Τραμπ - Ερντογάν: ο «μήνας του μέλιτος» τελείωσε… πριν καν αρχίσει

Η συναίνεση είναι σπάνια στην κατακερματισμένη κοινωνία της Τουρκίας. Αλλά όταν ο Ντόναλντ Τραμπ κέρδισε τις προεδρικές εκλογές των ΗΠΑ, οι Τούρκοι σε όλο το πολιτικό φάσμα συμφώνησαν: ο νέος Αμερικανός Πρόεδρος και ο ηγέτης της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν θα τα πάνε μια χαρά.
Αυτό δεν κράτησε πολύ. Ο Ερντογάν και οι υποστηρικτές του έχουν περάσει από την εμπιστοσύνη και την αισιοδοξία σχετικά με τις προοπτικές των τουρκικών-αμερικανικών σχέσεων, στην απογοήτευση, μέσα σε λιγότερο από μια εβδομάδα του Τραμπ στον Λευκό Οίκο. Μόλις πριν από λίγες εβδομάδες, υποστηρικτές της κυβέρνησης επεσήμαναν με ικανοποίηση ότι ο Τραμπ είχε νικήσει τις παλιές ελίτ της χώρας του στην κάλπη, όπως ακριβώς έκανε και ο Ερντογάν 15 χρόνια νωρίτερα. Οι επικριτές της κυβέρνησης όμως είδαν τις ομοιότητες μεταξύ των δύο, κατά την άποψή τους, ευέξαπτων λαϊκιστών, που έχουν την τάση για αγωγές και ήταν πιθανό να συμφωνούν. Ο Ερντογάν συνεχάρη τον Τραμπ για την εκλογική νίκη του, επιμένοντας ότι
ο πρόεδρος θα πρέπει να επισκεφθεί την Τουρκία "το συντομότερο δυνατόν". Υπουργοί εξέφρασαν την ελπίδα για στενότερες σχέσεις. Οι σχέσεις μεταξύ Άγκυρας και Ουάσιγκτον είχαν ενταθεί υπό την κυβέρνηση Ομπάμα. Εν τω μεταξύ, η ισλαμοφοβική ρητορική του Τραμπ διεγράφη, ως προεκλογική ρητορική.
Καθώς ο Τραμπ εκπληρώνει τις υποσχέσεις του, το ταξίδι του μέλιτος φτάνει σε ένα πρώιμο τέλος. "Περιμένουμε να δούμε τι θα πει ο Τραμπ για τη Μέση Ανατολή", δήλωσε ο Ερντογάν σε δημοσιογράφους την περασμένη εβδομάδα. "Αυτή τη στιγμή, κάποια λόγια για τη Μέση Ανατολή φθάνουν στα αυτιά μας, και είναι ειλικρινά ενοχλητικά".
Ενώ ο Ερντογάν δεν επεκτάθηκε, δεν ήταν ο μόνος που εξέφρασε τη δυσαρέσκειά του με τη νέα κυβέρνηση. Όταν ο Τραμπ προχώρησε με την "μουσουλμανική απαγόρευση", αναστέλλοντας τη βίζα για εκείνους που γεννήθηκαν σε επτά χώρες με μουσουλμανική πλειοψηφία, Τούρκοι υπουργοί έσπευσαν να επικρίνουν το διάταγμα. "Περιφερειακά θέματα δεν μπορούν να λυθούν με το κλείσιμο των θυρών για τους ανθρώπους", δήλωσε ο Μπινάλι Γιλντιρίμ, πρωθυπουργός της Τουρκίας, σε συνέντευξη Τύπου με την Βρετανίδα ομόλογό του Τερέζα Μέι το Σάββατο. "Μπορείτε να χτίσετε ένα τείχος. Αλλά δεν είναι λύση. Αυτό το τείχος θα γκρεμιστεί όπως και το Τείχος του Βερολίνου".
