Επιστροφή στην σκληρή πραγματικότητα: Το σχέδιο για «γκριζάρισμα» όλου του Αιγαίου

Χρειάσθηκαν τρεις τουρκικές επιστολές στον ΟΗΕ και οι συνεχείς δηλώσεις της τουρκικής ηγεσίας από τον Τ. Ερντογάν και τον Χ.Ακάρ μέχρι την τελευταία παρέμβαση του Μ. Τσαβούσογλου που συνδέουν την αποστρατικοποίηση των νησιών του Αιγαίου με την ελληνική κυριαρχία, για να προσγειώσουν την Αθήνα στην σκληρή πραγματικότητα των ελληνοτουρκικών.

Μια πραγματικότητα που μπορεί με ευκολία να αποδίδεται στα εσωτερικά προβλήματα του καθεστώτος Ερντογάν, αλλά δεν μπορεί ούτε να υποβαθμιστεί, ούτε να ακυρωθεί από μια σειρά κινήσεων της Αθήνας, είτε με την σύναψη συμφωνιών συνεργασίας και συμμαχιών, είτε με την ενίσχυση της αποτρεπτικής ισχύος της Ελλάδας μέσω των νέων εξοπλιστικών προγραμμάτων.

Οι διεκδικήσεις της Τουρκίας εις βάρος της Ελλάδας και η διεύρυνση τους ,έχουν πάρει χαρακτήρα «εθνικής πολιτικής», για την οποία υπάρχει

ευρύτατη συναίνεση, όπως διαπιστώθηκε και από τις δηλώσεις του ηγέτη της αντιπολίτευσης Κιλιντσάρογλου, και δεν πρόκειται για ένα παροδικό φαινόμενο το οποίο θα ξεπερασθεί με μια κυβερνητική αλλαγή στην Τουρκία. Και αυτός ο μόνιμος και εντεινόμενος χαρακτήρας των τουρκικών διεκδικήσεων θα απαιτήσει σύντομα μια συνολική αντιμετώπιση από την Αθήνα.

Με τις τρεις επιστολές Σινιριογλου στον ΟΗΕ (13 Ιουλίου 2021 Α/75/961-S/2021/651, 30 Σεπτεμβρίου 2021 Α/76/379-S/2021/841 και 19 Νοεμβρίου 2021 Α/76/559) η Τουρκία επέλεξε να ανοίξει ένα ακόμη μέτωπο με την Ελλάδα διευρύνοντας τις «γκρίζες ζώνες», συμπεριλαμβάνοντας σε αυτές ακόμη και τα μεγάλα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου και της Δωδεκανήσου για τα οποία υπήρχε η πρόβλεψη περί αποστρατικοποίησης ή περιορισμένης στρατιωτικής παρουσίας επ αυτών, με την Συνθήκη της Λωζάννης και την Συνθήκη Ειρήνης των Παρισίων…

Η Τουρκία που από το 1964 έθεσε για πρώτη φορά ζήτημα αποστρατικοποίησης των νησιών και έφερε μάλιστα και στο ΣΑ του ΟΗΕ το ζήτημα με επιστολή τον Αύγουστο του 1976, τώρα συνδέει αυθαίρετα για πρώτη φορά το ζήτημα της αποστρατικοποίησης με την κυριαρχία θέτοντας το ως προϋπόθεση για την διατήρηση της ελληνικής κυριαρχίας.

Στις επιστολές της στον ΟΗΕ η Τουρκία, ειδικά σε εκείνη της 30ης Σεπτεμβρίου 2021, έθεσε με πλήρη και αναλυτικό τρόπο όχι μόνο την πολιτική αλλά και την νομική επιχειρηματολογία της, ενώ με την τελευταία επιστολή του Νοεμβρίου προαναγγέλλει ότι στην ατζέντα των διερευνητικών συνομιλιών θα συμπεριλαμβάνεται και η αποστρατικοποίηση των νησιών. Κατι που έχει ιδιαίτερη σημασία, καθώς την μεθεπόμενη εβδομάδα αναμένεται ενας νέος γύρος των διερευνητικών συνομιλιών στην Αθήνα.

