Γνώριζαν από το 2009 για το έλλειμμα

Τον Ιούλιο του 2009 ο τότε επίτροπος Οικονομικών και Νομισματικών Υποθέσεων κ. Χοακίν Αλμούνια παρουσίασε στους υπουργούς Οικονομικών της Ευρωζώνης έκθεση με την οποία προειδοποιούσε ότι στο τέλος του χρόνου το ελληνικό έλλειμμα προβλέπεται να ξεπεράσει το 10% του ΑΕΠ. Η πληροφορία δεν δημοσιοποιήθηκε ποτέ, η (νέα) ελληνική κυβέρνηση αντέδρασε επτά μήνες αργότερα, τον Φεβρουάριο του 2010 και αφού είχε ήδη παραδεχτεί δημοσίως την εκτόξευση του ελλείμματος σε διψήφιο νούμερο. Σημαντικά ερωτήματα προκύπτουν για όλους τους εμπλεκόμενους πολιτικούς, Ελληνες και ξένους, όπως και δύο επαναλαμβανόμενα χαρακτηριστικά στην αντίδραση των εμπλεκομένων που ισχύουν μέχρι σήμερα. Πρώτον, η κωλυσιεργία και
τελικά η άρνηση των ελληνικών κυβερνήσεων να αντιδράσουν με μέτρα περιστολής των κρατικών δαπανών παρά τη σοβαρότητα του προβλήματος. Δεύτερον, η αδυναμία του Eurogroup και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να επέμβουν προληπτικά ή έστω να αντιδράσουν γρήγορα και στη συνέχεια να συμφωνήσουν σε κοινή γραμμή για την αντιμετώπιση της κρίσης.
Το ενημερωτικό σημείωμα που έχει στη διάθεσή της η «Κ» παρουσιάστηκε στους υπουργούς Οικονομικών της Ευρωζώνης στις 7 Ιουλίου 2009. Βασίζεται σε ταμειακά στοιχεία για την εκτέλεση του προϋπολογισμού την περίοδο Ιανουαρίου - Μαρτίου. Αποτελεί δε την πρώτη απόδειξη που διαθέτουμε ότι η Ευρωζώνη έχει εντοπίσει το απειλητικό πρόβλημα που υπήρχε στην Ελλάδα. Κρίνοντας εκ των υστέρων, η αντίδραση του Eurogroup αποδείχθηκε ανεπαρκής, με καταστροφικές συνέπειες όχι μόνο για την Ελλάδα, αλλά και για την Ευρωζώνη. Η έκθεση της Κομισιόν περιγράφει συνοπτικά όλες τις κακοδαιμονίες που μαστίζουν την ελληνική οικονομία και καταδεικνύει την ανεπαρκή διαχείριση του προβλήματος από τις ελληνικές κυβερνήσεις. Βασικές προβλέψεις π. χ. για ρυθμό ανάπτυξης χαρακτηρίζονται καταφανώς αβάσιμες και υπεραισιόδοξες. Επισημαίνεται τεράστια απόκλιση από τους στόχους του προϋπολογισμού για έσοδα και δαπάνες, γεγονός που μοιραία οδηγεί στην εκτόξευση του ελλείμματος. Συγκεκριμένα τα έσοδα μειώθηκαν κατά 7,7% σε σχέση με το πρώτο τρίμηνο του 2008, ενώ ο ετήσιος στόχος αύξησης των εσόδων ήταν 11,2%. Σε αντίθεση, οι συνολικές δαπάνες αυξήθηκαν κατά 39%, ενώ ο ετήσιος στόχος προέβλεπε αύξηση κατά 7,2%. Αναφέρεται ότι αλλαγή στη νοοτροπία των αγορών θα καταστήσει δύσκολη την αναχρηματοδότηση του χρέους αν δεν αναληφθεί αμέσως αποτελεσματική δράση. Η Κομισιόν αναλύει τα διορθωτικά μέτρα που είχε εξαγγείλει μέχρι το τέλος Ιουνίου ο τότε υπουργός Οικονομικών κ. Γιάννης Παπαθανασίου και τα οποία σύμφωνα με την Επιτροπή θα εξοικονομούσαν ποσό ίσο με το 1,5% του ΑΕΠ (τα δύο τρίτα από εφάπαξ μέτρα). Ωστόσο, σύμφωνα με την ανάλυση της Επιτροπής απαιτούνταν η λήψη πολύ δραστικότερων μέτρων προκειμένου να περιοριστεί το έλλειμμα της κεντρικής κυβέρνησης έστω στο 5,1% που ήταν η επίσημη πρόβλεψη της Κομισιόν μέχρι τότε. Ενα χρόνο μετά την οικονομική διάσωση της Ελλάδας η Ευρωζώνη βρίσκεται πάλι μπροστά σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι: Να προσφέρει νέα οικονομική βοήθεια στην Ελλάδα με μικρότερο επιτόκιο σε συνδυασμό με περισσότερο χρόνο για να περιορίσει το έλλειμμα και να εφαρμόσει δομικές μεταρρυθμίσεις όπως την καλεί το ΔΝΤ. ΄Η να ακολουθήσει τις προτροπές των αγορών και της