Η «ώρα της αλήθειας» έχει φθάσει για το Κυπριακό

Το κυνικό κλισέ λέει πως «το Κυπριακό δεν πουλάει, βάλ’ το πρώτο θέμα και θα βουλιάξεις». Για μένα δεν ήταν ποτέ έτσι. Το πρώτο μου ρεπορτάζ αφορούσε την ανακήρυξη του τουρκοκυπριακού ψευδοκράτους – αποφεύγω να γράψω το πότε, γιατί τα χρόνια φαίνονται πολλά. Και η πρώτη στιγμή που ένιωσα συγκίνηση κάνοντας αυτήν τη δουλειά ήταν όταν, ετοιμάζοντας ένα ντοκιμαντέρ, άκουσα τη φωνή του μουεζίνη την ώρα που έκλεινα τη βαριά ξύλινη πόρτα του κάστρου της Κερύνειας. Και η πρώτη φορά που με γοήτευσε επίσης η Ιστορία ήταν όταν άρχισα να ακούω τις διηγήσεις όσων έζησαν το Κυπριακό από πρώτο χέρι. Τον Αγγελο Βλάχο να μου περιγράφει τη συνάντηση στο διαμέρισμα του Κωνσταντίνου Καραμανλή με τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο αμέσως μετά την υπογραφή των Συνθηκών Ζυρίχης – Λονδίνου. Τον Γλαύκο Κληρίδη να διηγείται πολλές χαμένες ευκαιρίες και τον Ανδρο Νικολαΐδη για τις άγριες στιγμές τις οποίες είχε διυλίσει σοφά με το πέρασμα του χρόνου.

Η ιστορία του Κυπριακού είχε πάντοτε στοιχεία από

θρίλερ και έντονο «βυζαντινό» χρώμα. Σπανίως τα γεγονότα ήταν αυτά που φαίνονταν και ακόμη σπανιότερα ο ρόλος των πρωταγωνιστών αυτός που κατέγραψε το πρώτο σκαρίφημα της Ιστορίας. Το πώς έχουμε καταγράψει το Κυπριακό στο συλλογικό μας υποσυνείδητο απέχει σε πολλά σημεία από την πραγματικότητα.

Μου πήρε, για παράδειγμα, πολύ καιρό να καταλάβω πώς ναυάγησε το όραμα της ένωσης της Κύπρου με την Ελλάδα και γιατί τα κυνικά, αλλά πρακτικά, σχέδια τύπου Ατσεσον δεν καρποφόρησαν. Δεν έχω ακόμη απαντήσεις στο αν και σε ποιο βαθμό ήταν πρόωρη και λανθασμένη η ανακίνηση του Κυπριακού τη δεκαετία του 1950, που οδήγησε στη βρετανική απόφαση να εμπλακεί περισσότερο η Τουρκία στο ζήτημα. Ολα αυτά ελάχιστους απασχολούν, αλλά θα βρουν απαντήσεις καθώς η Ιστορία ωριμάζει.

Η Κύπρος βρήκε τον δρόμο της. Μαζί με την Ελλάδα πέτυχε τον πιο φιλόδοξο και μεγάλο στόχο, την είσοδο στην Ε.Ε. Δεν ήταν αυτονόητο, ούτε εύκολο αυτό και πρέπει να αποδώσουμε εύσημα στους «ρεαλιστές» που το πέτυχαν.

Σήμερα η Κύπρος βρίσκεται σε ένα σταυροδρόμι. Λύση που να είναι εύκολη δεν μοιάζει να υπάρχει στον ορίζοντα. Ούτε και που να περνάει χωρίς μεγάλες δυσκολίες από το κυπριακό εκλογικό σώμα. Η Τουρκία, από την άλλη, είναι ξεκάθαρη στο τι θέλει και θα αρχίσει να το δείχνει με πιο έντονο τρόπο. Η διχοτόμηση μοιάζει να παγιώνεται, η «ώρα της αλήθειας» μάλλον έχει φθάσει. Κύπρος και Ελλάδα πρέπει να χαράξουν μία στρατηγική που θα αποφύγει τις παγίδες των επόμενων μηνών και θα απαντήσει στα σκληρά διλήμματα που προκύπτουν. Όσο για τον ιστορικό του μέλλοντος, θα κληθεί να εκφέρει άποψη για το αν και ποιες ευκαιρίες χάθηκαν.

 Αλ. Παπαχελάς-Καθημερινή