Τριαντάφυλλος ΚαρατράντοςΠριν πολλά χρόνια, υπήρξε μία περίοδος πολύ άσχημη για τους ανθρώπους που κατοικούσαν σε αυτές τις γαίες. Ο Bulane, ο θεός του νερού, δεν έστειλε βροχή για πολλούς μήνες. Έτσι, αργά αργά τα ποτάμια ξεράθηκαν, πρώτα τα μικρά και στη συνέχεια και τα μεγάλα, οι λίμνες αποτραβήχτηκαν και οι πηγές δεν είχαν πλέον ούτε ίχνος νερού. Οι άνθρωποι άρχισαν να ακολουθούν τους ελέφαντες, και να σκάβουν παντού, επειδή αυτά τα ζώα φυσιολογικά ξέρουν που να αναζητήσουν νερό στις ημέρες της ξηρασίας. Έσκαβαν εκεί που ήταν τα ποτάμια και εκεί που βρίσκονταν οι λίμνες, το μόνο που πράγμα που βρήκαν ήταν άμμος.
Ο σπουδαίος αρχηγός Rasenke αποφάσισε ότι έπρεπε να ψάξουν για νερό σε άλλη περιοχή και έστειλε σε αυτή την αποστολή, τον υπερασπιστή του τον Mapopo, με σκεύη αποθήκευσης και πολύτιμα αντικείμενα, για να τα ανταλλάξει με νερό, εάν είχε την τύχη να το βρει. Ο Mapopo ταξίδεψε για πολύ καιρό. Μία μέρα έφτασε σε ένα ψηλό βουνό και από εκεί είδε έναν μικρό ποτάμι στην απέναντι πλευρά. Έτρεξε στο ποτάμι, άλλα όταν προσπάθησε να πιει νερό, ένα αόρατο χέρι τον σταμάτησε. Το ίδιο έγινε και όταν προσπάθησαν να γεμίσουν τα σκεύη τους με νερό. Απελπισμένος ο Mapopo ρωτούσε το θεό του νερού γιατί;
Η απάντηση στον Αφρικανό πολεμιστή δίνεται αιώνες μετά από τους Adorno και Horkeheimer . Ένα μεγάλο μέρος, των σύγχρονων περιβαλλοντικών προβλημάτων, μπορεί, και πρέπει, να αποδοθεί, στην πίστη του διαφωτισμού στην ανθρώπινη δυνατότητα, να μάθει, και να κυριεύσει τα πάντα. Στα πλαίσια της αναζήτησης της ανωτερότητας και της ασφάλειας, πραγματοποιήθηκε ένας λανθασμένος διαχωρισμός, μεταξύ ανθρωπότητας και φύσης, όπου ο φυσικός κόσμος, αντιλαμβάνεται ως κάτι που πρέπει να εξημερωθεί και να κατακτηθεί, και όχι ως κάτι που χρήζει σεβασμού. Αυτός, ακριβώς, ο διαχωρισμός, μας εξώθησε να υποτιμούμε το περιβάλλον, αδιαφορώντας, παράλληλα, για τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις. Ναι αλλά πλέον δεν αδιαφορούν αυτές για εμάς. Είναι παρούσες στην καθημερινότητα μας και κάθε μέρα που περνά θα κάνουν ακόμη πιο αισθητή την παρουσίας τους. Ειδικά στο ζήτημα των αποθεμάτων του νερού. Μπορεί να ακούγεται ακραίο, μπορεί να ακούγεται συνομωσία, αλλά δυστυχώς δεν είναι έτσι. Οι ένοπλες συγκρούσεις για το νερό είναι προ των πυλών και στην περίπτωση του Darfur είναι παρούσες. Το νερό που δίνει ζωή θα γίνει αιτία για να χαθούν ζωές.
