Ο Τσίπρας και το στοίχημα της επιβίωσής του

Δεν χωρά πολλή συζήτηση. Οποιοδήποτε άλλο κόμμα έχανε με 20 μονάδες διαφορά, έχοντας απολέσει 12% του προηγούμενου εκλογικού ποσοστού του, και μάλιστα από μια παράταξη που κυβερνούσε επί τέσσερα συναπτά έτη εν μέσω αλλεπάλληλων κρίσεων διαρκείας, θα έχανε αυτομάτως και τον αρχηγό του. Αυτό, όμως, δεν ίσχυσε για τον ΣΥΡΙΖΑ και τον Αλέξη Τσίπρα. Δεν αρκεί το επιχείρημα ότι έναν μήνα μετά την εκκωφαντική ήττα στήνονται νέες κάλπες. Ας κατέβαινε ο ΣΥΡΙΖΑ στην αναμέτρηση της 25ης Ιουνίου με νέο ή υπηρεσιακό επικεφαλής.

Αντ’ αυτού, επιλέχθηκε –και μάλιστα χωρίς αντιρρήσεις– να είναι ο Αλέξης Τσίπρας αυτός που θα τραβήξει το κάρο μέσα από τη λάσπη. Ετσι, λοιπόν, ο άνθρωπος που μετέτρεψε τον ΣΥΡΙΖΑ, τουλάχιστον παροδικά, σε κόμμα εξουσίας, ρισκάρει συνολικά την πολιτική επιβίωσή του. Αν η παράταξη δεν ανακάμψει δυναμικά, τότε ο κ. Τσίπρας θα βρεθεί μπροστά σε δύο εξίσου καταστροφικές επιλογές. Τόσο για τον ίδιο όσο και για το κόμμα του.

Ο ΣΥΡΙΖΑ αυτές τις ημέρες μοιάζει με

καζάνι που βράζει. Μόνη συγκολλητική ουσία που μπορεί να διακρίνει κανείς μεταξύ των πρωτοκλασάτων στελεχών είναι η θέληση για επαφή με την εξουσία – επαφή που δεν πρέπει να χαθεί, πάση θυσία. Τα ρεαλιστικά διακυβεύματα πλέον είναι αφενός να παραμείνει το κόμμα στη θέση της αξιωματικής αντιπολίτευσης, αφετέρου να μη δουν στην Κουμουνδούρου το ΠΑΣΟΚ να πλησιάζει επικίνδυνα.

Διότι αν συμβεί κάτι από τα δύο –και ειδικότερα το πρώτο–, τότε μπορεί να προκύψει ακόμα και υπαρξιακό ζήτημα για τον ΣΥΡΙΖΑ, καθώς εντός βραχυπρόθεσμου χρονικού διαστήματος έπονται τουλάχιστον δύο εκλογικές αναμετρήσεις (αυτοδιοικητικές και ευρωεκλογές), στις οποίες θα ελλοχεύει ο κίνδυνος πλήρους ρευστοποίησης.

Οπως έχει διαμορφωθεί η κατάσταση, ο ΣΥΡΙΖΑ είτε θα ζήσει είτε θα πεθάνει με αρχηγό τον Τσίπρα. Η νέα Εκλογική Επιτροπή του κόμματος έθεσε τον στόχο της 25ης Ιουνίου: «Ανατροπή των δυσμενών συσχετισμών». Μιλάμε μάλλον για την πλέον ασαφή στοχοθεσία που θα μπορούσε να υπάρξει. Τι ακριβώς σημαίνει «ανατροπή»; Σημαίνει επικράτηση επί της Νέας Δημοκρατίας; Σημαίνει επαναφορά στο ποσοστό του 2019; Σημαίνει άνοδος, ας πούμε 5, 6 ή 7 μονάδων; Ή μήπως σημαίνει να μη βγει αυτοδύναμος ο Μητσοτάκης;

Μπορεί να είναι όλα αυτά μαζί ή και τίποτα από τα παραπάνω. Χρησιμοποιώντας την εν λόγω διατύπωση ο κ. Τσίπρας και οι συν αυτώ πιστεύουν πως θα είναι σε θέση να διαχειριστούν οποιοδήποτε αποτέλεσμα προκύψει από την κάλπη. Οσο πιο θολό είναι το μήνυμα, τόσο πιο εύκολο είναι να το μεταφράσεις κατά το δοκούν. Και σε τελική ανάλυση, τόσο πιο εύπλαστο θα είναι και το εσωκομματικό τοπίο της επόμενης ημέρας.

