Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν: Ίλιγγος

Εκείνος κινείται. Είναι και δεν είναι στο ΝΑΤΟ. Μετέχει στη Συμμαχία, αλλά αψηφά τις αποφάσεις της για κυρώσεις. Είναι και υπέρ και κατά του Πούτιν. Πουλάει όπλα στην Ουκρανία, αλλά αγοράζει όπλα από τη Ρωσία. Το παίζει ειρηνοποιός και προσπαθεί να εξαργυρώσει τις ειρηνευτικές υπηρεσίες του με εξοπλισμό του δικού του αναθεωρητισμού.

Αυτή την «πολυδιάστατη» πολιτική του Ερντογάν πολλοί εθαύμασαν στην Ελλάδα. Όμως, αυτό που στα μάτια τους έμοιαζε με επιδέξια χορογραφία αποκαλύπτεται ολοένα και πιο καθαρά σαν τυχοδιωκτικός ίλιγγος. Η τουρκική ηγεσία δεν έχει στρατηγική. Την κινεί μόνο ένας ανοικονόμητος βολονταρισμός, που ζητάει τα πάντα στο όνομα μιας εθνικής ιδεολογίας, θυμίζοντας έτσι πολύ τον αυτοκρατορικό επεκτατισμό του Πούτιν.

Στον βρασμό του πολέμου, ο Ερντογάν δοκιμάζει, ίσως για

πρώτη φορά τόσο ωμά, να εκβιάσει τη Δύση. Ο πυρετικός του τρόπος μαρτυρεί μάλλον ανασφάλεια παρά ισχύ. Αυτό όμως δεν τον καθιστά λιγότερο επικίνδυνο. Το αντίθετο. Ο αυτοεγκλωβισμός σε ακραίες απαιτήσεις τού δημιουργεί ολοένα και ισχυρότερο κίνητρο για μια θεαματική απόδραση. Κίνητρο που οξύνεται και από τους προεκλογικούς δείκτες της φθίνουσας δημοτικότητάς του.

Ακόμη κι όσοι στη Δύση υπολήπτονται το μέγεθος της Τουρκίας, θεωρώντας τη αναντικατάστατο εταίρο, έχουν μάθει να αντιμετωπίζουν τα διαβήματα του προέδρου της με συγκατάβαση. Εχουν μάθει να τα βλέπουν σαν το θεαματικό πρελούδιο του παζαριού, στο οποίο ο Ερντογάν πάντα προσέρχεται στο τέλος, αποσύροντας τις πιο παράλογες από τις απαιτήσεις του. Πόσο επικίνδυνος μπορεί άλλωστε να γίνει ο ηγέτης μιας χώρας με τόσο ευάλωτη οικονομία – και τόσο εξασθενημένη εξουσία; Δεν νιώθει ότι τα κοινωνικά του ερείσματα τα καταρρακώνει, ακόμη και σε συνθήκες μονοφωνίας, ο ανεξέλεγκτος πληθωρισμός;

Ο Πούτιν δείχνει πόσο επικίνδυνη είναι η Τουρκία.

Το στρατηγικό λάθος που έκανε η Δύση με τον Πούτιν ήταν ότι τον διάβαζε με τα δικά της, ορθολογικά, κριτήρια. Πίστευαν ότι τα όρια των λεονταρισμών του ήταν τα όρια της οικονομικής και πολιτικής του επιβίωσης. Τα ιδεολογήματα που ο Ρώσος πρόεδρος προέβαλε λογίζονταν μόνο σαν όπιο για το εσωτερικό ποίμνιο.

Ο Πούτιν έδειξε όμως ότι ήταν και ο ίδιος εμποτισμένος από τους ιδεασμούς που «πουλούσε», σε τέτοιο βαθμό ώστε να αγνοήσει αυτοκαταστροφικά τα συμφέροντά του – της χώρας του αλλά και τα δικά του. Τα πρωτεία της οικονομίας είναι κάπως σαν το τέλος της ιστορίας: θεωρίες πολύ «ορθές» για να είναι αληθινές.

Το προηγούμενο του Πούτιν υπαγορεύει στους Δυτικούς τη στάση που πρέπει να κρατήσουν έναντι του Ερντογάν. Ο Ρώσος θα είχε άλλωστε κάθε λόγο να παρωθήσει τον Τούρκο να διχάσει τη Συμμαχία – αν όχι και να της ανοίξει ένα δεύτερο μέτωπο, στη νοτιοανατολική της πτέρυγα.

Αυτός είναι ο ζωντανός κίνδυνος για τη Δύση. Και η ελληνική διπλωματία, ο προβολέας που τον φωτίζει.

 Μιχ. Τσιντσίνης-Καθημερινή