Γιατί υπάρχει αυτή η χώρα;

Υπάρχει μια λέξη την οποία αντιπαθώ σφόδρα: “Όραμα”. Τι απαίσια λέξη. Όχι από μόνη της (οι λέξεις τι φταίνε), αλλά εξαιτίας της υπερβολικής της χρήσης, ενός ξεχειλώματος στα όρια του εξευτελισμού από δίκαιους και αδίκους διαχρονικά. Άλλες τέτοιες λέξεις είναι “μετερίζι”, “φιλότιμο” και “ανθρωπιστική κρίση”. Αλλά για το θέμα αυτού του άρθρου δε μπορώ να βρω καταλληλότερη.
Το ερώτημά μου είναι το εξής: Ποιο όραμα υπάρχει για την Ελλάδα; Το έχετε σκεφτεί; Έχετε ακούσει κάποιον να εκφράζει κάτι;
Όταν λέω “όραμα”, δεν εννοώ πολιτικό πρόγραμμα ή συγκεκριμένες προτάσεις ή λύσεις. Το ξέρουμε ότι η χώρα μας έχει πρόβλημα και χρειάζεται συγκεκριμένες λύσεις. Λείπουν. Σύμφωνοι. Λείπει όμως και κάτι πιο μεγαλεπήβολο, πιο αφηρημένο, πιο φιλόδοξο, πιο μακρόπνοο και μεγάλο από τους πολιτικούς κύκλους, που στη χώρα μας συνήθως διαρκούν μόλις λίγους μήνες. Μιλάω για ιδέες, μακρόπνοους στόχους. Ένα όραμα.
Τέτοιας μορφής οράματα χρησιμεύουν για να δώσουν μια
προοπτική για το μέλλον, για να θέσουν την πραγματικότητα και την καθημερινότητα σε ένα ευρύτερο πλαίσιο, να υπενθυμίσουν σε ένα λαό ότι υπάρχει αύριο, υπάρχει ορίζοντας και υπάρχει κάποιος στόχος, κάποια ελπίδα. Και όταν υπάρχει ο στόχος, μπορεί να σχεδιαστούν τα επιμέρους βήματα που θα οδηγήσουν προς την κατάκτηση αυτού του στόχου, βήματα πέρα και πάνω από την μικροπολιτική της καθημερινότητας.
Γι’ αυτό άλλες χώρες ανακοινώνουν μεγαλεπήβολους “πολέμους κατά της φτώχειας” ή λένε ότι θα στείλουν ανθρώπους στον Άρη σε δεκαπέντε χρόνια, ή ότι θα στηρίζονται μόνο σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας μέχρι το 2030. Είναι στόχοι που ξεπερνούν τον πολιτικό κύκλο των εγχώριων εκλογών, που δεν έχουν καν να κάνουν με την πολιτική όσο με την ταυτότητα της χώρας, με το στίγμα της, με το τι θέλει να πετύχει, προς τα πού θέλει να πάει.
Ποιος στην Ελλάδα μπορεί να περιγράψει ή έστω να φανταστεί κάτι τέτοιο; Ποιος ασχολείται; Θα μου πείτε, εδώ καιγόμαστε, με οράματα θα ασχολούμαστε; Και θα σας πω, μας είδα και την εποχή της ευμάρειας, πόσο οραματιστές υπήρξαμε.
Στην Ελλάδα η πολιτική συζήτηση -και άρα και η πολιτική σκέψη- γίνεται αποκλειστικά και μόνο με όρους μικροπολιτικής. Τι είπε ο ένας πολιτικός στον άλλο στην τηλεόραση, τι διέρρευσε στις ανώνυμες στήλες των εφημερίδων, πότε θα γίνουν εκλογές, ποιος θα κερδίσει ποιον. Η πολιτική για εμάς είναι κουτσομπολιό, και ταυτόχρονα η διεξαγωγή της πολιτικής είναι zero sum game, είναι σαν ποδόσφαιρο, την αντιλαμβανόμαστε αποκλειστικά και μόνο με γηπεδικούς όρους. Σε κάθε διαπραγμάτευση υπάρχουν νικητές και χαμένοι. Ο συμβιβασμός είναι ήττα.
Στο λεξιλόγιο του γηπέδου και του κουτσομπολιού, όμως, δεν χωράει όραμα. Στον εγκέφαλο του Έλληνα πολιτικού -ή και ψηφοφόρου- δε χωρά μακροπρόθεσμη σκέψη, φαντασία, πραγματικά φιλόδοξες ή ρηξικέλευθες ιδέες. Η πολιτική ως δουλίτσα είναι μια αγγαρεία μικροεπικοινωνίας, πώς θα βγάλουμε το non-paper με τα περισσότερα λογοπαίγνια για την πούμε στους απέναντι, πώς θα κοροϊδέψουμε τους πελάτες/ψηφοφόρους ή τους υπαλλήλους/βουλευτές να μείνουν στο μαντρί, πώς θα μαζέψουμε θετικές αναφορές στην αποδελτίωση, όσο το δυνατό περισσότερες, λες και είναι χαρτάκια Panini, να συμπληρώσουμε το άλμπουμ. Και όλες αυτές οι δουλίτσες μαζί -και χρησιμοποιώ επίτηδες το “δουλίτσες”, για να μην ευτελίσω την αξιοσέβαστη λέξη “δουλειά”- καταλήγουν να είναι το αποκλειστικό αντικείμενο ενός πολιτικού προσωπικού λειτουργικά αυτιστικών ομφαλοσκόπων, πρακτικά ανίκανων να λύσουν οποιοδήποτε πρόβλημα μεγαλύτερο από τα κουτσομπολιά τους, επαρκών μόνο για να διαχειρίζονται μια διαχρονική, τοξική μιζέρια.
