Από την ΚΝΕ του ΄70 στο ΠΑΜΕ του 21ου αιώνα...

«Ημουνα κι εγώ ένα ρεμάλι, που σερνόταν από ντισκοτέκ σε καφετέρια και από καφετέρια σε ντισκοτέκ. Δεν μου άρεσε κατά βάθος αυτή η ζωή, αλλά την έκανα γιατί δεν είχα να κάνω τίποτε άλλο και έβρισκα διέξοδο στον χορό και τον σαματά. Σήμερα η ζωή μου είναι γεμάτη και έχει νόημα. Κάποιος φίλος μου με οργάνωσε στην ΚΝΕ». Η αφήγηση νεοφώτιστου μέλους της νεολαιίστικης οργάνωσης του ΚΚΕ δημοσιεύθηκε στον «Ριζοσπάστη», την κομματική εφημερίδα, το 1980. Είναι ενδεικτική του τρόπου με τον οποίο πλαισιώνονταν εκείνη την εποχή οι γραμμές του κόμματος. Απαιτούνταν τυφλή υπακοή στη γραμμή, δουλειά στον μηχανισμό (αφισοκολλήσεις, μοίρασμα των κομματικών εφημερίδων), εμπέδωση κάποιων ελάχιστων κλισέ της κομματικής φρασεολογίας, συμμετοχή στην κομματική ζωή, γιορτές, φεστιβάλ, συγκεντρώσεις και εκλογές. Η κομματική πειθαρχία ήταν σε μεγάλο βαθμό εξασφαλισμένη. «Αδέλφια μου, κνίτες, κουκιά», προσπαθούσε να την περιγράψει, με... τολικό (εκ του «Βοσκόπουλος») οίστρο, ένα σύνθημα της εποχής.

Το ΚΚΕ εμφανιζόταν αγιοποιημένο, χάρη στη μυθοποίηση των διωγμών μελών και στελεχών του από το ρεβανσιστικό μετεμφυλιακό κράτος- και αυτό συνέβαλε στο να πιστεύουν βαθιά σε αυτό τα νεώτερα μέλη του, ιδίως η πλειονότητά τους που προερχόταν από τις συνοικίες ή από αγροτικές περιοχές. Γι΄ αυτούς, η διαφοροποίηση από τη γραμμή ήταν προδοσία και οι κομματικοί αντίπαλοι, ιδίως εκείνοι που προέρχονταν από συγγενή ιδεολογικά στρατόπεδα, όσοι δηλαδή επικαλούνταν τον μαρξισμό ως ιδεολογικό κίνητρο, συνήθως θεωρούνταν προβοκάτορες. Και η δράση τους, φυσικά, προβοκάτσια.

