Ένας "άγνωστος" συμπατριώτης μας

         Γράφει ο Θάνος Μπλούνας

           τ. Ειδ. πάρεδρος του Παιδαγ. Ινστιτούτου

Η φιλία μας είναι πολύχρονη. Γνωριστήκαμε και συνδεθήκαμε αμούστακα παιδιά, στη δεκαετία του ’50, όταν, έχοντας τελειώσει το δημοτικό στα χωριά μας, βρεθήκαμε συμμαθητές στο  «πέτρινο» της Λαμίας. Το ’60, ολοκληρώνοντας τη φοίτησή μας στο τότε εξατάξιο γυμνάσιο, χαθήκαμε. Ξαναβρεθήκαμε όμως μετά από δεκαετίες -φευ ασπρομάλληδες πια…

Κάθε φορά που ανταμώνουμε μιλάμε φυσικά για τα παλιά, με νοσταλγία και συγκίνηση. Κι όταν η συζήτηση έρχεται στα τωρινά, στους δικούς μας και τους κοινούς γνωστούς μας, στα αναπόφευκτα προβλήματα υγείας της ηλικίας μας και στις τρέχουσες ενασχολήσεις μας, καταλήγει συνήθως με πίκρα στη διαπίστωση ότι με την κρίση -οικονομική και όχι μόνο…- στην οποία μας οδήγησαν οι πολιτικοί μας πιάσαμε ως λαός πάτο!...

Στην τελευταία σύντομη συνάντησή μας μου

χάρισε ένα (ακόμα) βιβλίο του, που κυκλοφόρησε πρόσφατα (σε β΄ επαυξημένη έκδοση του 2014) από το «Εργαστήριο Λόγου και Πολιτισμού» (Κατεύθυνση Λογοτεχνίας) του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας. «Ενθάδε κείται ο φίλος σου γυμνός!» έγραψε στην πρώτη σελίδα του. «Ενθάδε κείται το πάθος σου γι’ αυτά που υπηρέτησες κι εξακολουθείς να υπηρετείς ακούραστα μια ζωή», του αποκρίθηκα νοερά, όταν διάβασα το βιβλίο.

Τίτλος του  βιβλίου «ΜΙΚΡΑ εκπαιδευτικά, γλωσσικά, πολιτιστικά» και συγγραφέας του ο συμπατριώτης μας φιλόλογος Β. Δ. Αναγνωστόπουλος, ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας και ψυχή του προαναφερόμενου εργαστηρίου, το οποίο ίδρυσε ο ίδιος προ εικοσαετίας.

Στην ακαδημαϊκή κοινότητα της χώρας μας και ειδικά στη Θεσσαλία, όπου δίδαξε ευδόκιμα για πολλά χρόνια, ο Β.Δ.Α. είναι ίσως περισσότερο γνωστός απ’ ό,τι στον νομό μας, από τον οποίο κατάγεται. Κι αυτό γιατί οι συνάδελφοί του πανεπιστημιακοί, οι φοιτητές του και πάρα πολλοί πνευματικοί άνθρωποι της γειτονικής μας περιφέρειας γνωρίζουν και είναι σε θέση να εκτιμήσουν, περισσότερο απ’ ό,τι εμείς στη Φθιώτιδα, την πολύπλευρη και πολύ σημαντική προσφορά του στους προαναφερόμενους τομείς. Μια ιδέα της προσφοράς αυτής απόχτησαν όσοι από τον νομό μας -κυρίως εκπαιδευτικοί- έτυχε να παρακολουθήσουν στη Λαμία και στην επαρχία Δομοκού κάποια από τις εκδηλώσεις του συλλόγου «Μιχάλης Παπαμαύρος», στις οποίες συμμετείχε ως ομιλητής, ή που έτυχε να διαβάσουν κάποια από τα έργα του.

Περισσότερα από πενήντα βιβλία περιλαμβάνει η εργογραφία του και αμέτρητα δημοσιεύματα-παρεμβάσεις σε επιστημονικά περιοδικά και εφημερίδες. Το βιβλίο του που προανέφερα, το τελευταίο απ’ όσα κυκλοφόρησαν ως τώρα, θα το χαρακτήριζα ανθολόγιο, αφού στις 460 σελίδες του περιλαμβάνει μια επιλογή 200 και πλέον «μικρών» κειμένων του, δημοσιευμένων κατά καιρούς σε εφημερίδες και περιοδικά. Τα κείμενά του απευθύνονται σε κάθε πνευματικό και σκεπτόμενο αναγνώστη, «σε όλους, όσοι πονούν για την παιδεία, τη γλώσσα και τον πολιτισμό μας» και στοχεύουν κυρίως, όπως παλιά οι λόγοι του μεγάλου Σωκράτη, τα κακώς κείμενα της σύγχρονης ελληνικής πραγματικότητας.

