Αν ο λαϊκισμός ήταν θρησκεία, η Ελλάδα θα ήταν Πακιστάν

Επαγγελματική διαστροφή με έκανε, προχθές το βράδυ, να παρακολουθήσω την πρώτη τηλεοπτική εμφάνιση σε ιδιωτικό κανάλι των εννέα υποψηφίων για την περιφέρεια Αττικής. Οχι ολόκληρη, καθώς ήταν αληθινή δοκιμασία για τα νεύρα· πάντως αρκετά, ώστε να καταλάβω την πολιτική θέση του κάθε υποψηφίου και το πεδίο της αντιπαράθεσης. Οι αναφορές στα προβλήματα της περιοχής και στις δυνατότητες του περιφερειάρχη είχαν τη θέση υποχρεωτικών παρεκβάσεων στη συζήτηση. Το κύριο ζήτημα που απασχολούσε τους υποψηφίους ήταν να εκφράσουν την εναντίωσή τους στο Μνημόνιο και μάλιστα από τη θέση του «πολίτη». Ακόμη και ο Γιάννης Σγουρός, ο οποίος ως υποψήφιος του ΠΑΣΟΚ δεν μπορούσε να στραφεί ευθέως κατά της κυβέρνησης, υποχρεώθηκε προς το τέλος της συζήτησης να δηλώσει ότι «φυσικά, ως πολίτης, διαφωνώ με το Μνημόνιο, αλλά...» κ. λπ.
Η αντίθεση των πολιτικών όλου του φάσματος στο Μνημόνιο, έπειτα από τρεις δεκαετίες βασιλείας του λαϊκισμού στην πολιτική ζωή, δεν εκπλήσσει. Εκείνο που εκπλήσσει και εξοργίζει (εμένα τουλάχιστον) είναι η διαστρέβλωση του όρου «πολίτης» από τα χείλη εκείνων που διεκδικούν την ψήφο του. Την έχουν καταντήσει ευφημισμό. Στην αντίληψη των περισσότερων πολιτικών, ο πολίτης είναι ένα είδος ζώου, χωρίς δυνατότητα ανάλυσης της πραγματικότητας, χωρίς κρίση, χωρίς ευθύνη. Λειτουργεί με το θυμικό και οι αντιδράσεις του περιορίζονται στο πιο ρηχό επίπεδο της αντίθεσης μεταξύ ηδονής και πόνου: του δίνεις, λ. χ., εκατό ευρώ και χαίρεται, του παίρνεις εκατό ευρώ και θυμώνει. Αυτός ο «πολίτης» είναι κάτι σαν διασταύρωση ανάμεσα σε ζωάκι και καθυστερημένο παιδάκι. Εχει πάντα δίκιο, ποτέ δεν ευθύνεται και η δουλειά του πολιτικού είναι να τον κατευνάζει και να τον ικανοποιεί.
Αυτή είναι η πολιτική κουλτούρα μας στα χρόνια του παπανδρεϊσμού από το 1981 ώς σήμερα και μη σας θίγει η διαπίστωση. (Αλλωστε, οι αναγνώστες τούτης της εφημερίδας εξαιρούνται αυτοδικαίως). Και είναι αυτός ο λόγος για τον οποίο το επίπεδο των πολιτικών είναι τόσο χαμηλό στις μέρες μας. Οταν επικρατεί ο «πολίτης» του τύπου που περιέγραψα παραπάνω, τι χρειάζεται ο σκεπτόμενος άνθρωπος στην πολιτική; Ενας κουτοπόνηρος ωφελιμιστής και γλείφτης κάνει τη δουλειά περίφημα! Δεν απειλείται μάλιστα η υγεία του από την αηδία και τις τύψεις.