Ο Μ.Τσαβούσογλου με τις τελευταίες δηλώσεις του στέλνει το μήνυμα ότι η Τουρκία μετά τις «προειδοποιήσεις» θα επιμείνει στο θέμα αυτό, χωρίς βεβαίως να αποκαλύπτει τις επόμενες κινήσεις της Τουρκίας.

Οι επιλογές της Άγκυρας είναι είτε να προχωρήσει σε μια ακραία κίνηση π.χ. με την παρεμπόδιση ελληνικών αεροσκαφών η πλοίων να προσεγγίσουν κάποιο από τα νησιά που θεωρεί ότι πρέπει να είναι αποστρατικοποιημένο (προκαλώντας σοβαρό θερμό επεισόδιο), είτε να κινηθεί διπλωματικά, εγείροντας θέμα αποστρατικοποίησης σε διεθνείς οργανισμούς π.χ. με προσφυγη στο ΣΑ του ΟΗΕ, και διαβήματα θέλοντας να προκαλέσει την διεθνή κοινότητα και τις μεγάλες και περιφερειακές δυνάμεις να πάρουν θέση για το ζήτημα της ερμηνείας των Συνθηκών, θέλοντας έτσι να «στριμώξει» και να εκθέσει την Ελλάδα.

Ο απώτερος στόχος της Τουρκίας είναι να πετύχει την απονομιμοποίηση της λήψης μέτρων για ενίσχυση της άμυνας των Ελληνικών νησιών απέναντι στην υπαρκτή απειλή, να ουδετεροποιήσει το Αιγαίο και συγχρόνως να επιβάλει την αντίληψη περί νησιών που υπάρχει άσκηση περιορισμένης κυριαρχίας. Έτσι θεωρεί ότι θα διευκολυνθεί η επιδίωξη της να προβάλει σε μια μελλοντική διαπραγμάτευση την θέση της και για περιορισμένη επήρεια των νησιών σε θαλάσσιες ζώνες που δεν θα εκτείνονται πέραν των χωρικών υδάτων τους, κάτι που θα της προσέφερε την ευκαιρία να επιτύχει την πάγια επιδίωξη της για διαμοιρασμό της υφαλοκρηπίδας στο μέσο του Αιγαίου μεταξυ των δυο ηπειρωτικών ακτών της Ελλάδας και της Τουρκίας χωρίς να λαμβάνονται υπόψη οι θαλάσσιες ζώνες των ελληνικών νησιών.

Με αυτή την συζητηση η Τουρκία επίσης θεωρεί ότι θα μπορέσει να ανατρέψει και την εικόνα της Ελλάδας ως χώρας που υπερασπίζεται την διεθνή νομιμότητα και το διεθνές δίκαιο και συγχρόνως θα φέρει στα μέτρα της και θα αποδυναμώσει την σταθερή θέση της Ελλάδας για προσφυγή στην Χάγη για την επίλυση του ζητήματος της οριοθέτησης της υφαλοκρηπίδας, επικαλούμενη το γεγονός ότι η Ελλάδας έχει καταθεσει εξαίρεση από την προσφυγή στο Διεθνές Δικαστήριο των θεμάτων που άπτονται της εθνικής ασφάλειας και άμυνας.

Παντως εάν η Τουρκία επιλέξει την οδό του ΣΑ του ΟΗΕ, θα έχει αυτή το βάρος της απόδειξης του ισχυρισμού της ότι δεν υφίσταται απειλή εκ μέρους της εναντίον της Ελλάδας (που να νομιμοποιεί την προετοιμασία για άσκηση του δικαιώματος της νόμιμης άμυνας σύμφωνα με το αρθρο 51 του Καταστατικού Χάρτη του ΟΗΕ και συνεπώς την αδρανοποίηση της υποχρέωσης αποστρατικοποίησης), κάτι που θα είναι μάλλον δύσκολο, δεδομένης της ύπαρξης του casus belli αλλά και των «γκρίζων ζωνών».