Και ενώ συνεδρίαζε η νέα Εκλογική Επιτροπή, μια φιλοσυριζαϊκή προεδρική ιστοσελίδα ανέφερε ότι ο κ. Τσίπρας προτίθεται να παραμείνει στην ηγεσία του κόμματος και μετά την 25η Ιουνίου, ανεξαρτήτως συσχετισμών. Και ότι σκοπεύει, εντός των επόμενων ημερών, να ανακοινώσει την εν λόγω απόφασή του, πετώντας ουσιαστικά το μπαλάκι σε όποιους σχεδιάζουν να τον αμφισβητήσουν.

Προσθέτει, μάλιστα, ο αρθρογράφος ότι μια τέτοια επιλογή σταθεροποιεί εκ των πραγμάτων το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης, καθώς δεν υπάρχει καν εν δυνάμει «δελφίνος», ενώ επισημαίνει ότι αποχώρηση Τσίπρα από την ηγεσία θα έφερνε τον ΣΥΡΙΖΑ αντιμέτωπο όχι απλώς με ραγδαία πτώση, αλλά ακόμα και με διάσπαση ή διάλυση. Αντιλαμβάνεται, λοιπόν κανείς σχετικά εύκολα ότι για την ηγεσία του κόμματος σημασία έχει να μείνει ο Τσίπρας αρχηγός, ανεξαρτήτως εκλογικού αποτελέσματος.

Ο ίδιος ο πρόεδρος, λίγες ώρες αργότερα, διευκρίνισε ότι το βράδυ της 21ης Μαΐου σκέφτηκε να παραιτηθεί, όντας σοκαρισμένος, αλλά δεν το έπραξε διότι δεν ήθελε να αφήσει μόνους τους συντρόφους του και τους 1,2 εκατ. ψηφοφόρους του. Κάπως μεσσιανικό ακούστηκε αυτό – σαν να τους κάνει τη χάρη και να είναι αυτός που θα προσπαθήσει να σώσει ό,τι σώζεται.

Κανείς δεν μπορεί να παραβλέψει ότι εκτός από το αντιμνημονιακό κύμα, ήταν ο ίδιος ο νεαρός, τότε, πολιτικός που πήρε τον ΣΥΡΙΖΑ από το χέρι και τον ανέβασε στο ρετιρέ της εξουσίας. Εξίσου σωστό το επιχείρημα ότι η παλαιά φρουρά του 3%, προσκολλημένη στο μεταπολιτευτικό παρελθόν της, μόνο κακό κάνει στον πολιτικό σχεδιασμό και την εικόνα του κόμματος.

Ο αρχηγός μπορεί ιδιωτικώς –εσχάτως κατ’ ελάχιστον και δημοσίως– να κατηγορεί την «πολυφωνία» των συντρόφων του, η πραγματικότητα όμως είναι ότι κι ο ίδιος δεν έκανε απολύτως τίποτα για να μετεξελιχθεί σε ένα σύγχρονο πολιτική ηγέτη.

Δεν αντιλήφθηκε τα κελεύσματα της εποχής. Επαναπαύθηκε στην έκτακτη συνθήκη που τον οδήγησε στο Μέγαρο Μαξίμου. Δεν έστησε ένα στιβαρό μεταμνημονιακό πολιτικό αφήγημα. Δεν ομογενοποίησε την κομματική γραμμή, ούτε καν στα βασικά θέματα. Ακόμα και στα ζητήματα τα οποία λειτουργούν ανέκαθεν συνεκτικά, όπως τα εθνικά, ο ΣΥΡΙΖΑ εμφανίζεται διχασμένος:

Διγλωσσία για τον φράχτη στον Εβρο, κριτική για την αντιμετώπιση του τουρκικού αναθεωρητισμού, κατηγορίες για τη μετατροπή της Ελλάδας σε «προπύργιο της Δύσης», επιλεκτική συναίνεση στα εξοπλιστικά προγράμματα, αστερίσκοι στο ρωσο-ουκρανικό. Οσοι γνωρίζουν τον Τσίπρα, γνωρίζουν ποιες είναι οι προσωπικές θέσεις του πάνω σε αυτήν την ατζέντα. Ομως, ούτε αυτές δεν μπόρεσε να επιβάλει.