Ο «πολίτης» στον οποίο απευθύνονται όσοι δαιμονοποιούν το Μνημόνιο δεν χρειάζεται να απασχολεί το μυαλουδάκι του με ερωτήματα όπως τα εξής: Αν δεν βρούμε δανεικά, πώς θα πληρώσουμε μισθούς και συντάξεις; Αν δεν μειώσουμε τα ελλείμματα, πού θα βρούμε δανειστές; Μήπως τις μεταρρυθμίσεις που επιβάλλει το Μνημόνιο (π. χ., η εφαρμογή των κοινοτικών κανονισμών στις προμήθειες του Δημοσίου) θα έπρεπε να τις είχαμε εφαρμόσει μόνοι μας; Είναι λογικό να αναγνωρίζουμε κεκτημένα δικαιώματα χωρίς υποχρεώσεις ή μήπως αυτό, σε συνδυασμό με τη διόγκωση του Δημοσίου, οδηγεί εν τέλει στην κοινωνική αδικία;
Για τον «πολίτη» που εξέθρεψε ο λαϊκισμός είναι αρκετό να πιστεύει ότι το Μνημόνιο το επιβάλλουν οι κακοί ξένοι (που, κατά βάθος, πάντα μας φθονούν) και ότι, επίσης, υπάρχει ένας μαγικός τρόπος, ώστε οι μισθοί και οι συντάξεις να αυξάνονται στο διηνεκές, χωρίς ποτέ να εγείρεται ζήτημα παραγωγικότητας και ανταγωνιστικότητας της οικονομίας. Ετσι! Επειδή και μόνον είμαστε μάγκες και καραμπουζουκλήδες... Παραφράζοντας ελαφρώς τα λόγια ενός φίλου της στήλης από το Λονδίνο, δεν θα απείχε πολύ από την πραγματικότητα ο ισχυρισμός ότι «αν ο λαϊκισμός ήταν θρησκεία, η Ελλάδα θα ήταν Πακιστάν».
Υστερα από τριάντα χρόνια εξαχρείωσης, δεν είναι τυχαίο ότι οι πολιτικοί δεν τολμούν να παρουσιάσουν καθαρά στον κόσμο την πραγματικότητα. Δεν μπορούν οι δυστυχείς να κάνουν αλλιώς! Η στάση τους υπαγορεύεται από το ένστικτο της αυτοσυντήρησης. Διότι αν οι ψηφοφόροι συνειδητοποιήσουν ποτέ το μέγεθος της αποτυχίας του κράτους μας (failed state στην ορολογία της επιστήμης, όσο και αν μας πονά ο όρος...), αλλά και τη σημασία του δανεισμού που μας εξασφαλίζει το Μνημόνιο, σε συνδυασμό με τις επιβαλλόμενες μεταρρυθμίσεις, τότε το πολιτικό τοπίο όπως το γνωρίζουμε σήμερα θα αλλάξει δραματικά και πολλοί από εκείνους που σήμερα στελεχώνουν τα κόμματα θα εξαφανισθούν διά παντός από τη δημόσια σκηνή. Επενδύουν, λοιπόν, τις ελπίδες τους στη συντήρηση της ακινησίας και στην άρνηση των μεταρρυθμίσεων. Στο κάτω κάτω, όπως έδειξαν και οι δηλώσεις «πόθεν έσχες», αν η Ελλάδα καταρρεύσει, η ηγέτιδα τάξη της θα τα καταφέρει να επιβιώσει, ώστε να βρίσκεται εδώ και την επαύριο για να ηγηθεί.
Αν εξαιρέσει κανείς τη χθεσινή δήλωση του Πάγκαλου στη Βουλή («η απάντηση στην κατακραυγή των πολιτών “πώς φάγατε τα λεφτά;” είναι ότι σας διορίσαμε όλα αυτά τα χρόνια στο Δημόσιο, τα φάγαμε όλοι μαζί»), αυτό που παρακολουθούμε ως «πολιτική ζωή» είναι ο αγώνας μίας ακόμη συντεχνίας, της συντεχνίας των λαϊκιστών, να επιβιώσει εις βάρος των υπολοίπων, καθώς βρισκόμαστε στο χείλος του γκρεμού. Εύγε στον Πάγκαλο για την παραδοχή της σκληρής αλήθειας, αλλά ίσως δεν είναι τυχαίο ότι αναγνωρίζει τις ευθύνες του εις τας δυσμάς του πολιτικού βίου του...
Σ.Κασιμάτης-Καθημερινή