Περιβαλλοντικά προβλήματα

ΕΙΣΗΓΗΣΗ

ΜΕΛΟΥΣ ΕΚΤΕΛΕΣΤΙΚΗΣ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑΣ ΠΑΝ.Δ.ΟΙΚ.Ο

ΠΑΡΗ ΦΟΥΝΤΑ

ΣΤΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΚΕΔΚΕ

ΙΕΡΑΡΧΗΣΗ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΚΥΡΙΟΤΕΡΩΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΩΝ ΣΤΟΝ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΧΩΡΟ

Οι πιέσεις που ασκούνται στα στοιχεία του φυσικού περιβάλλοντος στην Ελλάδα είναι ανάλογες με αυτές που παρατηρούνται στις περισσότερες βιομηχανικές χώρες. Το παραγωγικό και καταναλωτικό πρότυπο είναι μη βιώσιμα. Μία ολοκληρωμένη πολιτική βιωσιμότητας παραμένει το ζητούμενο.

Τα κυριότερα προβλήματα του Ελληνικού χώρου σύμφωνα με αξιολόγηση των συνεδρίων μας είναι

ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΥΔΑΤΙΚΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ

οι ρυπάνσεις ποταμών (από βιομηχανικά η αστικά λύματα ) , η υποβάθμιση λιμναίων εκτάσεων , η υποβάθμιση και αλάτωση των υπογείων υδροφορέων, αποτελούν ένα μέρος των προβλημάτων που υπάρχουν. Η εμμονή σε αναχρονιστικές μεθόδους διαχείρισης, αντί της ανά υδατικό διαμέρισμα αειφορικής διαχείρισης των επιφανειακών υδάτων, απειλεί σημαντικά τα οικοσυστήματα.

Η εξοικονόμηση νερού είναι ακόμη στα χαρτιά, οι λιμνοδεξαμενες αδυνατούν να βρουν πηγή χρηματοδότησης για ύδρευση και άρδευση,(εκτός και πρόκειται για χιονοδρομικά κέντρα και την παραγωγή χιονιού, όποτε προσπερνιούνται όλες οι δικαιολογίες! ), την ίδια ώρα που έχουμε δίκτυα ύδρευσης σουρωτήρια, συνεχίζουμε το πότισμα με κανονάκι , ημέρα και με υψηλές θερμοκρασίες!

Αναγκαία είναι η εφαρμογή της οδηγίας της Ε.Ε. του 2000 / 60 / ΕΚ για τα νερά αλλά και του ισχύοντος, αλλά πλημμελώς εφαρμοζόμενου νόμου.

Υδάτινοι πόροι και η διαχείριση τους είναι και το θέμα του επόμενου Συνεδρίου του ΠΑΝΔΟΙΚΟ και της ΚΕΔΚΕ που θα γίνει στη ΛΑΜΙΑ το φθινόπωρο του 2009

ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΑ ΠΟΛΕΩΝ – ΒΙΩΣΙΜΟΤΗΤΑ

Τέσσερις ελληνικές πόλεις είναι ανάμεσα στην δεκάδα των πλέον επιβαρυμένων από αιωρούμενα σωματίδια ευρωπαϊκών πόλεων. Μια ολοκληρωμένη πολιτική βελτίωσης της ποιότητας του αέρα, που να περιλαμβάνει σύστημα απογραφής των εκπομπών, κατάργηση ιδιαίτερα επιβαρυντικών καυσίμων, αποθάρρυνση της ιδιωτικής αυτοκίνησης, δημιουργία ποδηλατοδρόμων κ.λ.π., είναι επείγουσα ανάγκη. Το κυκλοφοριακό είναι πλέον για τους πολίτες ένα από τα πιο σημαντικά προβλήματα στην ατζέντα τους, κατασπαταλά πολύτιμο χρόνο και υποβαθμίζει την ποιότητα ζωής των πολιτών. Μία από τις προτάσεις είναι η ενίσχυση των μαζικών μέσων μεταφοράς με οχήματα που δεν ρυπαίνουν (ηλεκτροκίνηση - υγραεριοκίνηση).

Ανάπλαση κοινοχρήστων αλλά και ιδιωτικών ακάλυπτων χώρων και φύτευση τους, δρόμοι –πεζοδρόμια και όψεις κτιρίων με ψυχρά υλικά, βιοκλιματικά και ενεργειακά αυτόνομα κτίρια, είναι μερικά μέτρα που έπρεπε να είχαμε πάρει χθες!