Σύντομος μήνα του μέλιτος
Η διαφωνία ήταν μάλλον αναπόφευκτη. Το κυβερνών κόμμα της Τουρκίας έχει τις ρίζες του στον Ισλαμισμό και υπερηφανεύεται ότι δίνει φωνή στους θρησκευτικά συντηρητικούς. Ο Ερντογάν θέλει να παρουσιάζεται ως εκπρόσωπος και προστάτης των σουνιτών μουσουλμάνων σε όλη τη Μέση Ανατολή. Η Άγκυρα φιλοξενεί εξόριστα μέλη της συριακής αντιπολίτευσης και των διαφόρων επαναστατικών ομάδων, καθώς και της Χαμάς και της Αιγυπτιακής Μουσουλμανικής Αδελφότητας.
Ο Τραμπ, από την άλλη πλευρά, επιτέθηκε στους μουσουλμάνους και το Ισλάμ σε όλη την εκστρατεία του, προτείνοντας όχι μόνο μια "μουσουλμανική απαγόρευση", αλλά και ένα "μουσουλμανικό μητρώο". Κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, ο Ερντογάν ζήτησε το όνομα του Ρεπουμπλικάνου υποψηφίου να αφαιρεθεί από τους Πύργους Τραμπ της Κωνσταντινούπολης. Πέρα από αυτό, μόλις και μετά βίας ακούστηκε κάποια κριτική στους διαδρόμους εξουσίας της Άγκυρας.
Κατά τη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου, η τουρκική κυβέρνηση ήταν λιγότερο υποστηρικτική στον Τραμπ και περισσότερο αντίθετη στην Χίλαρι Κλίντον, η οποία θεωρήθηκε ως απειλή για τα συμφέροντα της Τουρκίας. Η σταθερή υποστήριξη της υποψήφιας των Δημοκρατικών στην συριακή κουρδική πολιτοφυλακή YPG προκάλεσε την αντίθεση με την Άγκυρα. Το YPG, που θεωρείται ευρέως ως η πιο αποτελεσματική δύναμη στον αγώνα κατά του Ισλαμικού Κράτους, έχει δεσμούς με την μαχητική οργάνωση Κουρδικό Εργατικό Κόμμα (ΡΚΚ), η οποία εδώ και τρεις δεκαετίες εξεγείρεται εναντίον του τουρκικού κράτους.
Επιπλέον, η εκστρατεία της Κλίντον έλαβε δωρεές από δήθεν υποστηρικτές του Φετουλάχ Γκιουλέν που κατηγορείται ότι σχεδίασε την προσπάθεια για την ανατροπή της κυβέρνησης το περασμένο καλοκαίρι. Οι οπαδοί του Γκιουλέν είναι ο στόχος μιας σαρωτικής εκκαθάρισης στην Τουρκία, με δεκάδες χιλιάδες να κρατούνται μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα. Ο Γκιουλέν και η υποστήριξη των ΗΠΑ στους Κούρδους της Συρίας είχαν ήδη κλονίσει τις σχέσεις υπό τη διοίκηση Ομπάμα. Ο εκκλήσεις των Τούρκων Υπουργών για την έκδοση του Γκιουλέν έπεσαν στο κενό στην Ουάσιγκτον, τροφοδοτώντας την απογοήτευση στην Άγκυρα. Η Τουρκία, επίσης, επανειλημμένα έχει καταδικάσει αυτό που θεωρεί ως "υποστήριξη της τρομοκρατίας", θεωρώντας ότι η αναγνώριση του YPG από τη διεθνή κοινότητα θα ενισχύσει τις απαιτήσεις του ΡΚΚ για αυτονομία στην κουρδική πλειοψηφία νοτιοανατολικά της Τουρκίας.