Οι Αθηναίοι -όπως υπενθυμίζεται στον πρόλογο του βιβλίου- παρομοίαζαν τον Σωκράτη με τον «οίστρο», γιατί «τσίμπαγε», όπως η αλογόμυγα και «δεν άφηνε τίποτα ασχολίαστο είτε από την πολιτική είτε από την κοινωνική είτε από την θρησκευτική πλευρά». Τον ρόλο του οίστρου υιοθετεί με όσα γράφει και ο συμπατριώτης μας: Αν εξαιρέσουμε τα κείμενα με τα οποία προβάλει ευπρόσδεκτα κοινωνικά δρώμενα και επαινετές ατομικές ή συλλογικές πρωτοβουλίες, με τα υπόλοιπα, που είναι πολύ περισσότερα, άλλοτε  καυτηριάζει ανεπίτρεπτες συμπεριφορές και βλαπτικές πολιτικές κι άλλοτε απλά επισημαίνει κάποια κοινωνικά φαινόμενα με στόχο τον προβληματισμό μας. Στο σύνολό τους τα κείμενα αυτά, όπως γράφει ο ίδιος προλογικά, αποτελούν  «Μικρές επισημάνσεις και διεμβολίσεις σε θέματα σοβαρά και μεγάλα.  Είναι ευσύνοπτα και πόρρω απέχουν από βαθυστόχαστες αναλύσεις. Ένα κέντρισμα είναι για περαιτέρω σκέψη και στοχασμό. Η λύση στα προβλήματα και η ειρήνη ξεκινάνε από μέσα μας. Εκεί γεννιούνται και ωριμάζουν».

Στα πλαίσια ενός σημειώματος για το συγκεκριμένο βιβλίο και τον συγγραφέα του, δεν είναι δυνατόν  να παρουσιαστούν αναλυτικά ούτε τα πολυάριθμα κείμενα του βιβλίου ούτε το συγγραφικό έργο και η πλούσια εκπαιδευτική προσφορά του Β.Δ.Α. μέσα αλλά και έξω από τα εκπαιδευτικά ιδρύματα στα οποία κατά καιρούς δίδαξε. Περιορίζομαι, λοιπόν, (α) σε μια ενδεικτική παρουσίαση των τίτλων κάποιων κειμένων του και (β) στην αντιγραφή ενός σύντομου αποσπάσματος του κειμένου «Σαράντα χρόνια φούρναρης».

α) Ανάμεσα στους τίτλους των κειμένων που περιλαμβάνονται στα «Μικρά Εκπαιδευτικά» διαβάζουμε:  Οι «εθνικές» γιορτές, «Ηλεκτρονικός» διαφωτισμός, Γράμμα σ’ ένα νέο φοιτητή,  Carpe Diem, Παίζων παίδας παίδευε, Τα Πέντε Εγώ και το ένα Εμείς, Ο Νίκος Καζαντζάκης στα θρανία, «Εύροια βίου», Τοπικός πολιτισμός και εκπαίδευση. Στα «Μικρά Γλωσσικά» περιλαμβάνονται κείμενα με τίτλους όπως: «Εξ απαλών ονύχων», Το «καφέ της Χαράς» και της θλίψης, Οι μνήμες των λέξεων, Μοντέρνες «μεταφορές», Γλώσσα και εικόνα, Η γλωσσική ρύπανση, Τηλεοπτικά, Φραγκολεβαντίνικα, Ηδύαλγο άγγιγμα, Η μητέρα και τα παιδικά γλωσσικά παιχνίδια. Τέλος, στα «Μικρά Πολιτιστικά» διαβάζουμε κείμενα με τίτλους όπως: Κουλτούρα και…ξερό ψωμί!, Πολιτισμική ποικιλία, Ερασιτεχνισμός και λαϊκή παράδοση, Τεχνολογία και λαϊκός πολιτισμός, Λαογραφία και Λογοτεχνία, Το δημοτικό τραγούδι στη Μαγνησία, Τοπική ιστορία, Ένας Δον Κιχώτης του καιρού μας, Ζει και ζένεται, Πολιτιστικός πατριωτισμός,  Θέατρο καφέ, ο Πολιτισμός της γης.

