Το αδιέξοδο του λαϊκισμού

Ήταν το γαλλικό ντιμπέιτ «σύγκρουση δύο κόσμων», όπως έγραψε η «Καθημερινή»; Ήταν, αλλά όχι όπως παρουσιάζεται και εναργώς σάρκασε, σε άρθρο της ίδια ημέρας, ο συνάδελφος Κώστας Ιορδανίδης: «Η προεκλογική διαμάχη έχει προσλάβει τον χαρακτήρα μιας συγκρούσεως μέχρις εσχάτων μεταξύ των δυνάμεων του φωτός και του σκότους, που ενσαρκούνται στη Γαλλία αντιστοίχως από τον κ. Εμανουέλ Μακρόν και την κ. Μαρίν Λεπέν» («Καθημερινή», 21.4.2022).

Οι «δύο κόσμοι» που αντιπαρατίθενται στη Γαλλία δεν είναι ακροδεξιοί και φιλελεύθεροι. Δεν έχουμε καν σύγκρουση του παρελθόντος με το μέλλον. Είναι περισσότερο αντιπαράθεση μεταξύ σχεδίου και προχειρότητας, του λαϊκισμού και της πραγματικότητας. Ο κ. Μακρόν δείχνει ένα δρόμο που έχει μπροστά πολλά προβλήματα και η κ. Λεπέν έναν προβληματικό δρόμο.

Ας ξεχάσουμε προς στιγμήν τις

ακροδεξιές αποχρώσεις και τις διαρκείς kolotoumpes της κ. Λεπέν. Ας προσπεράσουμε ότι είναι κατά της μαντίλας, αλλά φωτογραφίζεται με γυναίκες που τη φορούν· οι ψήφοι δεν έχουν οσμή, αλλά ούτε εμφάνιση. Να ξεχάσουμε ότι πριν από λίγα χρόνια ήθελε έξοδο της Γαλλίας από την Ε.Ε., ενώ τώρα θέλει να την αλλάξει «εκ βάθρων»· κάτι μάς θυμίζει αυτό. Ας πάμε στα πιο απλά, τα λογιστικά, στα οποία σπανίως δίνουμε σημασία προεκλογικώς και πληρώνουμε μετεκλογικώς.

Ο Μακρόν εφάρμοσε πλαφόν στις τιμές του ηλεκτρικού και του φυσικού αερίου διότι «όταν επιστρέψουμε σε φυσιολογικές εποχές θα καταργηθεί, δεν θα επιδοτώ πλέον το φυσικό αέριο και το πετρέλαιο που δεν παράγουμε». Η κ. Λεπέν καταψήφισε το πλαφόν και υπόσχεται κατάργηση του ΦΠΑ στην ενέργεια και σε εκατό είδη πρώτης ανάγκης.

Το τελευταίο, ως απλοϊκό, ακούγεται ακόμη καλύτερο. Ο Βενιαμίν Φραγκλίνος είχε πει ότι «σε αυτόν τον κόσμο τίποτα δεν είναι σίγουρο, εκτός από τον θάνατο και τους φόρους», και η υπόσχεση για μηδενικούς φόρους είναι κάτι σαν την υπόσχεση για αιώνια ζωή. Το θέμα, όμως, είναι πως η κ. Λεπέν δεν προσέφερε κάποιο αντιστάθμισμα για τα χαμένα έσοδα του κράτους. Δεν είπε ότι θα αυξήσουμε τη φορολογία άλλων αγαθών ή θα κόψουμε, π.χ., τις αμυντικές δαπάνες, για να κλείσουμε την επιπλέον τρύπα. Αντιθέτως, με την πρότασή της για έξοδο της Γαλλίας από το ΝΑΤΟ, θα πρέπει εκ των πραγμάτων να αυξήσει τα κονδύλια για εξοπλισμούς.

Επομένως, αν (γαλλικός) «λαός φυλάξοι» εκλεγεί η κ. Λεπέν, έχει δύο δρόμους: Ή να δηλώσει πως «είχε αυταπάτες» ή να επιμείνει στις υποσχέσεις της κόβοντας κονδύλια από αλλού και πρωτίστως από το εξ αντικειμένου ανεπαρκές κοινωνικό κράτος, για το οποίο δικαίως νιώθουν δυσφορία όλοι οι πολίτες της Δύσης και σίγουρα οι Γάλλοι.

Το βασικό πρόβλημα του λαϊκισμού δεν είναι η αδυναμία του να υλοποιήσει τις φανταστικές λύσεις που υπόσχεται στα πραγματικά προβλήματα. Είναι ότι διογκώνει τα προβλήματα που υπόσχεται να λύσει. Και μετά –τι πιο ανθρώπινο;– ψάχνει για «ενόχους» ώστε να ρίξει το φταίξιμο: μετανάστες, Εβραίοι, καπιταλιστές κ.λπ. Και όσοι αλαφροΐσκιωτοι παραμυθιάζονται με το «ε, και τι χειρότερο μπορεί να συμβεί», ας ρωτήσουν εμάς τους Έλληνες.

 Πασχ. Μανδραβέλης-Καθημερινή