Δούκισσα της Πλακεντίας, αυτή η γνωστή άγνωστη

Πορτρέτο της Δούκισσας της Πλακεντίας Σοφί ντε Μαρπουά φιλοτεχνημένο από άγνωστο καλλιτέχνη. Το έργο, ελαιογραφία σε μουσαμά, βρίσκεται στο Εθνικό Ιστορικό Μουσείο

Oμορφη, έξυπνη και εκκεντρική. Δυναμική, αλλά και παραιτημένη από τη ζωή. Φειδωλή, ιδιότροπη και σαφώς πολύ πλούσια. Ο λόγος για τη Δούκισσα της Πλακεντίας (1785-1854), της οποίας η ζωή και το έργο θα παρουσιαστούν στο Βυζαντινό Μουσείο.

Μια έκθεση που αναζητεί την αλήθεια πίσω από τον μύθο της Σοφί ντε Μαρπουά, της πολυταξιδεμένης Γαλλοαμερικανίδας που ήρθε να ζήσει στην Ελλάδα τα πρώτα μετεπαναστατικά χρόνια εμφορούμενη από τις ιδέες του ρομαντισμού και του παγκόσμιου φιλελληνικού κινήματος.

Η βίλα Ιλίσια, άλλωστε, το χειμερινό ανάκτορο της Δούκισσας, είναι ο κρίκος που τη συνδέει με το Βυζαντινό Μουσείο, το οποίο εγκαταστάθηκε εκεί από το 1926. Τώρα λοιπόν που ολοκληρώθηκε η ανακαίνιση και επανέκθεση του μουσείου, μια έκθεση αφιερωμένη στην πρώτη ιδιοκτήτρια του μεγάρου των Ιλισίων είναι ένας φόρος τιμής που οφείλει να αποδοθεί. Ωστόσο «η Δούκισσα της Πλακεντίας δεν διευκόλυνε καθόλου το έργο μας!» σημειώνει η επιμελήτρια της έκθεσης κυρία Ελένη Μάργαρη. Και κυριολεκτεί: «Οπως πέρασε ολόκληρη τη ζωή της στην Ελλάδα αφοσιωμένη στις επιχειρηματικές της δραστηριότητες, αποτραβηγμένη από τον κόσμο και αδιάφορη για την εικόνα των άλλων για αυτήν, έτσι δεν ασχολήθηκε καθόλου με την υστεροφημία της».

Τι σημαίνει αυτό; Δεν άφησε καν διαθήκη, με αποτέλεσμα να μοιρασθούν τα υπάρχοντά της σε συγγενείς ή φίλους και να «χαθούν» στην Ελλάδα, στην Αμερική και στη Γαλλία. Η ιδιόμορφη προσωπικότητά της εξάλλου θα ενέπνεε πολλούς μύθους που γοήτευαν τον κόσμο- ασχέτως αν είχαν σχέση με την πραγματικότητα.

Πάντως στη συγκεκριμένη έκθεση η αφήγηση της συναρπαστικής ζωής της Δούκισσας κατορθώνει να καλύπτει τα κενά. Γίνεται αναφορά των σημαντικότερων ιστορικών γεγονότων στην Ελλάδα και στη Γαλλία την εποχή όπου η Δούκισσα ζούσε σε αυτές τις χώρες, παρουσιάζεται το πολιτικό, ιδεολογικό και πολιτιστικό πλαίσιο, ενώ όσον αφορά την προσέγγιση της προσωπικότητάς της, αυτή γίνεται μέσα από χειρόγραφα, αντικείμενα και τεκμηριωμένα γεγονότα. Οπως η απαγωγή της από ληστές, η πυρκαγιά που κατέστρεψε το πρώτο σπίτι της στην οδό Πειραιώς, ο θάνατος της κόρης της και εν τέλει ο δικός της - στοιχεία δηλαδή που αποτέλεσαν τον βασικό καμβά για τη δημιουργία του μύθου που περιβάλλει το όνομά της.

Οι μύθοι

Η βίλα Ιλίσια κατά την περίοδο που ήταν σε χρήση από τον Ελληνικό Στρατό, στον οποίο παραχωρήθηκε

Τρομακτικές διαστάσεις είχε λάβει στη φαντασία των ανθρώπων της εποχής η ενέργεια της Δούκισσας της Πλακεντίας να διατηρήσει βαλσαμωμένο το άψυχο κορμί της κόρης της Ελίζας- πέθανε το 1836, κατά τη διάρκεια ταξιδιού των δύο γυναικών στη Βηρυτό- σε ένα παρεκκλήσι στο υπόγειο του σπιτιού της. Δέκα χρόνια αργότερα αυτό το ξύλινο οίκημα κάηκε και σε μια εφημερίδα της εποχής γράφτηκε ότι μαζί είχε αποτεφρωθεί και το ταριχευμένο σώμα. Οσο για τη σχέση της Δούκισσας με τον λήσταρχο Νταβέλη, κρίνεται ως ανακριβής: ναι μεν αιχμαλωτίστηκε από έναν τρομερό ληστή, όχι όμως τον προαναφερθέντα. 
ΤΟ ΒΗΜΑ