Με μεγάλη ανησυχία βλέπουμε να έρχονται συνεχώς στη δημοσιότητα δηλώσεις και πληροφορίες για χρήση μεγάλων ενιαίων χώρων(πρώην αεροδρόμιο ελληνικού), για οικιστική κατά μεγάλο μέρος, ανάπτυξη αντί της οφθαλμοφανώς αναγκαίας κατοχύρωσής τους ως ενιαίων και αδιαιρέτων κοινόχρηστων χώρων.

Η πολιτική απόδοσης στρατοπέδων σε κοινή χρήση είναι επίσης μια αναγκαία πολιτική που καθυστερεί.

ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ – ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ

Μεγάλη καθυστέρηση παρατηρείται σε ότι αφορά τη διαχείριση των αποβλήτων, αστικών και βιομηχανικών. Παρά την μείωση των ανεξέλεγκτων αποθέσεων (στις οποίες συχνά οι ίδιοι οι δήμαρχοι βάζουν φωτιά το καλοκαίρι προς μείωση του όγκου) αυτές δέχονται πάνω από το ένα τρίτο των οικιακών απορριμμάτων. Η πρακτική αυτή είναι η κυριότερη αιτία δασικών πυρκαγιών.

Συγχρόνως οι ανεξέλεγκτες αποθέσεις προκαλούν και άλλα προβλήματα όπως ρύπανση υδροφορέων ή αισθητική προσβολή περιοχών ιδιαίτερου φυσικού κάλλους .

Παράλληλα η ανακύκλωση έχει περιορισμένη εφαρμογή και σε ελάχιστο αριθμό δήμων ενώ η μέθοδος της διαλογής στην πηγή δεν υφίσταται.

Δυστυχώς δεν έχουν ακόμα ενεργοποιηθεί επαρκώς όλα τα «συστήματα εναλλακτικής διαχείρισης», παρά τις προθεσμίες που μας έχουν τεθεί από την Ε.Ε.

Σε ότι αφορά τα οικοδομικά απορρίμματα, παρότι εν δυνάμει μπορούν να τύχουν 100% ορθολογικής διαχείρισης, με σημαντικό ποσοστό ανακύκλωσης, πετιούνται χωρίς ανακύκλωση, ως μπάζα.

Σε ότι αφορά τα αστικά λύματα μεγάλη πρόοδος έχει σημειωθεί μια και τα μεγαλύτερα πολεοδομικά συγκροτήματα διαθέτουν ήδη, λιγότερο ή περισσότερο καλά, λειτουργούντες βιολογικούς καθαρισμούς. Όμως σημαντικός αριθμός μικρότερων πόλεων στερείται ακόμη και αποχετευτικών αγωγών ή συστημάτων απλής πρωτοβάθμιας καθίζησης.

Τα τοξικά και νοσοκομειακά απόβλητα είναι μια ακόμη πληγή. Κρούσματα παράνομης ταφής και διακίνησης δείχνουν ότι η διαχείρισή τους δεν είναι η ενδεικνυόμενη

Για όλες τις παραπάνω επιμέρους περιπτώσεις απαιτείται η εφαρμογή ενός ολοκληρωμένου προγράμματος, με αυστηρό χρονοδιάγραμμα και άξονες.

Μείωση απορριμμάτων, έλεγχος τοξικών, ανακύκλωση με έμφαση διαλογή στην πηγή, γενναιότητα στην χωροθέτηση ΧΥΤΑ, αποκατάσταση χώρων ανεξέλεγκτης απόθεσης, τόλμη για υιοθέτηση μεθόδων διαχείρισης χωρίς καύση, στην μετά Χ.Υ.Τ.Α. εποχή.

ΠΑΝΙΔΑ

Το κυνήγι και η λαθροθηρία αποτελούν ένα πολύ μεγάλο πρόβλημα για τη διατήρηση της πανίδας στον τόπο μας.

Αποτέλεσμα είναι η μείωση της βιοποικιλότητας, γεγονός που έχει επίπτωση σε πολλές άλλες δραστηριότητες όπως π.χ. η γεωργία. Από την άλλη μεριά η υπεραλίευση και τα σύγχρονα μέσα, που χρησιμοποιούνται σήμερα έχουν δημιουργήσει σοβαρά προβλήματα στην επάρκεια αλιευμάτων, με πρώτα θύματα τους ίδιους τους ψαράδες.

Οι ιχθυοκαλλιέργειες παρά τη συμβολή τους στην αύξηση της προσφοράς αλιευμάτων, οφείλουν να χωροθετούνται με αυστηρούς όρους, αποφεύγοντας ευαίσθητα οικοσυστήματα (κλειστοί όρμοι). Εκτός των άλλων αποτελούν και τουριστική υποβάθμιση.