Το εύρος της έννοιας του ανθρώπινου δικαιώματος προσδιορίζεται από μία σειρά διεθνών συμβάσεων και διακηρύξεων. Το δικαίωμα στην υγεία αναγνωρίστηκε, σχετικά πρόωρα, το 1946 όταν και ο Καταστατικός Χάρτης του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, δήλωνε ότι ένα από τα θεμελιώδη δικαιώματα κάθε ανθρώπινου όντος είναι η απόλαυση του υψηλότερου δυνατού επιπέδου υγείας. Δύο χρόνια αργότερα με την Παγκόσμια Διακήρυξη των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, το 1948, διακήρυττε το δικαίωμα σε όλους τους ανθρώπους το δικαίωμα σε ικανοποιητικό επίπεδο υγείας και διαβίωσης. Το Άρθρο 12 του Διεθνούς Συμφώνου για Οικονομικά, Κοινωνικά και Πολιτιστικά Δικαιώματα αναγνωρίζει «το δικαίωμα του καθενός στο υψηλότερο δυνατό επίπεδο φυσικής και ψυχικής υγείας». Το Άρθρο 24 της Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Παιδιού προχώρησε περαιτέρω, θέλοντας να διασφαλίσει ότι τα παιδιά θα απολαμβάνουν το υψηλότερο δυνατό επίπεδο υγείας, απαιτούσε από τα Συμβαλλόμενα Κράτη να πάρουν τα απαραίτητα μέτρα για την καταπολέμηση των ασθενειών και του υποσιτισμού, στα περιλαμβανόταν και η πρόβλεψη για την πρόσβαση σε καθαρό νερό. Το 2002 η Επιτροπή για τα Οικονομικά, Κοινωνικά και Πολιτιστικά Δικαιώματα, αναγνώρισε το δικαίωμα στο νερό ως ένα αυθύπαρκτο δικαίωμα.
Το θεσμικό οπλοστάσιο όπως φαίνεται πιο πάνω υπάρχει. Το δικαίωμα στο νερό όμως υπερασπίζεται αποτελεσματικά; Η έλλειψη καθαρού νερού είναι η αιτία σοβαρών ασθενειών και λοιμώξεων, οι οποίες σκοτώνουν πάνω από 2.000.000 ανθρώπους κάθε χρόνο. Η συντριπτική πλειονότητα είναι παιδιά από τις αναπτυσσόμενες χώρες και κυρίως από την Αφρική. Παιδιά όπως η Napoga Gurigo που ζει στην Tambuoog στη Γκάνα. Δεν ξέρει την ηλικία της. Δεν πηγαίνει στο σχολείο. Κάθε μέρα στις 5 και 30 πηγαίνει σε μία τρύπα για να μαζέψει νερό για αυτή και την οικογένεια της και της παίρνει τρεις ώρες να το κάνει. Της αρέσει πολύ η γεύση του λασπωμένου νερού που δεν ξέρει να βράσει πριν να το πιει. Ζώα πίνουν επίσης από αυτή την ίδια τρύπα. Η Napoga μοιράζεται το λασπωμένο και θολό νερό μαζί με τα άλλα έμβια όντα και είναι χαρούμενη που το έχει. Την ώρα που στον αναπτυγμένο κόσμο συζητάμε για την οικονομική κρίση, στον αναπτυσσόμενο κόσμο, και κυρίως στην Αφρική, οι άνθρωποι χρόνια τώρα βιώνουν την υπαρξιακή κρίση. Το νερό για αυτούς δεν είναι διακήρυξη, δεν είναι ανθρώπινο δικαίωμα, είναι υπαρξιακό δικαίωμα και το στερούνται. Χρόνια μας πολλά λοιπόν, είναι η παγκόσμια ημέρα του νερού, να τη χαιρόμαστε.
Το νερό είναι δικαίωμα
ΑπάντησηΔιαγραφήΤο νερό είναι συλλογικό αγαθό, ανήκει σε όλους και όλοι δικαιούνται ίση πρόσβαση σε αυτό. Η πρόσβαση στο νερό, στοιχείο απαραίτητο για τη ζωή και την υγεία, εντάσσεται πλέον στα θεμελιώδη δικαιώματα του ανθρώπου.