"Η αισιοδοξία για τον Τραμπ ήταν μια αντίδραση στην προσέγγιση της κυβέρνησης Ομπάμα κατά τη διάρκεια του τελευταίου μήνα της θητείας του", δήλωσε ο Οζγκιουρ Ονλουχισαρσίκλι, ο οποίος είναι επικεφαλής του Γερμανικού Ταμείου Μάρσαλ στην Άγκυρα, μια δεξαμενή σκέψης με έδρα την Ουάσιγκτον. "Νόμιζαν ότι η διοίκηση Κλίντον θα ήταν μια άμεση συνέχεια της κυβέρνησης Ομπάμα. Ήλπιζαν ότι οι σχέσεις θα βελτιωθούν με τον Τραμπ.
Χαιρεκακία
Τα πρώτα σημάδια ήταν ενθαρρυντικά. Τούρκοι υπουργοί επικρότησαν τα αποτελέσματα των εκλογών. Ο φιλοκυβερνητικός Τύπος ήταν γεμάτος επαίνους για τον Τραμπ. Υπήρχε μια απτή αίσθηση ικανοποίησης για την επικράτηση του Ρεπουμπλικάνου υποψήφιου. Ο Υπουργός Δικαιοσύνης, Μπεκίρ Μποζντάγκ, δήλωσε: "Ο αμερικανικός λαός είπε όχι σε όσους ήθελαν να τον χειραγωγήσουν".
Αμέσως μετά τις εκλογές, ο Ερντογάν χαρακτήρισε τις διαδηλώσεις κατά του Τραμπ "έλλειψη σεβασμού προς τη δημοκρατία". Ο Τραμπ, με τη σειρά του, φέρεται να είπε στον Ερντογάν ότι η κόρη του Ιβάνκα τον θαύμαζε. Ο Τούρκος πρόεδρος επαίνεσε επίσης την προσέγγιση του Τραμπ προς τους δημοσιογράφους: Όταν ο Τραμπ επιτέθηκε σε έναν δημοσιογράφο του CNN κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου, λέγοντας ότι το δίκτυο βγάζει "ψεύτικες ειδήσεις," ο Ερντογάν τον επαίνεσε που έβαλε τον δημοσιογράφο "στη θέση του" (η Τουρκία σήμερα έχει περισσότερους δημοσιογράφους στη φυλακή από κάθε άλλο έθνος).
Προς στιγμήν, ο Τραμπ φάνηκε ακόμα και να υποστηρίζει ένα μακροπρόθεσμο σχέδιο που υποστήριζε και η Άγκυρα, για τη δημιουργία "ασφαλών ζωνών" για τους πρόσφυγες στο εσωτερικό της Συρίας. "Η αρχική αισιοδοξία της Άγκυρας δίνει τώρα τη θέση της στον κυνισμό", δήλωσε ο Ονλουχισαρσίκλι. "Η Τουρκία είναι μπερδεμένη - εντάξει, μια ζώνη ασφαλείας, αλλά τι είδους ζώνη ασφαλείας; Η Άγκυρα ανησυχεί ότι θα μπορούσε να δημιουργηθεί σε κουρδικές περιοχές, στηρίζοντας το επιχείρημα των Κούρδων για αυτονομία". Ο Ονλουχισαρσίκλι προειδοποίησε ότι η Τουρκία θα μπορούσε να απογοητευθεί. Οι ελπίδες της Άγκυρας ότι ο Τραμπ θα μπορούσε να επιταχύνει την έκδοση του Γκιουλέν πιθανώς δεν έχουν βάση, δεδομένου ότι η υπόθεση του ιμάμη είναι ένα θέμα που αφορά το δικαστικό σώμα των ΗΠΑ.
Το αν ο Τραμπ θα συνεχίσει να στηρίζει το YPG όπως ο Ομπάμα είναι αβέβαιο. Ο Γιλντιρίμ και άλλοι υπουργοί εξέφρασαν την ελπίδα ότι η νέα κυβέρνηση "θα δώσει ένα τέλος σε αυτή την ντροπή", τροφοδότησης του YPG με όπλα. Ωστόσο, κατά τις ακροάσεις επιβεβαίωσης του, η επιλογή του Τραμπ για υπουργός Εξωτερικών, Ρεξ Τίλερσον, χαρακτήρισε την κουρδική πολιτοφυλακή ως τον καλύτερο σύμμαχο της Δύσης στον αγώνα κατά του Ισλαμικού Κράτους. (Το 2011, όταν ήταν επικεφαλής της Exxon Mobil, η εταιρεία υπέγραψε σύμβαση για την εξόρυξη πετρελαίου στο ιρακινό Κουρδιστάν, όχι με την κεντρική ιρακινή κυβέρνηση στη Βαγδάτη, αλλά με τους Κούρδους).
