Φυλακές Σπάτς - Tα Αλβανικά κάτεργα όπου σάπιζαν οι Έλληνες της Βορείου Ηπείρου

Όταν ανηφορίζαμε στα βουνά του Σπάτς με λίγους συναγωνιστές, προκειμένου να επισκεφτούμε το κολαστήριο του Χότζα όπου μαρτύρησαν χιλιάδες παλικάρια της Βορείου Ηπείρου, δεν μπορούσαμε να φανταστούμε αυτά που αντίκρυσα τα μάτια μας στον αιματοβαμμένο εκείνο τόπο.

Μαζί μας ήταν και δυό εκλεκτοί φίλοι, λεβέντες από τη Δερβιτσιάνη, ένας εκ των οποίων πέρασε σ' αυτή τη φυλακή, πάνω από 20 χρόνια δουλεύοντας στις σήραγγες, βγάζοντας χρώμιο και νικέλιο σε υψόμετρο πάνω από 1500 μ. Κι όμως, παρ' όλα τα όσα τράβηξαν «μαρτυρώντας και το γάλα της μάνας τους» -προσφιλή φράση των φυλακισμένων βορειοηπειρωτών-, το φρόνημα και η ψυχή τους παρέμεινε αδούλωτη.

Γι' αυτό στις 21 Μαΐου του 1973 πραγματοποίησαν την πρώτη εξέγερση σε όλη την Αλβανία, αναγκάζοντας τον ίδιο τον δικτάτορα Χότζα να στείλει μεραρχίες στρατού και τον υπουργό του Σέχου στα κατσάβραχα για να καταστείλει την εξέγερση. Μία εξέγερση που κράτησε 5 μέρες και που είχε σαν θλιβερό απολογισμό το σάπισμα στο ξύλο αρκετών, την εκτέλεση λιγότερων και πέταμα στις γύρω χαράδρες των άψυχων κορμιών τους.

​Συνελήφθησαν τότε 73 κρατούμενοι από τους οποίους 12 που αρνήθηκαν να παραδοθούν, τους έβγαλαν με φορείο… και τους μετέφεραν δεμένους χειροπόδαρα στα Τίρανα όπου το στρατοδικείο τους….καταδίκασε και σε άλλα χρόνια φυλακή, ενώ 4 σε εκτέλεση. Ανάμεσά τους, και ο φίλος Ηρακλής Σύρμος που αποφυλακίστηκε με την πτώση του κομμουνισμού και επέστρεψε στην οικογένειά του. Δεν ξέχασε ποτέ τα όσα πέρασε εκεί, και δεν έσβησε ποτέ από την καρδιά του η αγάπη για την Μάνα Ελλάδα.

Γι' αυτό και δεν σταμάτησε να αγωνίζεται μετά το 1990 με περισσότερο θάρρος για τη Λευτεριά της Βορείου Ηπείρου, αιτία που τον οδήγησε ξανά στη φυλακή του Μπερίσα με τη δίκη των «5» το 1994.

ΒΟΡΕΙΟΗΠΕΙΡΩΤΙΚΟ ΒΗΜΑ​