Οπως στη ζωή, έτσι και στην πολιτική: τα κενά καλύπτονται γρήγορα και ουδείς είναι αναντικατάστατος. Το προεδρικό επιχείρημα περί χάους σε περίπτωση αποχώρησης Τσίπρα από την ηγεσία αντιστρέφεται εύκολα: Είμαστε σίγουροι ότι το εκλογικό αποτέλεσμα και η εν γένει πορεία δεν είναι ευθύνη του αρχηγού;

Ή διαφορετικά: Αν δεν είναι ευθύνη του αρχηγού, τότε ποιου είναι; Είναι πολλοί αυτοί που θα μπορούσαν να φανταστούν το 2016 πού θα βρισκόταν το 2023 ο Κυριάκος Μητσοτάκης; Γιατί λοιπόν κάποιοι στον ΣΥΡΙΖΑ να μην έχουν αντίστοιχη φιλοδοξία; Απλώς και μόνο επειδή υπάρχει ο Τσίπρας; Προφανώς το σκεπτικό στερείται κάθε σοβαρότητας.

Ανθρωποι που έχουν θητεύσει στην Αριστερά μετά το 1974 και την έχουν πλέον εγκαταλείψει, λένε ότι ο Τσίπρας δεν ξεμπερδεύει με το 3%, διότι είναι και ο ίδιος βγαλμένος από τα σπλάχνα αυτής της λογικής. Ακόμα και σήμερα, 25 ημέρες πριν από τις εκλογές, ο ΣΥΡΙΖΑ αδυνατεί να παραγάγει σαφή προεκλογικό και, κυρίως, σαφή πολιτικό λόγο. Είναι μπλεγμένος στις αντιφάσεις του. Επιμένει στο αρνητικό μήνυμα περί «ιστορικού χρέους αποτροπής της εφιαλτικής προοπτικής μιας παντοδυναμίας της Δεξιάς».

Εμμένει σε επιχειρήματα βγαλμένα από άλλες δεκαετίες, που στοχεύουν να ενεργοποιήσουν φοβικά σύνδρομα – και που σίγουρα δεν συμβάλλουν στην κάλυψη των σύγχρονων κοινωνικών αναγκών. Οπως ακριβώς έκανε τα τελευταία τέσσερα χρόνια. Οι περιβόητες, δε, «αλλαγές εν κινήσει» συνήθως οδηγούν σε λάθη, ακόμα συνηθέστερα σε πτώση.

Κι επιστρέφουμε έτσι στην αρχή του κειμένου και στις δύο καταστροφικές επιλογές που θα έχει σε λίγο καιρό μπροστά του ο Αλέξης Τσίπρας.

Αν επιλέξει να μείνει, ειδικά ύστερα από ακόμα ένα βαρύ αποτέλεσμα, τότε εκτός του ότι θα χρεωθεί την τέταρτη ήττα από τον Κυριάκο Μητσοτάκη, κινδυνεύει να είναι αυτός που θα ηγείται της αντίστροφης του 2012-2019 πορείας. Την επιστροφή δηλαδή στα μονοψήφια ποσοστά.

Αν αποφασίσει να αποχωρήσει από την ηγεσία, τότε μπορεί να αφήσει πίσω του το απόλυτο χάος, για το οποίο όμως θα είναι ο ίδιος κατεξοχήν υπεύθυνος.

Το πιθανότερο είναι ότι αμφότερες οι κατευθύνσεις οδηγούν σε επικίνδυνο αδιέξοδο. Τώρα, όμως, είναι αργά για αναστροφή.

 Π. Τζανετάκος-protagon.gr