Το δικαίωμα στο νερό είναι απολύτως απαραίτητο για μια ζωή με αξιοπρέπεια ενώ είναι άμεσα συνδεδεμένο με άλλα θεμελιώδη δικαιώματα, όπως το δικαίωμα σε ένα ικανοποιητικό βιοτικό επίπεδο, το δικαίωμα στην επαρκή τροφή, το δικαίωμα στη ζωή, το δικαίωμα στην υγεία και το δικαίωμα στην εκπαίδευση.
Το ανθρώπινο δικαίωμα στο νερό έχει επανειλημμένως αναγνωριστεί από τη διεθνή κοινότητα σε πληθώρα διεθνών συμφωνιών, διακηρύξεων και άλλων επίσημων εγγράφων. Το 1977 η Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών αναγνώρισε ότι ανεξάρτητα από το επίπεδο οικονομικής ανάπτυξης όλοι οι άνθρωποι έχουν το δικαίωμα πρόσβασης σε πόσιμο νερό σε ποσότητα και ποιότητα που να αντιστοιχεί με τις βασικές τους ανάγκες (Πρόγραμμα Δράσης Mar del Plata της Διάσκεψης των Ηνωμένων Εθνών για το Νερό).
Το 2002 η Ειδική Επιτροπή των Ηνωμένων Εθνών για τα οικονομικά, κοινωνικά και πολιτιστικά δικαιώματα συμπεριέλαβε το νερό στις γενικές παρατηρήσεις του Διεθνούς Συμφώνου για τα Οικονομικά, Κοινωνικά και Πολιτιστικά Δικαιώματα, αναγνωρίζοντας έτσι επισήμως την πρόσβαση σε επαρκές και ασφαλές νερό ως θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα.
Σύμφωνα με την Επιτροπή Το δικαίωμα στο νερό σαφώς συμπεριλαμβάνεται στην κατηγορία των απαραίτητων εγγυήσεων για τη διασφάλιση του δικαιώματος σε ένα ικανοποιητικό βιοτικό επίπεδο, ιδιαίτερα δεδομένου ότι αποτελεί βασική προϋπόθεση για την επιβίωση.
Στη σχετική γενική παρατήρηση η Επιτροπή επίσης καταγράφει τις αναλυτικές υποχρεώσεις των χωρών όπως απορρέουν από το εν λόγω Σύμφωνο. Σήμερα, οι χώρες που έχουν κυρώσει το Σύμφωνο ανέρχονται σε 157, και υποχρεούνται πλέον να διασφαλίσουν σταδιακά στους πληθυσμούς τους καθολική, ισότιμη και άνευ διακρίσεων πρόσβαση σε ασφαλές, πόσιμο νερό.
Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με την Ειδική Επιτροπή, το ανθρώπινο δικαίωμα στο νερό σημαίνει ότι κάθε άνθρωπος πρέπει να έχει πρόσβαση σε νερό για προσωπική και οικιακή χρήση το οποίο είναι:
Επαρκές Καθένας πρέπει να έχει στη διάθεσή του μια επαρκής ποσότητα νερού σύμφωνα με τις διεθνείς οδηγίες. Αυτό συνήθως σημαίνει 50-100 λίτρα, με απόλυτη ελάχιστη ποσότητα τα 20 λίτρα.
Ασφαλές Το νερό για προσωπική και οικιακή χρήση πρέπει να είναι ασφαλές. Το νέρο που προορίζεται για πόση πρέπει να είναι υψηλής ποιότητας.
Προσβάσιμο Το νερό πρέπει να βρίσκεται σε μια απόσταση που να διασφαλίζει την σωματική ασφάλεια του καθενός, μέσα ή κοντά στο σπίτι.
Οικονομικά προσιτό Το νερό πρέπει να είναι οικονομικά προσιτό, χωρίς να περιορίζει τη δυνατότητα ενός ατόμου να προμηθευτεί άλλα είδη πρώτης ανάγκης. Αυτό συνεπάγεται ότι ορισμένες φορές η απαραίτητη ποσότητα νερού πρέπει να παρέχεται δωρεάν.
Το λεγόμενο δικαίωμα στο νερό Καθιερώνει ένα νομικό δικαίωμα και προσφέρει ένα αναγνωρισμένο νομικό εργαλείο για την διεκδίκησή του.
