Η Ευρώπη σε πόλεμο, τι δεν καταλαβαίνουμε;

Ένας δύσκολος χειμώνας περιμένει την Ευρώπη. Όλοι το βλέπουν να έρχεται. Χαρακτηριστική περίπτωση οι Γερμανοί, που ετοιμάζονται για έναν παγωμένο χειμώνα χωρίς θέρμανση, με διακοπές ρεύματος, ελλείψεις τροφίμων και δελτίο στην κατανάλωση ενέργειας.

Ο Αυστριακός καγκελάριος προτείνει «αλκοόλ και χάπια» για τα προβλήματα που έρχονται, ο Ντράγκι, πριν φύγει, μίλησε για μεγάλα προβλήματα στην παραγωγική αλυσίδα, στη Βρετανία βάζουν αντικλεπτικά στο βούτυρο και οι Ηνωμένες Πολιτείες καταγράφουν τον υψηλότερο πληθωρισμό τα τελευταία 40 χρόνια.

Είτε ο Πούτιν κρατήσει κλειστή τη στρόφιγγα του φυσικού αερίου και μετά την προσεχή Πέμπτη 21 Ιουλίου, είτε την ανοίξει και πάλι, ειδικοί και κυβερνήσεις προβλέπουν ότι η ενεργειακή κρίση και οι βαριές παρενέργειες στην παγκόσμια οικονομία θα εξακολουθήσουν για πολύ καιρό ακόμη. Ορατό τέλος στον πόλεμο της Ουκρανίας δεν φαίνεται να υπάρχει. Ο Πούτιν, ακόμη κι αν μέσα στους επόμενους μήνες επιτύχει τους στόχους του, πράγμα δύσκολο, θα ήταν ανοησία να πιστεύουμε ότι στο τέλος θα εγκαταλείψει όσα κέρδισε στην Ανατολική Ουκρανία. Στην απέναντι πλευρά, οι Αμερικανοί μιλούν σε όλες τις διεθνές συναντήσεις «για πόλεμο μέχρι την τελική νίκη», εννοώντας ότι δεν έχουν καμία πρόθεση να σταματήσουν τη στρατιωτική και οικονομική στήριξη προς το Κίεβο. Και ο Ζελένσκι φαίνεται να ενστερνίζεται αυτή την άποψη. Αλλωστε δεν μπορεί να δεχτεί τον ακρωτηριασμό της χώρας του και γνωρίζει ότι είναι σχεδόν αδύνατο να... γυρίσει το παιχνίδι. Υποθέτω, θα συνεχίσει να μάχεται όσο και όπου μπορεί περιμένοντας μια καλύτερη συγκυρία.

Και μέσα σε όλο αυτό το χάος, η Ευρώπη στέκεται αποσβολωμένη, αντιμέτωπη με τα αδιέξοδά της. Οι... ρεαλιστικές παραινέσεις προς τον Ζελένσκι, «δώσε κάτι στον Πούτιν», δεν πέρασαν και δεν νομίζω ότι θα γίνουν ποτέ αποδεκτές. Ακόμη και αν ανάγκαζαν το Κίεβο, δεν θα έπειθαν ποτέ την Ουάσινγκτον. Το σχέδιο για σταδιακή απεξάρτηση από το ρωσικό φυσικό αέριο αποδεικνύεται μια πολύ δύσκολη άσκηση. Οι εναλλακτικές πηγές ενέργειας δεν είναι αρκετές και οι υποδομές δεν κατασκευάζονται από τη μια στιγμή στην άλλη. Πιο γρήγορος και λαμβάνοντας μόνος του τις αποφάσεις, ο Πούτιν άρχισε κι εκείνος να εκβιάζει πρώτος την Ευρώπη, αντί να περιμένει πότε... δεν θα τον έχουν ανάγκη οι Βρυξέλλες. Αλλωστε δεν έχει την πίεση της κοινής γνώμης, ούτε φοβάται την καταστροφή. Είναι συνηθισμένοι οι Ρώσοι σε αυτά και η προπαγάνδα του καθεστώτος έχει μακρά εμπειρία από το κομμουνιστικό παρελθόν. Η Ευρώπη όχι μόνο αυτοπαγιδεύτηκε ανοήτως εξαρτώμενη ενεργειακά από τη Ρωσία με την κοντόφθαλμη στρατηγική των αγωγών αερίου, αλλά δείχνει και μια τεράστια δυσχέρεια στην αντιμετώπιση της κρίσης. Σωστή η διαπίστωση Μακρόν ότι «η Ευρώπη πρέπει να μάθει να ζει χωρίς το ρωσικό αέριο», αλλά λείπει το... πώς θα ζει.

