Εξι μυστικά για πιο έξυπνα παιδιά

Επικρατεί γενικώς η αντίληψη ότι οι μεγαλοφυΐες γεννιούνται, δεν γίνονται, και ότι το ταλέντο είναι χάρισμα εκ φύσεως που δεν διδάσκεται γιατί είναι συνυφασμένο με τα γονίδιά μας. Να όμως που ένας αμερικανός γενετιστής, ο Ντέιβιντ Σενκ, έρχεται να τα ανατρέψει όλα αυτά με το βιβλίο του «The Genius in all of us» (H μεγαλοφυΐα μέσα μας).
Ο δρ Σενκ πιστεύει ότι έχουμε υπερτιμήσει τη γενετική προδιάθεση για τα μεγάλα επιτεύγματα. Κανένας άνθρωπος δεν είναι εκ γενετής «πτωχός τω πνεύματι» και η μετριότητα δεν αποτελεί αμετάκλητη καταδίκη, λέει. Διότι, όπως άλλωστε προκύπτει από τη σύγκριση με τις μελέτες του καναδού καθηγητή Κοινωνικής Ψυχολογίας Μάλκολμ Γκλάντγουελ, το DΝΑ δεν αποτελεί στατικό αποτύπωμα, αλλά επηρεάζεται και από παράγοντες εξωγενείς.
Με απλά λόγια, υπάρχει αιτιώδης σχέση ανάμεσα στο συγγενές και στο επίκτητο, που βρίσκονται σε μια συνεχή αλληλουχία και αλληλεπίδραση, ανάλογα με το περιβάλλον. Οι εμπειρίες αφήνουν το αποτύπωμά τους στο γονιδίωμα κάθε ανθρώπου και μεταφέρονται στα παιδιά του, αλλά αυτό δεν έχει σε τίποτα να κάνει με τον δείκτη νοημοσύνης.
Ο Ντέιβιντ Σενκ ισχυρίζεται ότι ελέγχοντας τις επιδράσεις του περιβάλλοντος μπορούμε να ξεπεράσουμε τα όρια που πιστεύουμε ότι μας έχει θέσει η φύση. Φέρνει για παράδειγμα το μουσικό ταλέντο: «Πολλοί πιστεύουν ότι δεν είναι προικισμένοι με μουσικό αφτί, αλλά στην πραγματικότητα δεν υπάρχει άνθρωπος που να μην έχει κλίση στη μουσική».
Συμπέρασμα: οι ειδικές ικανότητες είναι επίκτητες και η ιδιοφυΐα διδάσκεται. Παράδειγμα, οι κενυάτες δρομείς, που θεωρούνται ασυναγώνιστοι στον μαραθώνιο. Τους έχει προικίσει η φύση με ειδικά γονίδια; Κάθε άλλο, η ανάγκη τους έκανε να τρέχουν τόσο καλά. Στην Κένυα πολλά παιδιά από την ηλικία των επτά ετών είναι αναγκασμένα να τρέχουν 8 ως 10 χιλιόμετρα κάθε μέρα για να πάνε στο σχολείο.
Πέρα όμως από τις ειδικές συνθήκες που συμβάλλουν στην ανάπτυξη δεξιοτήτων, υπάρχουν και έξι γενικοί παράγοντες οι οποίοι θα μπορούσαν να θεωρηθούν «συνταγή της ευφυΐας», καθώς ενισχύουν τη νοημοσύνη και οξύνουν το νου:
1. Ο θηλασμός. Το μητρικό γάλα αποτελεί βασική τροφή του εγκεφάλου και η σημασία του είναι τεράστια σε διάφορες εκφάνσεις της ζωής του μωρού. Δανοί ερευνητές ανακάλυψαν ότι ο θηλασμός κάνει τα μωρά όχι μόνον υγιέστερα, αλλά και πιο έξυπνα: μωρά που θήλασαν για εννέα μήνες είχαν υψηλότερο δείκτη νοημοσύνης ως ενήλικοι.
2. Η μουσική. Η επιστήμη έχει αποφανθεί ότι τα παιδιά πρέπει να εισάγονται εξ απαλών ονύχων στον κόσμο των ήχων. Τα μαθήματα μουσικής είναι ένας πολύ ευχάριστος τρόπος για να εξασκήσει σωστά ένα παιδί τον εγκέφαλό του και, όπως φαίνεται, τα οργανωμένα μαθήματα όχι μόνο ενισχύουν τον δείκτη νοημοσύνης, αλλά συμβάλλουν και στη μετέπειτα ακαδημαϊκή απόδοση τού παιδιού. Ερευνα του Πανεπιστημίου του Τορόντο έδειξε ότι τα παιδιά που διδάσκονται μουσική έχουν πολύ ψηλότερο IQ στην ενήλικη ζωή τους.
3. Η γυμναστική. Ερευνες του Πανεπιστημίου του Ιλινόις (ΗΠΑ) σε παιδιά δημοτικού δείχνουν ισχυρή σχέση ανάμεσα στις αθλητικές επιδόσεις και στην ακαδημαϊκή απόδοση. Διότι η συμμετοχή σε ομαδικά αθλήματα ενισχύει την αυτοπεποίθηση, το ομαδικό πνεύμα και τις ηγετικές ικανότητες. Ερευνα έδειξε ότι το 81% των γυναικών που σήμερα διαπρέπουν σε διευθυντικές θέσεις είχαν ασχοληθεί με κάποιο άθλημα στη νεαρή τους ηλικία.
4. Το παιχνίδι. Ολως παραδόξως, διαπιστώνεται ότι ακόμα και τα ηλεκτρονικά παιχνίδια μπορούν να οξύνουν το πνεύμα, όχι βέβαια τα βίαια που κάνουν το παιδί μοναχικό και αφηρημένο, αλλά εκείνα που απαιτούν στρατηγική σκέψη, αναπτύσσουν οργανωτικές ικανότητες και ενισχύουν το ομαδικό πνεύμα και τη δημιουργικότητα. Ομοίως και τα εγκεφαλικά παιχνίδια, όπως το σκάκι, το sudoku, τα σταυρόλεξα, κτλ., αποτελούν μια πολύ καλή γυμναστική του εγκεφάλου, αφού ο παίκτης λύνει προβλήματα και παίρνει αποφάσεις.
5. Η περιέργεια είναι λέξη-«κλειδί». Οι ειδικοί λένε ότι γονείς που δείχνουν την περιέργειά τους για πράγματα, γεγονότα και καταστάσεις μαθαίνουν στα παιδιά τους να αναζητούν νέες ιδέες, δηλαδή τη γνώση και τη σημασία της. Το διάβασμα, ο πλέον παραδοσιακός και σίγουρος τρόπος απόκτησης γνώσεων, δεν πρέπει να υποβαθμίζεται, και το παιδί πρέπει να εντρυφήσει από νωρίς στη μαγεία της ανάγνωσης.
6. Η σωστή διατροφή. Ως μηχανή, και μάλιστα η τελειότερη της φύσης, ο εγκέφαλος δεν μπορεί να λειτουργήσει σε πλήρη απόδοση χωρίς σωστά καύσιμα. Η υγιεινή διατροφή μπορεί να κάνει θαύματα για την πνευματική και διανοητική ανάπτυξη, ειδικά στα δύο πρώτα χρόνια της ζωής που τα παιδιά χρειάζονται σίδηρο για την υγιή ανάπτυξη των εγκεφαλικών ιστών.
ΤΟ ΒΗΜΑ