Αποτρέπει τις διακρίσεις και εστιάζει στους μη έχοντες πρόσβαση στο νερό καθώς θέτει συγκεκριμένες υποχρεώσεις για την εξασφάλιση ίσης πρόσβασης όλων σε νερό επαρκούς ποιότητας και ασφαλούς ποιότητας.
Εξασφαλίζει την συμμετοχή όλων στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων που τους αφορούν.
Ορίζει με σαφήνεια τις υποχρεώσεις που πρέπει να αναλάβει κάθε κράτος για την εξασφάλιση πρόσβασης όλων σε επαρκές και ασφαλές νερό.
Προβλέπει ότι οι κυβερνήσεις, η διεθνής κοινότητα και ο ιδιωτικός τομέας πρέπει να ελέγχονται και να λογοδοτούν για τις δραστηριότητές τους ώστε να εξασφαλίζεται η πρόσβαση στο νερό.
Υπογραμμίζει το γεγονός ότι το νερό αποτελεί συλλογικό αγαθό και ως εκ τούτου η διαχείριση του πρέπει να γίνεται δημοκρατικά με τη συμμετοχή όλων.
Η φτώχεια και η αδικία δεν είναι ούτε αναπόφευκτες ούτε φυσικές, αλλά προκύπτουν από ενσυνείδητες αποφάσεις και πολιτικές. Το νομικό πλαίσιο των ανθρωπίνων δικαιωμάτων είναι συνεπώς ιδιαίτερα σημαντικό διότι προβλέπει ότι οι ιθύνοντες θα πρέπει να λογοδοτούν για τις όποιες πολιτικές και πρωτοβουλίες προωθούν.
Όσον αφορά στην αναγνώριση του δικαιώματος στο νερό σε εθνικό επίπεδο, έπειτα από συντονισμένες προσπάθειες, έχουν σημειωθεί ορισμένες σημαντικές επιτυχίες.
Για παράδειγμα, ως αποτέλεσμα κινητοποιήσεων η Νότια Αφρική, η Ουρουγουάη και η Κένυα έχουν εισάγει το δικαίωμα στο νερό στο Σύνταγμά τους καθώς και κανόνες για τη δημόσια διαχείριση του νερού βάση των αρχών της κοινωνικής συμμετοχής και της βιωσιμότητας.
Το δικαίωμα στο νερό επίσης αναγνωρίζεται από την εθνική νομοθεσία της Γαλλίας και του Βελγίου ενώ υπάρχουν πολλές περιπτώσεις, όπως για παράδειγμα στην Ινδία, όπου δικαστήριο έχει ερμηνεύσει άλλα δικαιώματα, όπως το δικαίωμα στη ζωή, ως να συμπεριλαμβάνει το δικαίωμα στο νερό.
Η πραγμάτωση του δικαιώματος στο νερό είναι ένα θέμα που ουσιαστικά αφορά στην ανάπτυξη και συνεπάγεται διεθνή συνεργασία και αλληλεγγύη για μία δίκαιη και σωστή διαχείριση του νερού.
Συνεπώς, οι κυβερνήσεις και οι διεθνείς οικονομικοί και άλλοι οργανισμοί έχουν το καθήκον να εφαρμόσουν αποτελεσματικά το ανθρώπινο δικαίωμα στο νερό, το οποίο αποτελεί αναγκαία προϋπόθεση για την εξάλειψη της φτώχειας.
Source: OneEarth
http://www.who.int/water_sanitation_health/rightowater/en/ μία από τις καλύτερες αναλύσεις για το δικαίωμα στο νερό από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, που αποδίδει με τον καλύτερο τρόπο το κενό ανάμεσα στο θεσμικό οπλοστάσιο και στην πράξη.
ΑπάντησηΔιαγραφήΣυγκλονιστικές είναι οι ιστορίες και οι μύθοι που εκδόθηκαν σε όλες τις γλώσσες από την UNESCO το 2003 στα πλαίσια του έτους του νερού. Η ιστορία του Bulane, είναι μία από αυτές http://www.wateryear2003.org/en/ev.php URL_ID=4532&URL_DO=DO_TOPIC&URL_SECTION=201.html