αναρχισμού, ο όρος επομένως ριζοσπαστική χρησιμοποιείται για να τονίσει τον επαναστατικό χαρακτήρα, άρα όλο αυτό το κομμάτι αναφέρεται σε χώρες που δοκίμασαν να εφαρμόσουν μέρη του υπαρκτού σοσιαλισμού έστω και στρεβλομένα, το Μαρξιστικό μοντέλο εφαρμόστηκε στις λεγόμενες πρώην ανατολικές χώρες αλλά στρεβλώθηκε, παρανοήθηκε και ενοχοποιήθηκε ως αποτυχημένο χωρίς να έχει ποτέ επί των αρχών του εφαρμοσθεί ώστε έτσι να κριθεί, για να το επιβεβαιώσεις μπορείς να ανατρέξεις στην υπεράσπιση του Μαρξισμού του Τρότσκι.
Σημείο τρίτον, στην διεθνή βιβιλογραφία ο όρος ριζοσπαστικός ενέχει πολλές φορές και αρνητική χροιά ιδίως ως θεωρία καθώς περιέχει μέσα του το στοιχείο της επανάστασης και της βίαιης κατάληψης της εξουσίας, στην Ελλάδα στην καθημερινή μας συζήτηση έχουμε συνειθήσει να χρησιμοποιούμε τον όρο διαφορετικά και να μου επιτρέψεις να πω απλουστευμένα με την έννοια του καινοτόμου, του προτοπωριακού κτλ. στην Ελληνική πολιτική ζωή επομένως τον όρο ριζοσπαστική αριστερά τον αποδίδουμε στον ΣΥΡΙΖΑ, αλλά κανονικά με βάση τη θεωρία και τα πολιτικά προγράμματα θα έπρεπε να αποδοθεί στο ΚΚΕ που ασπάζεται και προωθεί το κομμουνιστικό δόγμα.
Τέλος, η κριτική που κάνεις στο ΠΑΣΟΚ, αν και δεν είμαι ο απολογητής των κυβερνήσεων Σημίτη και δεν μου αρέσει το παραδοσιακό μοτίβο τι Πλαστήρας τι Παπάγος θα σου πω το εξής, το ίδιο ακριβώς υποστηρίζω και εγώ ότι η Σοσιαλδημοκρατία γενικά και το ΠΑΣΟΚ ειδικά δεν κατάφεραν να δώσουν μία πειστική απάντηση στην ιδεολογική και πολιτική επικράτηση του συστήματος της αγοράς και της αντικατάστασης από κάποιος του κράτους από την αγορά, εγκλωβίστηκαν, βρέθηκαν σε αμηχανία και λειτούργησαν διαχειριστηκά χωρίς να μπορέσουν επί της ουσίας να απαντήσουν και να προσαρμοστούν και για αυτό άλλωστε πέρασαν μεγάλη κρίση, κυρίως στην Ευρώπη και στην Ελλάδα και αποδοκιμάστηκαν.
Ακριβώς αυτό υποστηρίζω ότι χρειάζεται μία νέα προσέγγιση στη βάση της ρυθμιστικής παρέμβασης του κράτους, του εκδημοκρατισμού της διαδικασίας της παγκοσμιοποίησης και της επιβολής κανόνων στις αγορές.
Τώρα στο τελευταίο κομμάτι σου ρίχνει πολλά πράγματι μέσα στο καλάθι και συνδέεις διφορετικά ζητήματα και δεν μπορώ από εδώ να σου απαντήσω σε όλα γιατί είναι πολλές και διαφορετικές συζητήσεις...
Ευχαριστώ για την απάντηση. Βρήκα το άρθρο αρκετά ενδιαφέρον, εξ ού και η παρέμβαση. Αν θεωρούσα ότι λες σαχλαμάρες δεν θα παρενέβαινα. Είναι προφανές ότι υπάρχει διαφορά αντιλήψεων σε ό,τι αφορά το τί σημαίνουν (αλλά και τί... χρησιμεύουν) ή το πού συγκλίνουν (ή αποκλίνουν) η σοσιαλδημοκρατία, η ριζοσπαστική αριστερά, η νεοφιλελεύθερη δεξιά και η νεοσταλινική αριστερά. Τέλος, ας μου επιτραπεί να εξακολουθώ να θεωρώ αριστερό, ένα αρκετά μεγάλο μέρος της βάσης (και ένα απειροελάχιστο μέρος της κορυφής) του ΠΑΣΟΚ και να ελπίζω ότι στην Πελασγία ειδικώς, δεν θα είναι πολλοί εκείνοι που θα συμμετέχουν ολοψύχως στα αναμενόμενα (εκκωφαντικά) πανηγύρια της Χ.Τρικούπη (αλλά και της διεθνούς σοσιαλδημοκρατίας) για την εκλογή Ομπάμα.
