To μέλλον μας δεν έχει κανονικότητα

Η θεωρία του χάους: Ένα lockdown  στην μακρινή Σανγκάη μπορεί να αποβεί πιο καταστροφικό για την ευρωπαΐκή οικονομία από τον πόλεμο στην Ουκρανία.

Οι εικόνες που κυκλοφορούν τις τελευταίες ημέρες από την κινεζική μητρόπολη των 25.000.000 ανθρώπων φωτίζουν μόνον την πλευρά της ωμής καταπάτησης κάθε ανθρώπινού δικαιώματος από την πλευρά των κινεζικών Αρχών, οι οποίες είναι έτοιμες να αποδεχθούν θανάτους από την πείνα, αρκεί τα θύματα να λιμοκτονούν χωρίς να πάσχουν από κορωνοϊό – μόνον έτσι αιτιολογείται η πλήρης απαγόρευση της κυκλοφορίας.

Ωστόσο, πολύ λίγα «διαρρέουν» από την Κίνα σχετικά με την οικονομική διάσταση του νέου lockdown – που αφορά πλέον κάτι λιγότερο από το ένα πέμπτο του κινεζικού πληθυσμού: όπως είναι γνωστό, η παγκόσμια οικονομία δεν έχει ακόμα συνέλθει από το σοκ της έλλειψης βιομηχανικών προϊόντων που είχε προκαλέσει η μεγάλη διαταραχή της παραγωγής στην Κίνα, τους πρώτους μήνες της πανδημίας του κορωνοϊού, το 2020.

Τότε η Ευρώπη, αλλά και οι ΗΠΑ αντιλήφθηκαν ότι κυνηγώντας το χαμηλότερο δυνατό κόστος στα πάντα, είχαν εγκαταλείψει – για παράδειγμα – την παραγωγή νοσοκομειακών μασκών. Όλες κατασκευάζονταν στην Κίνα, διότι εκεί ήταν πιο φθηνή η παραγωγή. Χώρες όπως η Γαλλία – για την Ελλάδα, ας μήν μιλήσουμε καλύτερα – βρέθηκαν σε μεγάλη ανάγκη…

Υπό μία έννοια, η περίπτωση της Κίνας μοιάζει με εκείνη της Ρωσίας για την Δύση. Απλώς, ο κ. Πούτιν πουλά τον φυσικό πλούτο της χώρας του, ενώ ο κ. Σι τα βιομηχανικά της προϊόντα.

Για πολλά χρόνια, η Ρωσία προμήθευε την Ευρώπη με φθηνά ενεργειακά προϊόντα, δίνοντας την αίσθηση ότι αυτό θα μπορούσε να συμβαίνει πάντοτε. Ακριβώς η ίδια πίστη υπήρχε και για την Κίνα, που κατέληξε να είναι «το εργοστάσιο του πλανήτη», χάρη στα φθηνά μεροκάματα και την έλλειψη εργασιακών δικαιωμάτων που έχει επιβάλει το καθεστώς. Μάλιστα, πάμπολλες δυτικές βιομηχανίες έχουν μεταφέρει μεγάλο μέρος των δραστηριοτήτων τους στην Κίνα.

Δεν γνωρίζουν οι ιδιοκτήτες αυτών των βιομηχανιών ότι στηρίζουν τα κέρδη τους στην εκμετάλλευση των Κινέζων εργατών από την ίδια τους την κυβέρνηση; Χιλιάδες άνθρωποι αναγκάζονται να κατοικούν εντός του χώρου των εργοστασίων στα οποία εργάζονται – δεν μπορεί να μην το γνωρίζουν. Όπως, βέβαια, το γνωρίζουν και οι καταναλωτές ανά την υφήλιο, ότι αυτοί που κατασκευάζουν τα γκάτζετς τους δεν έχουν τα ίδια δικαιώματα με εκείνους. Τι θα γινόταν άραγε αν οι καταναλωτές απαιτούσαν δικαιώματα για εκείνους που φτιάχνουν τα γκατζετάκια τους;

Η Ευρώπη σχεδιάζει από τώρα το πώς θα απεξαρτηθεί από την ρωσική ενέργεια – αλλά ούτε λέξη για την απεξάρτηση από την Κίνα. Ο Πούτιν κατασκεύασε μία ενεργειακή κρίση για να χρηματοδοτήσει τον πόλεμο του, ο Σι διακόπτει την βιομηχανική παραγωγή για να έχει μηδενικά κρούσματα. Λογικό – ούτως ή άλλως, οι πελάτες θα περιμένουν, αφού δεν έχουν άλλη επιλογή.

Εκτός κι αν ο κ. Σι γνωρίζει κάτι που εμείς δεν γνωρίζουμε. Εκτός κι αν δεν πρόκειται για την «επέλαση» της παραλλαγής της Όμικρον, αλλά κάτι άλλο, πολύ διαφορετικό και πολύ επικίνδυνο.
Κανείς δεν θέλει να σκέφτεται θεωρίες συνωμοσίας, αλλά η αρχή της πανδημίας, παρότι φαντάζει μακρινή, δεν απέχει παρά δυόμισι χρόνια από σήμερα. Και προφανώς, οι πάντες θυμούνται την στάση σιωπής που είχε τηρήσει το καθεστώς του Πεκίνου στην αρχή της επιδημίας.

Βεβαίως, κανείς δεν μπορεί να ζει με υποθέσεις και θεωρίες συνωμοσίας. Αλλά ό,τι κι αν συμβαίνει στην Κίνα, ό,τι κι αν επιδιώκει ο Πούτιν, το βέβαιο είναι ότι ο χρόνος της επιστροφής στην κανονικότητα επιμηκύνεται δραματικά, χωρίς κανείς να μπορεί να προσδιορίσει πότε αυτό θα συμβεί. Και με την έννοια αυτή, οι ευρωπαϊκές οικονομίες πρέπει να αναζητήσουν λύσεις πέρα από τις συμβάσεις και τις επιταγές του παρελθόντος.

 Στεφ. Τζανάκης-ΠΡΩΤΟ ΘΕΜΑ