H τελευταία πτήση του Νοράτλας

Πετούσαν µε σβηστά φώτα πλεύσης. Οι καταδρομείς που επέβαιναν στα αεροπλάνα Νοράτλας δεν ήξεραν εκ των προτέρων πού πήγαιναν, έμαθαν μέσα στην άτρακτο την αποστολή τους. Ήταν εκπαιδευμένοι για τα νησιά του Αιγαίου, όχι για την Κύπρο. Στη Λευκωσία δεν είχαν ειδοποιηθεί για την έλευσή τους. Τα εξέλαβαν για τουρκικά αεροσκάφη και έβαλαν εναντίον τους με ό,τι όπλο είχαν, σύμφωνα με μαρτυρίες ακόμη και με τα περίστροφα – τόσο χαμηλά πετούσαν. Το Νοράτλας «Νίκη 4» καταρρίφθηκε από φίλια πυρά στον λόφο της Μακεδονίτισσας, 31 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους.

Σαν σήμερα συμπληρώνεται σχεδόν μισός αιώνας από την τουρκική εισβολή στην Κύπρο, στις 20 Ιουλίου του 1974. Η αποστολή του «Νίκη 4», μία ημέρα αργότερα, είναι ίσως μία από τις πιο χαρακτηριστικές ιστορίες εκείνης της περιόδου. Μοιραία λάθη έγιναν, όχι μόνο κατά τον σχεδιασμό της αποστολής από την Ελλάδα, αλλά και στη μετέπειτα διαχείριση. Οι πεσόντες τάφηκαν άναρχα και κατά την πρώτη φάση επαναπατρισμού των σορών δόθηκαν λάθος οστά στις οικογένειές τους.

Δεκαετίες αργότερα, τον

Οκτώβριο του 2016, επέστρεφα από την Κύπρο μαζί με συγγενείς των πεσόντων σε ένα C-130 της ελληνικής Πολεμικής Αεροπορίας. Ανάμεσά μας βρίσκονταν 16 λειψανοθήκες, καλυμμένες με την ελληνική και κυπριακή σημαία. Η Κύπρος δεν δίστασε, έστω κι έπειτα από χρόνια, να αναμοχλεύσει το παρελθόν της και να αποκαταστήσει μια μεγάλη αδικία. Δεν δίστασε να ζητήσει συγγνώμη από αυτές τις οικογένειες.

Πραγματοποίησε μια ενδελεχή έρευνα με τη συνδρομή ανθρωπολόγων και κατάφερε με εξετάσεις DNA να ταυτοποιήσει τα οστά. Στην τελευταία θέση του C-130 καθόταν ο Μανώλης Δαλαμάγκας. Συντρόφευε τον αδελφό του, Ηλία, στην τελευταία του πτήση. Ο Ηλίας, στρατιώτης της Α΄ Μοίρας Καταδρομών, ήταν μόλις 22 ετών όταν επιβιβάστηκε στο «Νίκη 4».

Ο Μανώλης Δαλαμάγκας περίμενε τέσσερις δεκαετίες αυτή τη στιγμή, το ένιωθε χρέος του να επαναπατρίσει «έστω και ένα κοκαλάκι» του αδελφού του. Η υγεία του ήταν εύθραυστη, είχε διαγνωστεί με καρκίνο, φοβόταν μήπως δεν προλάβει. «Δεν ξεχάσαμε ποτέ. Και δεν ξεχνάει ποτέ ο πατέρας και η μάνα, είναι σαν χθες. Βαρύς ο πόνος. Το μαύρο το πουκάμισο δεν το ‘βγαλε ο πατέρας μου ποτέ», μου είχε πει. Κάθε χρόνο έκτοτε, στην επέτειο μνήμης, ανακαλώ την ιστορία του, την προσήλωση και την προσμονή του. Οσα έγιναν στην Κύπρο το 1974 σημάδεψαν αυτές τις οικογένειες ανεξίτηλα, ύφαναν την προσωπική τους ιστορία, τους ακολουθούν όσα χρόνια κι αν περάσουν.

 Γ. Παπαδόπουλος-Καθημερινή