Σε ό,τι αφορά βεβαίως την σύνδεση της κυριαρχίας με την υποχρέωση αποστρατικοποίησης, απάντηση έχει δοθεί και από Έλληνες νομικούς (Π.Λιακουρας Καθημερινη 11 Φεβρουαρίου) που επισημαίνουν ότι η αναγνώριση της ελληνικής κυριαρχίας επι των νησιών έγινε άνευ όρων και ότι η ίδια η Τουρκία (που δεν ήταν καν συμβαλλόμενο μέρος της Συνθήκης των Παρισίων), με την Συνθήκη της Λωζάνης έχει παραιτηθεί της κυριαρχίας ολων των νησιών του Αιγαίου που κείνται πέραν των 3ν.μ από τις ακτές της εκτός της Ίμβρου, Τένεδου και των Λαγουσών νήσων και έχει επίσης παραχωρήσει την κυριαρχία των Δωδεκανήσων στην Ιταλία (που κατόπιν μεσω της Συνθήκης Ειρήνης των Παρισίων αποδόθηκαν στην Ελλάδα).

Η προβληματική αμερικανική στάση

Η χθεσινή αντίδραση του Στέιτ Ντιπάρτμεντ (σε ερώτηση της ιστοσελίδας Hellasjournal.com) ήταν θετική, αλλα απαντά κατά το ήμισυ στην νεα τουρκική διεκδίκηση. Το Στέιτ Ντιπάρτμεντ δήλωσε ότι «Η κυριαρχία της Ελλάδος σε αυτά τα νησιά είναι αδιαμφισβήτητη και η κυριαρχία και η εδαφική ακεραιότητα όλων των χωρών πρέπει να γίνονται σεβαστές και να προστατεύονται». Όμως είναι γνωστό ότι οι ΗΠΑ σε ό,τι αφορά στην αποστρατικοποίηση συμμερίζονται την τουρκική θέση. Με αφορμή μάλιστα τα «επεισόδια» με την νατοϊκή άσκηση Noble Archer, κατά την επίσκεψη της τότε ΥΠΕΞ Ν. Μπακογιάννη στην Ουάσιγκτον τον Μάρτιο του 2007 ο υφυπουργός εξωτερικών Ν. Μπερνς είχε δηλώσει δημόσια ότι οι ΗΠΑ δεν θεωρούν ότι υπάρχει θέμα αμφισβήτησης της κυριαρχίας, ούτε υποχρέωση αποστρατικοποίησης του Αη Στράτη. Αφήνοντας όμως έτσι (όπως διαπιστώνεται και από τα αμερικανικά τηλεγραφήματα της εποχής, που δημοσιοποιήθηκαν από τα Wikileaks) ότι συμφωνούν με την υποχρέωση αποστρατικοποίησης των άλλων νησιών.

Εξάλλου μέχρι και σήμερα τα μεγάλα νησιά του Αιγαίου παραμένουν εκτος σχεδιασμών ασκήσεων του ΝΑΤΟ (λόγω του βετο της Τουρκίας), ενώ και οι Αμερικανοί αποφεύγουν να έχουν στρατιωτική παρουσία στα νησιά για να μην ενοχληθεί η Άγκυρα (όπως εγινε πρόσφατα με την απόρριψη των προτάσεων για εγκατάσταση αμερικανικής στρατιωτικής βάσης στην Σκύρο, λόγω της γειτνίασης με την περιοχή που οι τούρκοι θεωρούν αποστρατικοποιημένη).

Η Τουρκία ποτέ δεν εκπλήσσει αλλά πάντοτε προαναγγέλλει τις κινήσεις της και τώρα είναι προφανές ότι θεωρεί ότι οι διεθνής συγκυρία και οι συσχετισμοί την ευνοούν, ώστε να διαμορφώσει ένα τραπέζι διαλόγου με μια ατζέντα την οποία θα επέβαλε μόνο μετά από έναν νικηφόρο πόλεμο.

Η πρόκληση για την Ελλάδα είναι να ανατρέψει αυτή την «πραγματικότητα» που θέλει να δημιουργήσει η Τουρκία.

 Ν. Μελέτης-liberal.gr