Τι θα είναι η Ελλάδα το 2040; Θα σας πω: Μια μίζερη χωρούλα του ευρωπαϊκού νότου που θα κλωτσάει όλα τα πλεονεκτήματα που της χάρισε η φύση, οι (τυχαίες ή μη) συμμαχίες και η γεωγραφική τύχη (λίγο αλλιώτικα να είχαν τσαλακωθεί οι τεκτονικές πλάκες και θα σας έλεγα εγώ), και θα βολοδέρνει από χρεοκοπία σε επιστασία και από καταστροφή σε λιτότητα, σε έναν αέναο κύκλο κακομοιριάς. Έτσι προσεγγίζουμε το θέμα της πολιτικής, αυτή είναι η αναπόφευκτη μοίρα μας. 
Τι είδους οράματα θα έπρεπε να σχεδιάζουμε για την Ελλάδα του 2040; Τι να σας πω. Ιδέες υπάρχουν. Θα μπορούσε η Ελλάδα να γίνει η πρώτη χώρα του κόσμου που θα καταπολεμήσει τελείως την ακραία φτώχεια; Η πρώτη χώρα που θα υιοθετήσει το εγγυημένο βασικό εισόδημα για όλους; Ή η πρώτη χώρα που θα επιβάλλει την λειτουργία ρομπότ οχημάτων στις ιδιωτικές και δημόσιες μεταφορές; Ή να γίνουμε ο #1 τουριστικός προορισμός του κόσμου; Δεν ξέρω. Διαλέξτε όποια φιλόδοξη, μεγαλεπήβολη, φαινομενικά ουτοπική ιδέα σας αρέσει. Σκεφτείτε κάτι άλλο. Τι θα μπορούσαμε να βάλουμε ως στόχο ότι θα κάνουμε εμείς καλά, ή καλύτερα από όλους τους άλλους στον κόσμο κάποτε; Η Εσθονία πριν από 26 χρόνια ήταν κατεχόμενη επαρχία κομμουνιστικής δικτατορίας, και τώρα είναι νούμερο ένα στον κόσμο στην ηλεκτρονική διακυβέρνηση. Σε 26 χρόνια το κατάφερε. Εμείς 26 χρόνια πριν κλείναμε δεκαετία ως μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης και είχαμε ήδη καταπιεί κάμποσα δισεκατομμύρια σε Μεσογειακά Προγράμματα και αγροτικές επιδοτήσεις.
Σήμερα προς το παρόν είμαστε 14οι παγκοσμίως στο κάπνισμα.
Με αυτό δεν προσπαθώ να σας πω ότι οι φτωχοποιημένοι, απελπισμένοι Έλληνες σήμερα περιμένουν κάποιον να τους μιλήσει για ιπτάμενα αυτοκίνητα για να ελπίσουν πάλι. Υπάρχουν άμεσα, συγκεκριμένα προβλήματα, η φορολογία είναι στα ουράνια, 1,5 εκατομμύριο Έλληνες ζουν σε συνθήκες ακραίας φτώχειας, η χώρα γερνάει, μικραίνει, πεθαίνει. Χρειάζεται άμεσα αλλαγή του παραγωγικού της μοντέλου, άμεσα να σπάσουν όλες οι αγκυλώσεις που εμποδίζουν τις επενδύσεις, την ανάπτυξη, τη δημιουργία καλών θέσεων εργασίας. Αυτά όμως δεν είναι όραμα για το μέλλον. Είναι αυτονόητες λύσεις σε πολύ γνωστά προβλήματα, λύσεις που σε άλλες χώρες έχουν εφαρμοστεί πριν από δεκαετίες ή και αιώνες, κι εμείς απλά δεν εφαρμόζουμε επειδή θα ενοχληθούν συμφέροντα συγκεκριμένων μπλοκ ψηφοφόρων. Είναι απαραίτητο κάποια στιγμή να εφαρμοστούν και εδώ. Οπωσδήποτε. Αλλά αυτό δεν είναι όραμα. Αυτές οι λύσεις είναι το μόνο πράγμα που μπορεί να αντιμετωπίσει το οικονομικό πρόβλημα αυτής της χώρας, αλλά δεν μπορούν να απαντήσουν στο ερώτημα "Τι είναι αυτή η χώρα".
Γιατί, πείτε μου, έχω αυτή την απορία. Τι είναι αυτή η χώρα; Πού πάει; Ποιος είναι ο σκοπός της; Να φυτοζωεί; Να σέρνεται μέσα στη μιζέρια και στην κλάψα, από χρεοκοπία σε χρεοκοπία; Τι θέλει να πετύχει αυτό το γεωπολιτικό μόρφωμα ως σύνολο; Τι θέλει να προσφέρει σ' αυτό τον πλανήτη; Γιατί υπάρχει;
Κι αναρωτιέμαι:
Ποιος κάνει αυτές τις ερωτήσεις σήμερα;
Ποιος ενδιαφέρεται για τις απαντήσεις;
Θοδωρής Γεωργακόπουλος-Καθημερινή