πλειοψηφίας των οικονομολόγων και να προχωρήσει σε αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους με οδυνηρές συνέπειες για την Ελλάδα, τουλάχιστον μεσοπρόθεσμα. Κανείς δεν μπορεί να πει αν θα είχε αποφευχθεί η ελληνική κρίση στην περίπτωση που οι ελληνικές κυβερνήσεις είχαν αντιδράσει έστω και την ύστατη στιγμή, δηλαδή στη διάρκεια του 2009. Αναμφίβολα όμως η χώρα θα βρισκόταν σήμερα σε λιγότερο δεινή θέση. Η δεύτερη ομοιότητα μεταξύ του καλοκαιριού του 2009 και σήμερα είναι η κωλυσιεργία που επιδεικνύει η ελληνική κυβέρνηση. Θα βρισκόμασταν σήμερα σε πολύ καλύτερη διαπραγματευτική θέση αν η κυβέρνηση Παπανδρέου είχε σεβαστεί τις δεσμεύσεις που έχει αναλάβει και είχε εφαρμόσει το Μνημόνιο, αν όχι με ενθουσιασμό τουλάχιστον με συνέπεια. Ωστόσο, όπως φαίνεται το βασικό μέλημα των ελληνικών κυβερνήσεων είναι να προστατεύσουν το πελατειακό τους σύστημα ακόμη και αν πρέπει να συγκρουστούν με το σύνολο της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Στην Ευρωζώνη μπορεί να καταλογίσει κανείς αδυναμία αποτελεσματικής διαχείρισης της κρίσης και στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή αδυναμία να επιβάλει την εφαρμογή του Συμφώνου Σταθερότητας. Προβλήματα θεμελιώδη, που καθιστούν την ελληνική κρίση κρίση της Ευρωζώνης. Η κυβέρνηση Παπανδρέου αρέσκεται στο να θέτει διλήμματα, ωστόσο σήμερα βρίσκεται η ίδια αντιμέτωπη με το δίλημμα: ΄Η περικόπτεις σήμερα κρατικές δαπάνες και εφαρμόζεις τους κανόνες της οικονομίας της αγοράς ή δεν λαμβάνεις νέα βοήθεια. Μπορεί αυτή να είναι η τελευταία μας ευκαιρία. Σίγουρα πάντως δεν θα υπάρξουν νέες ευκαιρίες αν η κυβέρνηση δεν καταφέρει να ξανακερδίσει την εμπιστοσύνη των Ευρωπαίων εταίρων της. Αντιθέτως, κάθε ημέρα που περνάει ενισχύονται τα επιχειρήματα, πολιτικά και οικονομικά, όσων υποστηρίζουν ότι η Ελλάδα θα πρέπει να χρεοκοπήσει.
Σιωπή από τους πρωταγωνιστέςΑπό τους πρωταγωνιστές του 2009 μόνο ο πρόεδρος του Eurogroup κ. Ζαν Κλοντ Γιουνκέρ έχει μιλήσει δημοσίως για την περίοδο πριν ξεσπάσει η ελληνική κρίση, υποστηρίζοντας, πέρυσι τον Οκτώβριο στην Ουάσιγκτον, ότι όλοι ήταν ενήμεροι για τα προβλήματα της Ελλάδας αλλά δεν έκαναν τίποτα. Η «Κ» ζήτησε από τον πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής κ. Ζοζέ Μανουέλ Μπαρόζο, τη Γαλλίδα υπουργό Οικονομικών κ. Κριστίν Λαγκάρντ, τον Γερμανό υπουργό Οικονομικών κ. Βόλφγκανγκ Σόιμπλε και τον κ. Γιουνκέρ να απαντήσουν στο ερώτημα γιατί δεν επέβαλαν το Eurogroup και η Κομισιόν στις ελληνικές κυβερνήσεις τη λήψη αυστηρών διορθωτικών μέτρων λιτότητας και γιατί αποσιώπησαν τη δεινή κατάσταση της ελληνικής οικονομίας. Ο κ. Γιουνκέρ απάντησε ότι δεν επιθυμεί να σχολιάσει το θέμα, ενώ οι υπόλοιποι τρεις πρωταγωνιστές δεν είχαν απαντήσει μέχρι την ώρα που γράφτηκε το άρθρο. Ο τότε υπουργός Οικονομικών κ. Γιάννης Παπαθανασίου ενημερώνοντας στις 7 Ιουλίου 2009 τους Ελληνες ανταποκριτές είχε διαβεβαιώσει ότι στόχος της κυβέρνησης είναι να μειώσει το έλλειμμα στο 3,7% στο τέλος του χρόνου. Παρότι ρωτήθηκε τι ειπώθηκε στη συνάντηση που είχε με τον επίτροπο κ. Χοακίν Αλμούνια, ο κ. Παπαθανασίου δεν αποκάλυψε ότι η Κομισιόν προειδοποίησε για διψήφιο ελληνικό έλλειμμα στο τέλος του 2009. Τελειώνοντας τη συνέντευξη είχε διαβεβαιώσει ότι «βρισκόμαστε σε καλό δρόμο»...
Του ανταποκριτή της Καθημερινής στις Βρυξελλες Κωστα Καρκαγιαννη