Ανατομία μιας αποτυχίας

Τα σημάδια που προμήνυαν από την αρχή πως το έργο Καραμανλή θα έχει κακό φινάλε

Τώρα που ο κύκλος κλείνει κι έφθασε η ώρα των αποχαιρετισμών, πρέπει να ξεδιαλύνουμε κι αυτό το μυστήριο που αφήνει πίσω φεύγοντας ο Καραμανλής: Τι λάθος έκανε; Πώς έφθασε τόσο γρήγορα σε τόσο κακό τέλος η πανίσχυρη, ώς πρόσφατα, κυριαρχία του; Γιατί σφραγίστηκε με το στίγμα της αποτυχίας μια πολιτική θητεία που ευλογήθηκε με τόση καλή τύχη στην έναρξή της κι ένας άνθρωπος που ήρθε στην εξουσία με τους καλύτερους οιωνούς και τις καλύτερεςυποθέτω- προθέσεις;

Αναρωτιέμαι μήπως η αποτυχία είχε προαναγγελθεί. Μήπως υπήρχαν σημάδια που προμήνυαν πως το έργο θα έχει κακό φινάλε από την αρχή, από τότε που η αυλαία άνοιγε μέσα σε θύελλα χειροκροτημάτων; Είχα ρωτήσει, θυμάμαι, παραμονές των εκλογών τού 2004 έναν στενό, τότε, συνεργάτη του Καραμανλή με ποια φιλοδοξία, με ποιο σχέδιο προσέρχονται στην εξουσία. «Ο άλλος Καραμανλής φιλοδοξούσε την ένταξη στην Ευρώπη ως εθνική ασφάλεια ζωής, ο Ανδρέας έναν πολιτικό και κοινωνικό αναδασμό, ο Σημίτης την ΟΝΕ. Εσείς; Τι θέλετε να πετύχετε;». Η απάντηση ήταν η εξής: «Δυστυχώς, εμείς δεν έχουμε έναν τέτοιο κεντρικό στόχο». Ούτε είχαν, ούτε προσπάθησαν να επινοήσουν. Για πρώτη φορά, από το 1974, ένα πολιτικό κόμμα ερχόταν στην εξουσία με μόνη φιλοδοξία την εξουσία την ίδια! Και αυτό ήταν το πρώτο κακό σημάδι. Η πρώτη και σοβαρότερη αιτία της αποτυχίας που θα ερχόταν.

Θυμάμαι επίσης όταν ο Γ. Αλογοσκούφης προχωρούσε στη διαβόητη «απογραφή»- άλλαζε δηλαδή τον τρόπο υπολογισμού των αμυντικών δαπανών, ώστε να εμφανίσει αναδρομικά παραφουσκωμένα τα ελλείμματα των παλαιών χρήσεων- έναν σημαντικό κοινοτικό αξιωματούχο να απορεί: «Πρώτη φορά βλέπω μια χώρα να διαπράττει μια τέτοια απάτη εις βάρος του εαυτού της. Γιατί το κάνετε;». Και τον θυμάμαι αργότερα να εξομολογείται ότι η μόνη απάντηση που του φάνηκε πειστική ήταν πως η «απογραφή» γίνεται για λόγους πολιτικούς, για να αμαυρωθεί και να εξουθενωθεί ο ηττημένος πολιτικός αντίπαλος. Ήταν η εποχή που στους κύκλους των «διαφωτιστών» του Καραμανλισμού κυκλοφορούσε η τρελή ιδέα πως η ηγεμονία Καραμανλή θα αλλάξει τη διπολική αρχιτεκτονική του πολιτικού συστήματος και ότι οι τετραετίες Καραμανλή θα διαδέχονται η μία την άλλη ώς τα βάθη του χρόνου. Η ιδέα ήταν ανόητη, αλλά ακίνδυνη. Το επικίνδυνο ήταν ότι ένα «σύστημα», που είχε ανέβει στην εξουσία με μόνη φιλοδοξία την εξουσία την ίδια, έδειχνε πρόθυμο να χρησιμοποιήσει κάθε μέσο, κάθε κόλπο- η «απογραφή» ήταν το πρώτο- αδιαφορώντας για τις συνέπειες, ώστε να εξασφαλίσει τη διαιώνισή του στην εξουσία. Ήταν ένα δεύτερο κακό σημάδι. Η ηθική απο-νομιμοποίηση ήταν ζήτημα χρόνου να επισυμβεί. Ακόμη κι αν δεν υπήρχαν ο Εφραίμ και το Βατοπέδι.

Κι έπειτα ήρθαν τα σημάδια πως την ώρα που ο Καραμανλής διακήρυττε την ενάρετη διακυβέρνηση, «σεμνά και ταπεινά», εκείνοι που υποβάσταζαν τον θρόνο του έκλειναν στην κομματική πελατεία το μάτι: «Ανοίξαμε και σας περιμένουμε». Καπετάνιος σ΄ ένα πλοίο δίχως ρότα, δίχως προορισμό, που έπλεε με μόνη φιλοδοξία να συνεχίσει να πλέει, ο Καραμανλής έβαλε τον αυτόματο πιλότο και παραδόθηκε σιγά σιγά, ανεπαισθήτως, στο τσούρμο του. Το αποτέλεσμα: Μέσα σε πέντε χρόνια, οι καταναλωτικές, μη παραγωγικές δαπάνες του Δημοσίου διπλασιάστηκαν! Η εξυπηρέτηση των πελατών έφερε αύξηση στο κόστος της γραφειοκρατίας κατά 8,5 δισ. τον χρόνο! Και μόνον επί θητείας Αβραμόπουλου στο Υγείας- παράδειγμα χαρακτηριστικό- η δαπάνη για φάρμακα, ως ποσοστό του ΑΕΠ, αυξήθηκε με ρυθμό 37% τον χρόνο. Ούτε επιδημία πανώλης να αντιμετωπίζαμε!

Κάπως έτσι, σε καιρούς φτηνού χρήματος και εύκολου δανεισμού, η δική μας φούσκα δεν αναπτύχθηκε στις μετοχές ή τα ακίνητα, όπως αλλού, αλλά- κατά παγκόσμια πρωτοτυπία- στις δαπάνες του Δημοσίου. Η φούσκα έσκασε. Και αποκάλυψε ότι το κράτος δανειζόταν και ξόδευε για να διευρύνει την πολιτική πελατεία των διαχειριστών του κράτους. Η πολιτική ατίμωση συνοδεύει την αποτυχία στην οικονομική διαχείριση.

Είχαμε λοιπόν εγκαίρως τα σημάδια. Ούτε απροσδόκητη, ούτε ανεξήγητη ήταν η αποτυχία. Μα είναι ασφαλώς διδακτική. Για τους επόμενους...

Καπετάνιος σ΄ ένα πλοίο δίχως ρότα, δίχως προορισμό, που έπλεε με μόνη φιλοδοξία να συνεχίσει να πλέει, ο Καραμανλής έβαλε τον αυτόματο πιλότο και παραδόθηκε σιγά σιγά, ανεπαισθήτως, στο τσούρμο του
Π. Τσίμας-ΤΑ ΝΕΑ