ΑπάντησηΔιαγραφήΚαι εγώ σε ευχαριστώ πολύ για τα σχόλιά σου αγαπητέ φίλε, δεν νομίζω ότι η απόκλιση είναι τόσο μεγάλη όσο φαίνεται, τώρα για το σημείο που συναντιούνται και το που αποκλίνουν οι ιδεολογίες, θα σου δώσω μία ενδιαφέρουσα πιστεύω ιδέα, αναζήτησε στο διαδίκτυο την ιδεολογική πλατφόρμα των Κοινωνικών ή Ριζοσπαστικών Φιλελεύθερων (Radical Liberalism) και νομίζω ότι εύκολα θα νιώθεις ότι διαβάζεις το πρόγραμμα και τις θέσεις ενός κόμματος της Ευρωπαικής Σοσιαλδημοκρατικής οικογένειας, άλλωστε ένα από τα σοβαρότερα προβλήματα του δημοκρατικού σοσιαλισμού (όχι της σοσιαλδημοκρατίας) ήταν ακριβώς ότι τα πολιτικά της προτάγματα αφομοιώθηκαν κατά ένα πολύ μεγάλο ποσοστό από τις συντηρητικές ιδεολογίες, μείναμε αμήχανοι και χωρίς πρόταγμα μπροστά στην οικονομία της αγοράς.
ΑπάντησηΔιαγραφήΤο ΠΑΣΟΚ σύμφωνα με την ιδρυτική διακήρυξη της 3ης του Σεπτέμβρη του 1974 και το όραμα του αείμνηστου ιδρυτή του Ανδρέα Παπανδρέου είναι «το πολιτικό κίνημα όλων των γνήσια προοδευτικών δυνάμεων της χώρας. Ένα πολιτικό κίνημα που θα καθοδηγεί την πορεία σε μία νέα, αναγεννημένη, ανθρώπινη, σοσιαλιστική και δημοκρατική Ελλάδα, μία Ελλάδα που να ανήκει στους Έλληνες».
Η ιδρυτική διακήρυξη και τα μηνύματα της είναι διαχρονικά και απηχούν και στα χαρακτηριστικά που θα πρέπει να έχει το ΠΑΣΟΚ στον 21ο αιώνα. Ένα λαϊκό, πλουραλιστικό σύγχρονο, ανοικτό, διαφανές και ριζοσπαστικό κίνημα της Ευρωπαϊκής Σοσιαλδημοκρατίας και του Οικολογικού Πατριωτισμού είναι το ΠΑΣΟΚ του 21ου αιώνα. Ένα ΠΑΣΟΚ που θα ηγείται μία ευρύτερης κεντροαριστερής κυβερνητικής πλειοψηφίας και θα εκφράζει τους μη προνομιούχους της σημερινής εποχής, τους χαμένους της διαδικασίας της παγκοσμιοποίησης.
Τέλος μην ξεχνάς ότι η Κεντροαριστερά, μία μεγάλη ιδεολογική ομπρέλα, κατακερματίστηκε και διαφοροποιήθηκε σε σειρά ζητημάτων, όπως είναι οι επεμβάσεις, η Ευρωπαική Συνταγματική Συνθήκη κ.α.
Αυτό το είδαμε στους Σοσιαλδημοκράτες της Γαλλίας, οι οποίοι όμως τώρα αν μη τι άλλο πηγαίνουν σε συνέδριο για να ψηφίσουν την νέα τους ιδεολογική πλατφόρμα, το θετικό είναι ότι υπάρχουν 4 διαφορετικές πλατφόρμες, για θυμήσου υπήρχε σε κάποιο συνέδριο του ΠΑΣΟΚ, πάνω από μία πολιτική πλατφόρμα που να τέθηκε σε ψήφιση;
Σαφώς το ΠΑΣΟΚ γεννήθηκε ως αριστερό κίνημα και τέτοιο πρέπει να παραμείνει