β)Στο κείμενό του «Σαράντα χρόνια φούρναρης» (σ.65,66) συναντούμε μια (από τις ελάχιστες στο βιβλίο) αναφορές στη 40χρονη εκπαιδευτική του διαδρομή. Αφού αναφερθεί στην προέλευση των παροιμιών από τα «γνωμικά παρόδια» (τη χρησιμοποίηση γνωμικών στους οδοδείκτες της αρχαίας Αθήνας) και στη σημασία των νεοελληνικών παροιμιών που αρδεύουν «με τα νερά της σοφίας και της ομορφιάς» την ψυχή μας και την καθημερινότητά μας, καταλήγει: «Σαράντα χρόνια συναπτά, χωρίς καμία εκπαιδευτική άδεια. Διορίστηκα ως φιλόλογος, εικοσιπενταετής, το 1966, στο Ιεροδιδασκαλείο Βελλάς Ιωαννίνων και η «μοίρα» το ’φερε από την Ήπειρο να κατέβω στη Θεσσαλία το 1976 στη Σχολή Νηπιαγωγών Καρδίτσας και εν συνεχεία (από το 1989) στο Βόλο. «Σαράντα χρόνια φούρναρης»! {…} Αν μοίρασα τώρα καλό «ψωμί» στους μαθητές μου, αυτό θα το πουν όσοι το γεύτηκαν και είναι κάμποσες χιλιάδες.»

«Σαράντα χρόνια φούρναρης»! Απόμαχος πλέον… Κι όμως δεν επαναπαύεται!  Εξακολουθεί να «ζυμώνει» και να μοιράζει δωρεάν «ψωμί» στους παλιούς μαθητές και φοιτητές του, αλλά και σ’ όλους όσοι είχαν την τύχη να το γευτούν και να εκτιμήσουν την ποιότητά του.

                                                                 * * *

Όσοι μου κάνετε την τιμή να διαβάζετε τούτο το σύντομο κείμενό μου, γνωρίζετε ασφαλώς ότι μέσα στις σελίδες κάθε βιβλίου «κρύβεται» ο συγγραφέας του. Μελετώντας το διακρίνουμε  κάτω από τις γραμμές στοιχεία για την παιδεία και την τέχνη του δημιουργού του, για τα θέματα που τον ενδιαφέρουν, τον προβληματίζουν ή τον πληγώνουν, για τις απόψεις και τα «πιστεύω» του, και γενικά για την προσωπικότητά του και το ήθος της.

Διαβάζοντας τα ΜΙΚΡΑ κείμενα για τα ΜΕΓΑΛΑ σύγχρονα θέματα της ελληνικής κοινωνίας που θίγει στο βιβλίο του ο Β.Δ.Α., διακρίνουμε τον απόμαχο αλλά ακάματο πανεπιστημιακό δάσκαλο, που διακατέχεται από νεανικό πάθος για τα πιστεύω του και τα οράματά του. Εφαρμόζοντας τη ρήση του Ελύτη «ο καθείς με τα όπλα του» εξακολουθεί στην έβδομη δεκαετία της ζωής του με όπλα τη βαθειά γνώση του αντικειμένου που σπούδασε, τη μακρόχρονη πείρα του ως εκπαιδευτικός, τα βιβλία του και την αρθρογραφία του να παλεύει ακούραστα για την παιδεία, τη γλώσσα και τον πολιτισμό. Η περίπτωσή του μου θυμίζει τους στίχους του Νίκου Σαραντάκου, παππού (στίχους με το ρήμα «τυρβάζομαι», για τη χρήση του οποίου ο Β.Δ.Α. κάνει λόγο στο κείμενό του με τίτλο «Τα σωστά…λάθη!» σ. 239-240) :

«Συνταξιούχος μεν, τεμπέλης όχι
περί πολλά τυρβάζω,
-δουλεύω, γράφω στίχους και διαβάζω-
κι επιφυλάσσομαι να κάτσω σε μια κώχη
όταν καμμιά φορά γεράσω -συν θεώ-
μ’ αυτό θ’ αργήσει να γενεί. Σε βεβαιώ.»

Λαμιακός Τύπος 30/10/2014