Πέραν πάσης αμφιβολίας, η Ευρώπη έχει συνειδητοποιήσει ότι δεν μπορεί να αντιμετωπίσει άμεσα και αποτελεσματικά την κρίση. Αυτό που κάνει είναι να προετοιμάζει τους πολίτες της για τις δύσκολες συνθήκες που έρχονται. Λιγοστά καύσιμα, απίστευτη ενεργειακή ακρίβεια, ελλείψεις τροφίμων, διακοπή λειτουργίας βιομηχανικών μονάδων, πληθωρισμός και ύφεση. Ευρωπαίοι χωρίς θέρμανση και ζεστό νερό, ανεξέλεγκτες ανατιμήσεις βασικών αγαθών και γενικώς μια κατάσταση πολύ μακριά από εκείνη που είχαν συνηθίσει τις τελευταίες δεκαετίες της ευμάρειας. Προσαρμογή σε καταστάσεις που κανείς δεν μπορούσε να φανταστεί, αλλά πιθανόν τώρα να προκύψουν.

Η μόνη χώρα στην οποία φαίνεται να μην έχουμε συνειδητοποιήσει αυτή την πραγματικότητα είναι η Ελλάδα. Το πάθημα του 2008 δεν μας έγινε μάθημα. Η χώρα μας μπορεί να βρίσκεται σε καλύτερη θέση στο θέμα της ενεργειακής επάρκειας, αλλά είναι χειρότερα σε βασικούς τομείς της οικονομίας, με πιο σημαντικό το πρόβλημα στον δανεισμό. Ο πρωθυπουργός το επανέλαβε ρητά προχθές: «Εχουμε πόλεμο» και κανένα οικονομικό μέτρο δεν είναι αρκετό. Ωστόσο, το μήνυμα δεν έχει περάσει ακόμη. Η ίδια η κυβέρνηση από τη μια προσπαθεί να χτυπήσει το καμπανάκι του κινδύνου και από την άλλη να διαχειριστεί την κατάσταση, να μην προκαλέσει πανικό και καθησυχάζει την κοινή γνώμη εκπέμποντας τελικά ένα θολό μήνυμα. Η αντιπολίτευση, ως συνήθως, πλειοδοτεί και πιέζει για παροχές, παραβλέποντας τις δυνατότητες της οικονομίας. Η λογική που εξακολουθεί να κυριαρχεί είναι ότι η κυβέρνηση πρέπει και μπορεί (;) να καλύψει οικονομικά κάθε πολίτη και επιχείρηση σε όλη τη διάρκεια της νέας κρίσης. Οπωσδήποτε η κοινωνία πρέπει να στηριχθεί, αλλά χρειάζεται προσοχή για να μη βρεθούμε μπροστά σε δυσάρεστες εκπλήξεις. Ακόμη δεν έχουμε συνέλθει από την προηγούμενη χρεοκοπία, την οποία επίσης η κοινωνία την πλήρωσε τελικά. Πρέπει να διαχειριστούμε την κρίση όπως όλοι οι Ευρωπαίοι, όχι σαν να μην καταλαβαίνουμε τι γίνεται γύρω μας.

 Μπάμπης Κούτρας-ΠΡΩΤΟ ΘΕΜΑ