Και άλλοι αξιωματούχοι του Τραμπ μπορεί επίσης να σημάνουν πρόβλημα για τη σχέση της Ουάσιγκτον με την Τουρκία. Ο Μάικ Πομπέο, ο νέος διευθυντής της CIA, δήλωσε ότι η Τουρκία είναι μια "ολοκληρωτική ισλαμική δικτατορία" σε ένα tweet που τώρα έχει διαγραφεί. Ο Μάικλ Φλιν, σύμβουλος εθνικής ασφαλείας του Τραμπ, χαρακτήρισε την Τουρκία "πηγή σταθερότητας" - αλλά ένα βίντεο που γυρίστηκε κατά τη διάρκεια της νύχτας της απόπειρας πραξικοπήματος του Ιουλίου τον δείχνει να ζητωκραυγάζει υπέρ των πραξικοπηματιών που προσπαθούν να ανατρέψουν Ερντογάν.
Καθώς ο αρχικός ενθουσιασμός για την εκλογή του Τραμπ υποχωρεί, η Άγκυρα έχει αρχίσει να κατανοεί τι επιφυλάσσει η νέα κυβέρνηση για τη Μέση Ανατολή. Συντηρητικοί αρθρογράφοι εξοργίστηκαν με την πρόταση να μεταφέρουν την πρεσβεία των ΗΠΑ στο Ισραήλ από το Τελ Αβίβ στην Ιερουσαλήμ, μια διαταγή που θα μπορούσε να προκαλέσει αναταραχή στην περιοχή. Αναφορές ότι ο Τραμπ σκοπεύει να χαρακτηρίσει τη Μουσουλμανική Αδελφότητα τρομοκρατική ομάδα, μάλλον δεν θα γίνουν αποδεκτές θετικά στην Άγκυρα.
Ούτε έχει περάσει απαρατήρητη η ρητορική του Τραμπ που συνδέει το Ισλάμ με την τρομοκρατία. Στην εναρκτήρια ομιλία του, ο Τραμπ δεσμεύθηκε να "εξαλείψει" αυτό που η Άγκυρα θεωρεί "ριζοσπαστική ισλαμική τρομοκρατία". "Το κυρίαρχο χαρακτηριστικό της νέας κυβέρνησης είναι ότι έχει αναπτύξει μια γενικού περιεχομένου και προκατειλημμένη προσέγγιση για τον ισλαμικό κόσμο", έγραψε ο αρθρογράφος της φιλοκυβερνητικής εφημερίδας Yeni Şafak.
Ο Ομπάμα αρνήθηκε να μιλήσει για "ισλαμική τρομοκρατία" για να αποφευχθεί η σύνδεση της θρησκείας με τη βία - κάτι που Ερντογάν, ο οποίος είναι γνωστό ότι περιφρονεί αυτή τη φράση, μπορεί να είχε εκτιμήσει. "Ο Ομπάμα ήταν πολύ ευαίσθητος ως προς τα συναισθήματα των μουσουλμάνων. Ο Τραμπ δεν είναι έτσι. Έχει εξισώσει το Ισλάμ με την τρομοκρατία", δήλωσε ο Κεμάλ Κιριτσκί, ένας εμπειρογνώμονας σε θέματα Τουρκίας στο Brookings Institution στην Ουάσιγκτον. "Εκ των υστέρων", πρόσθεσε, "μπορεί η Τουρκία να επιθυμήσει τον Ομπάμα".
 http://www.antinews.gr/