Τα μαθήματα του πρώτου γύρου

Οι – πάμπολλες – προβλέψεις για  πρόωρες εκλογές επί Μητσοτάκη, έχουν διαψευστεί: μπορεί ο πρωθυπουργός να το σκέφτηκε σε κάποιες φάσεις, μπορεί να αμφιταλαντεύτηκε σε κάποιες άλλες, αλλά δεν έκανε το βήμα, προτιμώντας να παίξει το χαρτί του «θεσμικού παίκτη» - άρα, εκλογές στο τέλος της τετραετίας.

Σε 35 ημέρες, ωστόσο, μπαίνουμε επισήμως στην εκλογική χρονιά. Από πότε και μετά παύει το ραντεβού με τις κάλπες να είναι πρόωρο; Προφανώς, από τη στιγμή που θα το αποφασίσει ο κ. Μητσοτάκης. Εν ολίγοις, εκλογές θα γίνουν στη χώρα όπως και να ‘χει μέσα στο 2023 – το αν θα γίνουν στις αρχές ή στο τέλος της άνοιξης δεν αλλάζει και πολλά για τους ψηφοφόρους. Ενδεχομένως όμως, αλλάζει τα πάντα για τα κόμματα.

Ο πρωθυπουργός έχει δηλώσει σε πάρα πολλές περιστάσεις ότι διεκδικεί εκ νέου την αυτοδυναμία – και οι τελευταίες δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι αν γίνονταν σήμερα οι εκλογές, θα είχε πολλές πιθανότητες να την πετύχει στον «δεύτερο γύρο», με την ενισχυμένη αναλογική που ψηφίστηκε από την κυβερνητική πλειοψηφία.

Αυτή τη στιγμή, η ΝΔ, ο ΣΥΡΙΖΑ και το ΠΑΣΟΚ καταγράφουν συσπειρώσεις χαμηλότερες του 70%, κάτι που δείχνει ότι οι ψηφοφόροι δεν έχουν μπει σε εκλογική ψυχολογία, παρά τα διλήμματα που βάζουν τόσο ο πρωθυπουργός, όσο και ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Πότε θα μπουν σε εκλογική ψυχολογία οι πολίτες; Όπως πάντοτε συμβαίνει, αυτό θα γίνει όταν προκηρυχθούν οι εκλογές.

Ωστόσο, το γεγονός ότι βρέξει – χιονίσει η χώρα θα οδηγηθεί σε δεύτερο ραντεβού με την κάλπη, αλλάζει το τοπίο σε σχέση με τα όσα γνωρίζαμε για την «εκλογική ψυχολογία»: μπορεί ο κ. Μητσοτάκης να επιχειρεί να περάσει το μήνυμα ότι η εκλογή είναι ενιαία, αλλά στην πραγματικότητα οι πολίτες γνωρίζουν ότι στον πρώτο γύρο μπορούν να στείλουν τα δικά τους μηνύματα – συνήθως τιμωρητικά για το κόμμα που κυβερνά - χωρίς να διακινδυνέψουν κάτι σημαντικό.

Ωστόσο, αναλόγως του αποτελέσματος, το μη σημαντικό μπορεί να γίνει το σημαντικότερο από όλα. Για παράδειγμα, αυτό συνέβη στις ευρωεκλογές του 2019, όταν ο ΣΥΡΙΖΑ διαλαλούσε ότι ήταν πίσω από τη ΝΔ «δύο μονάδες το πολύ» - και τελικά η διαφορά στα ποσοστά παρά λίγο θα ήταν διψήφια. Υπό το βάρος της τεράστιας ήττας η κυβέρνηση Τσίπρα αναγκάστηκε να επισπεύσει τις εθνικές εκλογές, που έφεραν τη ΝΔ στην εξουσία με άνετη αυτοδυναμία.

Τι θα είχε συμβεί αν ο Αλέξης Τσίπρας δεν είχε ρίξει το βάρος του στις ευρωεκλογές – δηλαδή, με τα σημερινά δεδομένα, στον πρώτο γύρο; Φυσικά, κανείς δεν μπορεί να μιλά εκ των υστέρων για «αν» - και πόσο μάλλον όταν ο Κυριάκος Μητσοτάκης διατηρεί μία πολύ σημαντική υπεροχή έναντι του βασικού του αντιπάλου, οπότε όσο πιο σύντομα πάει στις κάλπες, τόσο ασφαλέστερη γίνεται η πρόβλεψη για τη νίκη του. Ωστόσο, είναι μάλλον δύσκολο να πείσει ένα κόμμα που κυβερνά τον δυσαρεστημένο ψηφοφόρο του να μην στείλει το μήνυμά του σε μία κάλπη χωρίς πρακτική σημασία.

Πότε θα αποκτήσουν οι πρώτες κάλπες πρακτική σημασία; Μόνον αν ο Κυριάκος Μητσοτάκης δηλώσει ότι είναι κανονικές εκλογές, που θα βγάλουν ένα κανονικό αποτέλεσμα και ότι ο ίδιος θα διερευνήσει τις δυνατότητες να προκύψει από αυτές μία κυβέρνηση – που θα είναι προφανώς μία κυβέρνηση συνεργασίας. Το αν θα καταλήξει θετικά μία τέτοια διερεύνηση, είναι αλλουνού παπά ευαγγέλιο. Αλλά δεν μπορεί να μην γίνει…

Σε μία τόσο δύσκολη συγκυρία, όπως αυτή που ζούμε, δεν είναι η καλύτερη «απεύθυνση» προς την κοινωνία, που θα έλεγε και ο Αλέξης Τσίπρας, να αποδομείται μία εκλογική διαδικασία. Ούτε να θεωρείται δεδομένη η δεύτερη κάλπη, που για τις μέρες μας είναι μάλλον πολυτέλεια, καθώς προϋποθέτει και ένα διάστημα υπηρεσιακής κυβέρνησης.

 Στ. Τζανάκης-ΠΡΩΤΟ ΘΕΜΑ