«Είμαστε όλοι μαζοχιστές».
Τη μεταπολίτευση, η παράταξη της ΚΝΕ, η Πανσπουδαστική ήταν κυρίαρχη δύναμη του φοιτητικού κινήματος. Το 1979 έγινε προσπάθεια ψήφισης του νόμου 815 από την κυβέρνηση Κωνσταντίνου Καραμανλή, που επιχείρησε να βάλει τα πανεπιστήμια στον δρόμο της ανταγωνιστικότητας. Οι φοιτητές αντέδρασαν με καταλήψεις πλήθους πανεπιστημιακών σχολών, γεγονός πρωτοφανές για την εποχή, με το οποίο η ΚΝΕ διαφωνούσε. Ανάμεσα στις κατειλημμένες σχολές τότε ήταν και το Χημείο, στη συμβολή Σόλωνος και Χαριλάου Τρικούπη. Στην πραγματικότητα, η κατάληψη εκείνη υπήρξε το μεγάλο φυτώριο για τον αντιεξουσιαστικό χώρο, αφού εκεί συμβολοποιήθηκε πρώτη φορά με τόσο μεγάλη ένταση η δυναμική της εκτός ΚΚΕ ριζοσπαστικής Αριστεράς, αλλά και των αναρχικών πυρήνων που έκτοτε η παρουσία και η δράση τους συνυφάνθηκε με τα Εξάρχεια. Επί ημέρες μέσα στη σχολή γίνονταν αψιμαχίες αντίπαλων ομάδων ώσπου οι καταληψίες απομακρύνθηκαν με συντονισμένο τρόπο από τις δυνάμεις της ΚΝΕ. Η βίαιη εκείνη αντιπαράθεση δημιούργησε έντονη αμφισβήτηση κατά του ΚΚΕ στον χώρο της ευρύτερης Αριστεράς, ενώ οι λογής μικρές οργανώσεις, τα λεγόμενα γκρουπούσκουλα, βάφτισαν έκτοτε τις δυνάμεις της ΚΝΕ, ΚΝΑΤ- που παρέπεμπε στα ΜΑΤ. Από τη σύγκρουση εκείνη, εκτός από το μόνιμο πρόβλημα του ελληνικού πανεπιστημίου, έμεινε στην ιστορία το όνομα του αρχισυνδικαλιστή τότε της ΚΝΕ στο Χημικό, του φημισμένου Μαλάμη. Θα τον θυμίζουν στους επόμενους και οι στίχοι τραγουδιού του Τζίμη Πανούση, που τότε έχτιζε κι αυτός την εικόνα του ατίθασου και αταξινόμητου καλλιτέχνη: «Βάρα μας Μαλάμη, χτύπα μας Μαλάμη, είμαστε όλοι μαζοχιστές» διότι «μας χτυπούσαν αδελφωμένοι φοιτητές και εργατιά».

Πάντως, και οι δαρέντες σε εκείνα τα επεισόδια απέκτησαν προσωνύμιο από το ΚΚΕ. Κατά καιρούς, όσοι μετήλθαν τις πρακτικές τους αποκλήθηκαν «προβοκάτορες», «πράκτορες της ασφάλειας», «εχθροί του κινήματος». Σύμφωνα με την αφήγηση του ΚΚΕ, τα πρόσωπα αυτά, επιπλέον, είναι καλυμμένοι ακροδεξιοί που τους ξέρουν οι διωκτικοί μηχανισμοί, γι΄ αυτό και το προσωνύμιο «γνωστοί άγνωστοι»που με τα χρόνια έγινε, από όρος του ΚΚΕ, δημοσιογραφική καραμέλα.

Κόκα κόλα και ουίσκι. Εστω και διά της λελογισμένης χρήσης βίας, πάντως, οι δυνάμεις του ΚΚΕ κατάφερναν σε όλες τις κοινωνικές εντάσεις να διατηρήσουν την οργανωτική τους αυστηρότητα. Ακόμα και στη μεγάλη (ακόμα τότε) πορεία του Πολυτεχνείου στις 17 Νοεμβρίου 1980, λίγες ώρες μετά τον βίαιο θάνατο του Ιάκωβου Κουμή και της Αγγελικής Κανελλοπούλου, όταν τα ΜΑΤ επιτέθηκαν, πιο πολύ από παρεξήγηση, με άγριες διαθέσεις στο ύψος της Βουλής κατά του μπλοκ του ανανεωτικού ΚΚΕ εσωτερικού που διαδήλωνε ειρηνικά, οι «αλυσίδες» του ΚΚΕ δεν άνοιξαν για να δεχτούν και να σώσουν από τον προπηλακισμό διαδηλωτές από το κυνηγημένο μπλοκ των «αναθεωρητών», όπως τους προσφωνούσαν. Ο ρόλος της θεσμικής Αριστεράς, που ανέκαθεν διεκδικούσε το ΚΚΕ σε ένα τοπίο κομματικής πανσπερμίας με μαρ

Οι δυνάμεις του ΚΚΕ κατάφερναν σε όλες τις κοινωνικές εντάσεις να διατηρήσουν την οργανωτική τους αυστηρότητα

ξιστικό πρόσημο, δεν επέτρεπε στα μέλη του να δείξουν, έστω, λίγο οίκτο για τους χαλαρούς τότε κορυφαίους αντιπάλους τους.

