Οι περιπέτειες του 1821

Στην Καλαμάτα ακόμα και τα παιδάκια του νηπιαγωγείου «γνωρίζουν» ότι η Επανάσταση του 1821 δεν ξεκίνησε στις 25 αλλά στις 23 Μαρτίου από την πόλη τους, η οποία κάθε χρόνο προηγείται στις εορταστικές εκδηλώσεις της υπόλοιπης Ελλάδας κατά δύο ημέρες τιμώντας τη δική της εξέγερση.
Για τους Καλαματιανούς, λοιπόν, ως προς αυτό τουλάχιστον, η ανακοίνωση των εκπαιδευτικών του ΠΑΜΕ, της συνδικαλιστικής παράταξης του ΚΚΕ, προς τους μαθητές ότι τους διδάσκουν «ψέματα και μισές αλήθειες», δεν αποκάλυπτε κάτι.
Ετσι κι αλλιώς πρόκειται για διαφωνία περί όνου σκιάς. Γιατί βέβαια η επανάσταση είναι ένα κατεξοχήν χαοτικό γεγονός και η ακριβής ημερομηνία έναρξής της εμπεριέχει εξ ορισμού μια κάποια αυθαιρεσία. Δεν υπήρχε κάποιο γενικό αρχηγείο που πάτησε ένα κουμπί που έγραφε επάνω «έναρξη».
Και η επιλογή της 25ης Μαρτίου; Προφανώς είχε έναν
πολλαπλό συμβολισμό για την ιδεολογία της εποχής κι ήταν μια κίνηση για να προβληθεί ο ρόλος της Εκκλησίας. Συμμετείχε ο κλήρος και μάλιστα ο ανώτερος κλήρος στην επανάσταση ή την εχθρεύτηκε, όπως λέει το ΠΑΜΕ; Αλλοι συμμετείχαν, άλλοι όχι, κάποιοι θεωρούσαν άκαιρη την κινητοποίηση, άλλοι πάλι δεν καταλάβαιναν τον «φυλετισμό», όπως αποκαλούσαν τον εθνικισμό, κάποιοι ήταν εχθρικοί προς «τα παιδιά του Ροβεσπιέρου».
Εκείνο που και πάλι δεν μπορεί να αμφισβητηθεί είναι ότι η Ορθοδοξία ήταν συστατικό στοιχείο της εθνικής ταυτότητας όπως την καταλάβαιναν στη συντριπτική τους πλειονότητα οι ίδιοι οι επαναστάτες, ισχυρότερο ίσως και από τη γλώσσα. Γιατί βέβαια ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού ήταν δίγλωσσο - Βαλκάνια γαρ.
Δεν εκπλήσσει λοιπόν που ο Μιαούλης, όπως αναφέρει η ανακοίνωση, απευθυνόταν, Αρβανίτης και ο ίδιος, αρβανίτικα στους ναύτες. Αλλωστε στην εποχή της Γαλλικής Επανάστασης τα περισσότερα από τα σημερινά κράτη-έθνη είχαν το ίδιο «πρόβλημα». Στη Γαλλία τη σημερινή γλώσσα τη μιλούσαν λίγο-πολύ στα περίχωρα του Παρισιού και θα ήταν πρακτικά αδύνατο να συνεννοηθούν με έναν κάτοικο της Μασσαλίας. Οσο για την Ιταλία, τα σημερινά ιταλικά τα μιλούσε λιγότερο από το 10% του πληθυσμού. Οποιος έχει δει τη θεατρική παράσταση της Βαβυλωνίας του Βυζάντιου καταλαβαίνει πόσο διαφορετική ήταν η γλωσσική κατάσταση από τη σημερινή και στην Ελλάδα. Για να μην πάμε στην καταστροφή του 1922 όταν ορισμένοι ελληνικοί πληθυσμοί προσφύγων από τα βάθη της Ανατολίας ήταν αποκλειστικά τουρκόφωνοι.
Είναι άραγε γι' αυτό λιγότερο Ελληνες; Μόνο ένας ανιστόρητος ή ένας φανατικός θα μπορούσε να το ισχυριστεί. Αντιθέτως αυτή ήταν και η μεγάλη δύναμη της επανάστασης. Ενσωμάτωσε τη συντριπτική πλειονότητα του χριστιανικού πληθυσμού που προσχώρησε συνειδητά στην προσπάθεια δημιουργίας ελληνικού κράτους. Και ακριβώς γι' αυτόν τον λόγο δεν θα πρέπει να φοβόμαστε να μιλήσουμε γι' αυτά τα πράγματα. Ούτε καν στα σχολεία. Η ελληνική επανάσταση δεν έχει ανάγκη από κανένα ιδεολόγημα για να δικαιωθεί. Αλλοι έχουν.
Με αυτή την έννοια η ανακοίνωση του ΠΑΜΕ θα μπορούσε να θεωρηθεί ότι κρούει ανοικτές θύρες. Αλλά βέβαια δεν πρόκειται γι' αυτό. Η παράθεση τέτοιων στοιχείων εμφανίζεται σαν ένα φοβερό μυστικό, μια «άλλη» ιστορία, η αληθινή ιστορία, που αποκρύπτεται. Και στην πραγματικότητα εκείνο που επιδιώκει είναι να αντικαταστήσει μια ξεπερασμένη ιδεολογική προσέγγιση της Ιστορίας με μια άλλη εξίσου ιδεολογική και αμφιλεγόμενη. Να αποδεχθούμε ένα δογματικό σχήμα που χωρίζει τις επαναστάσεις σε αστικές και σοσιαλιστικές, με τις δεύτερες να ακολουθούν νομοτελειακά τις πρώτες.
Μέχρι στιγμής η Ιστορία δεν τους έχει κάνει τη χάρη. Δεν υπάρχει κανένας λόγος να τους την κάνει το ελληνικό σχολείο.
Παν Καψής-Έθνος