ΕΡΗΜΟΠΟΙΗΣΗ – ΔΙΑΒΡΩΣΗ

Αυξανόμενες επεμβάσεις στις ορεινές λεκάνες απορροής (αποδάσωση, οδοποιία στα βουνά, υπερβόσκηση, αυθαίρετη δόμηση) επιδεινώνουν τα χειμαρρικά φαινόμενα με αποτέλεσμα την έκπλυση του επιφανειακού γόνιμου εδάφους και την είσοδο στο φαύλο κύκλο της ερημοποίησης. Αν λάβουμε υπόψη και την επίπτωση του φαινομένου του θερμοκηπίου, το θέμα οφείλει να αποτελέσει αντικείμενο μακροχρόνιας εθνικής πολιτικής, πρώτης προτεραιότητας που να περιλαμβάνει συστηματική προστασία της βλάστησης και των αναβαθμίδων, σε επικλινή ιδίως εδάφη, και άλλα συναφή μέτρα. Θυμίζουμε ότι από την ερημοποίηση απειλείται το 35% της χώρας.

ΥΓΡΟΤΟΠΟΙ, ΔΑΣΗ, ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ

Ένα πλήθος αυθαιρεσιών υποβαθμίζει τους υγρότοπους: παράνομο κυνήγι, υπερβόσκηση, οδοποιία, καταπατήσεις. Φορείς διαχείρισης ιδρύθηκαν για ορισμένες περιοχές, όχι για όλες, αλλά ούτε προεδρικά διατάγματα προστασίας και διαχείρισης υπάρχουν, ούτε χρηματοδοτούνται.

Μελέτες και φορείς (χωρίς εξουσίες και χρήματα) δεν αρκούν, απαιτείται ανατροπή τετελεσμένων (καταπατήσεις κ.λ.π.) και εφαρμογή της νομοθεσίας.

Σε ότι αφορά τα δάση οι πυρκαγιές, οι διεκδικήσεις και οι πιέσεις για οικοδόμηση διευκολύνονται από την έλλειψη δασολογίου. Επαναλαμβανόμενες απόπειρες παρατηρούνται για μείωση της προστασίας των δασών τόσο στο νομοθετικό όσο και στο συνταγματικό επίπεδο. Επιδιώχθηκε τροποποίηση του συντάγματος και η διάκριση δασικών εκτάσεων και δασών, με στόχο την ικανοποίηση των πιέσεων των οικοδομικών συνεταιρισμών και τη συνολική νομιμοποίηση των προ του 1975 καταπατήσεων, με προφανή κίνδυνο απώλειας πλέον του ενός τρίτου των σημερινών δασών.

ΧΩΡΟΤΑΞΙΑ – ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ

Χωροταξικός σχεδιασμός, χωρίς ουσιαστική δημόσια διαβούλευση , αγνοώντας επιστημονικούς φορείς και οικολογικές οργανώσεις και χωρίς τη σύμφωνη γνώμη των τοπικών κοινωνιών είναι σίγουρο ότι δεν πρόκειται να περπατήσει και σε συνάρτηση με την ανυπαρξία, μέχρι τώρα, του εθνικού κτηματολογίου , ανοίγει την όρεξη ολοένα και περισσότερων αυθαιρετούντων, που ελπίζουν σε νομιμοποίηση των πράξεών τους, όπως πολλές φορές έγινε μέχρι σήμερα. Από την άλλη ο μαζικός τουρισμός υποβαθμίζει τους πολιτιστικούς και φυσικούς πόρους, τα οικοσυστήματα και καταναλώνει το φυσικό μας πλούτο.

Το νέο ειδικό χωροταξικό πλαίσιο για τον τουρισμό εκρίθη απαράδεκτο και από το Επιμελητήριο Περιβάλλοντος και Βιωσιμότητας.

ΑΚΤΕΣ

Οι περιαστικές ακτές έχουν δεχτεί σοβαρά πλήγματα από την οδοποιία, τις περιφράξεις από ιδιώτες και τον περιορισμό της πρόσβασης του κοινού και από τη διάβρωση. Ανησυχούμε σοβαρά για την διαδικασία ιδιωτικοποίησης δημοσίων ακταίων κτημάτων του Ε.Ο.Τ.

Δεν θα δεχθούμε νομοσχέδιο για τον αιγιαλό που περιλαμβάνει διατάξεις που περιορίζουν τον κοινόχρηστο χαρακτήρα των ακτών υπέρ της οικονομικής τους αξιοποίησης από ιδιωτικά συμφέροντα, με σοβαρές

επιπτώσεις τόσο στην δημόσια κτήση, όσο και στην ευαίσθητη βιοποικιλότητα των ακτών.