Δεν ήταν μόνο η διαφορά στον τρόπο με τον οποίο οι οργανώσεις του ΚΚΕ και του τότε ΚΚΕ εσωτερικού αντιλαμβάνονταν τις εκδηλώσεις συλλογικής διαμαρτυρίας. Κυρίως ήταν η διαφορά στη στάση ζωής. Παρά τη διεκδικητική φρασεολογία, το ΚΚΕ θεωρούνταν κόμμα συντηρητικών ηθών. Τα μέλη της ΚΝΕ, π.χ., τότε ορκίζονταν στη λαϊκή παράδοση, έπρεπε να αρνούνται τον «αμερικάνικο τρόπο ζωής», «έφτυναν την τσίχλα και την κόκα κόλα», διάβαζαν το βιβλίο καλής συμπεριφοράς του τότε γραμματέα Γρηγόρη Φαράκου «Για μια ταξική, πατριωτική, αγωνιστική διαπαιδαγώγηση», που εκτός των άλλων περιέγραφε με σαφήνεια ότι οι νέοι πρέπει να γυρίζουν νωρίς στο σπίτι και ήταν ικανοποιημένοι με το σύνθημα «πρώτοι στα μαθήματα, πρώτοι στον αγώνα» με το οποίο περιγράφονταν τα καθήκοντα του φοιτητή. Επειδή μάλιστα εκείνη την εποχή ήταν πολύ της μόδας η ποίηση, οι νεολαίοι του ΚΚΕ ένιωθαν υπερηφάνεια που τους είχε δοξάσει ο βάρδος της κομμουνιστικής Αριστεράς Γιάννης Ρίτσος. «Για τα παιδιά της ΚΝΕ, που είπαν στη ζωή το μέγα ναι», επιγραφόταν το σχετικό ποίημά του. Τα πρότυπα εκείνα είχε σαρκάσει ένας άλλος ποιητής, ο Μανόλης Αναγνωστάκης, σε σειρά σκωπτικών στιχουργημάτων που υπέγραψε ως Μανούσος Φάσσης. Ελεγε ένα από αυτά, γραμμένο λίγο μετά την επιβολή του σοβιετικής εμπνεύσεως πραξικοπήματος Γιαρουζέλσκι στην Πολωνία, που το στήριζε το ΚΚΕ: «Αγαπημένε Πολωνέ/ έλα να γραφτείς στην ΚΝΕ/ τη συνείδησή σου άκου/ και τα λόγια του Φαράκου.// Ελα να μάθεις στα παιδάκια/ την καλή συμπεριφορά/ τι το κορίτσι να φορά/ και πώς να δένει κοτσιδάκια.// Πες τους στο σπίτι να πηγαίνουν/ νωρίς νωρίς και με τον ήλιο/ και από τώρα να μαθαίνουν /όχι στο ουίσκι, αλλά στο τίλιο».
ΤΟ DΝΑ ΤΟΥ ΚΚΕ

Από τη μεταπολίτευση μέχρι σήμερα, το ΚΚΕ ήταν η μόνη παράταξη που δικαιούνταν να ασκεί «επαναστατική βία», κυρίως για να προστατεύει την καθαρότητά του στις φασαρίες, σε διαδηλώσεις και καταλήψεις. Αλλαξε τίποτα, άραγε, από τότε έως σήμερα που σημαίνοντα στελέχη του δηλώνουν ότι δεν αναγνωρίζουν το Σύνταγμα;


Επιστροφή στον Στάλιν

Από το ΄80 έως σήμερα κύλησε πολύς χρόνος. Πολλοί διαγράφτηκαν από το ΚΚΕ, άλλοι αποχώρησαν, πολύς κόσμος μπήκε στο «σύστημα». Το 1989, η πολιτική κρίση της εποχής (αλλά και η κατάρρευση των καθεστώτων του υπαρκτού σοσιαλισμού) επέβαλε τη φιλελευθεροποίηση και το άνοιγμα του κόμματος, έγινε ο Συνασπισμός της Αριστεράς και της Προόδου, το κόμμα ανέλαβε κυβερνητικές ευθύνες. Τα γεγονότα που ακολούθησαν, ωστόσο, οι φυγόκεντρες τάσεις στελεχών που έμειναν στον Συνασπισμό, άλλων που έφυγαν προς τον αριστερισμό και η εκ νέου πολιτική σκλήρυνσης, μετά το συνέδριο του 1993 και την εκλογή στη γραμματεία του κόμματος της Αλέκας Παπαρήγα, ξαναέκλεισαν το ΚΚΕ στα αγαπημένα κλισέ από το παρελθόν. Το κόμμα και οι οργανώσεις του ανασυγκροτήθηκαν εκ νέου με οδηγό τα παλαιά οργανωτικά πρότυπα. Η χαλάρωση υπήρξε παροδική παρέκκλιση.

Ο 21ος αιώνας βρίσκει το ΚΚΕ οργανωμένο όπως στις αρχές της μεταπολίτευσης. Με ισχυρό καθοδηγητικό κέντρο, μηχανισμό, νεολαία και εργατική οργάνωση- το ΠΑΜΕ που ιδρύθηκε το 1999. Στις θέσεις του προστέθηκαν προσφάτως η λατρεία του Στάλιν και μια δόση εθνικισμού, εμφανής ιδίως στον λόγο της Αλέκας Παπαρήγα- η οποία προσφάτως ζητούσε στη Βουλή να επεκτείνει η Ελλάδα τα χωρικά της ύδατα στα 12 μίλια! Κατά τα άλλα, επειδή η λεγόμενη πολιτική βία πλέον είναι κοινωνικά σχεδόν αποδεκτός τρόπος πολιτικής επιβολής, το ΚΚΕ παρότι μέχρι πρόσφατα περιφρουρούσε τα μπλοκ του στις πορείες, διεκδικεί το «θεσμικό» μερίδιο αυτής της βίας που του αναλογεί. Τμήμα της, οι παρεμβάσεις του ΠΑΜΕ σε χώρους δουλειάς, δρόμους, εσχάτως με μεγάλα πανό που αναρτά στην Ακρόπολη (το έχει κάνει άλλες δύο φορές, το 2003 λίγο πριν από την εισβολή των ΗΠΑ στο Ιράκ, και το 2004 λίγο πριν από τη λήξη των Ολυμπιακών Αγώνων).

Στη μεγάλη, επεισοδιακή πορεία της περασμένης Τετάρτης με τον τραγικό απολογισμό, το ΚΚΕ βρέθηκε στο επίκεντρο μεγάλων επεισοδίων, σε μια επιχείρηση κατάληψης της Βουλής από διαδηλωτές. Το σύνθημα «Νόμος είναι το δίκιο του εργάτη», η ρητή δήλωση του εκπροσώπου Τύπου του Μάκη Μαΐλη ότι δεν αναγνωρίζει το Σύνταγμα, η πρόσφατη καταδρομική επιχείρηση του ΠΑΜΕ (στην ντουντούκα ήταν ο Σάββας ο Τσιμπόγλου) κατά του ισπανικού κρουαζιερόπλοιου «Ζενίθ» και η πρόσκληση των λαών της Ευρώπης σε απείθεια ξανά από την Ακρόπολη, σε συνδυασμό με τις εικόνες που έδειχνε η τηλεόραση, ανάγκασαν τα στελέχη του κόμματος και τη γραμματέα του να αναδιπλωθούν, να αρνηθούν συμμετοχή στα επεισόδια και να μιλήσουν για προβοκάτορες.

Ηταν όντως προβοκάτορες; Ποιος ξέρει; Οπως όμως έχει επισημάνει μέσω ενός εκ των ηρώων του ο συγγραφέας και ποιητής Δημήτρης Χριστοδούλου, που ήξερε καλά την Αριστερά, σε ένα ξεχασμένο πια μυθιστόρημά του, το «Γούπατο», «Λα προβοκάτσια, λα προβοκάτσια, είσαι γκόμενα τρελή». Τραγουδιέται στον ρυθμό του «Λα κουκαράτσα».

Του ΗΛΙΑ ΚΑΝΕΛΛΗ-TA NEA