Θ. ΕΝΕΡΓΕΙΑ

Το ενεργειακό μοντέλο της χώρας παραμένει ακόμα εξαρτημένο από το λιγνίτη που έρχεται να συμπληρώσει ο λιθάνθρακας, δυο κατεξοχήν βρώμικες πήγες ενέργειας .

Οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου από την παραγωγή ενέργειας και από τις μεταφορές αντί να σταθεροποιούνται, αυξάνονται. Ενώ η χώρα μας ήδη έχει ξεπεράσει τον εθνικό στόχο του πρωτοκόλλου Kyoto για τα αέρια απόβλητα, η προώθηση των ανανεώσιμων πηγών είναι απαράδεκτα χαμηλά, ενώ εθνική στρατηγική εξοικονόμησης ενέργειας δεν υφίσταται.

Σε μια χώρα προικισμένη με αιολικό και ηλιακό δυναμικό, δεν μπορούμε να δεχθούμε βρόμικες μορφές ενέργειας πόσο μάλλον να ανοίξουμε διάλογο για πυρηνική ενέργεια.

Οι Α.Π.Ε πρέπει να έχουν τον πρώτο λόγο, τόσο νομοθετικά όσο και οικονομικής στήριξης για οριστική απεξάρτηση από κάθε άλλης μορφής ενέργεια, πάντα με την απαραίτητη επιστημονική τεκμηριωμένη χωροθετηση και σε διαβούλευση με τις τοπικές κοινωνίες.

ΓΕΩΡΓΙΑ

Η ελληνική γεωργία παρουσιάζει όλο και περισσότερο μη αειφορικά χαρακτηριστικά. Μονοκαλλιέργειες βασισμένες στην υπερχρήση χημικών εισροών, υποβάθμιση υδροφορέων, απώλεια εντόπιων ποικιλιών είναι ενδεικτικές της αύξουσας βλάβης που προκαλείται στα οικοσυστήματα και το καλλιεργήσιμο έδαφος.

ΑΛΛΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ

Τα διατροφικά προβλήματα ενδιαφέρουν ιδιαίτερα τους Έλληνες πολίτες. Τα διατροφικά σκάνδαλα διαδέχονται το ένα το άλλο. Οι ελεγκτικοί μηχανισμοί φαίνονται αδύναμοι να προστατεύσουν τους καταναλωτές. Τα μεταλλαγμένα βρίσκονται ήδη στο πιάτο μας. Η βιολογική γεωργία, παρά τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της χώρας μας, είναι πίσω σε σχέση με άλλες χώρες, ακόμα και της Βόρειας Ευρώπης. Οι Έλληνες, κυρίως οι νέοι, απομακρύνονται από τη Μεσογειακή διατροφή, που αποτελεί άμυνα και ασπίδα για την υγεία τους.

Η χημική ρύπανση είναι μέσα στα σπίτια μας, και όχι μόνο, με διάφορες μορφές. Το κενό στην Ελληνική νομοθεσία έρχεται ευτυχώς να συμπληρώσει η οδηγία REACH για τα χημικά, που πρόσφατα επικυρώθηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.

Οι κεραίες κινητής τηλεφωνίας, οι οποίες τοποθετούνται ασύδοτα και ανεξέλεγκτα από τις εταιρείες κινητής τηλεφωνίας, θυμίζουν τη Λερναία Ύδρα. Μία κατεβαίνει και δύο στήνονται. Η πρόσφατη νομοθετική ρύθμιση, όχι μόνο δεν έλυσε το πρόβλημα, αλλά προφανέστατα το επιδείνωσε. Αποτέλεσμα είναι η διαρκής «κόντρα» θιγομένων πολιτών και Δήμων με της εταιρείες κινητής τηλεφωνίας.

Τέλος τα μεταλλεία, τα χρυσωρυχεία, αλλά και τα ανεξέλεγκτα λατομεία, είναι η πλέον χαρακτηριστική μορφή μη βιώσιμης δραστηριότητας, που ιδρύονται ενάντια στη βούληση των τοπικών κοινωνιών και αποτελούν σοβαρές αιτίες δηλητηρίασης εδαφών και νερών και γενικά υποβάθμισης του περιβάλλοντος και της ποιότητας ζωής των πολιτών.

Τα παραπάνω είναι μια σύνοψη των πιέσεων που αντιμετωπίζει το ελληνικό φυσικό αλλά και αστικό περιβάλλον.

Το κυριότερο αίτημα των οργανώσεων του δικτύου στο πολιτικό επίπεδο, πέραν της ενσωμάτωσης των αρχών της βιωσιμότητας σε κάθε πολιτική, παραμένει η ΕΦΑΡΜΟΓΗ των κειμένων διατάξεων και Ο ΕΛΕΓΧΟΣ ΤΩΝ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ της ασκούμενης πολιτικής

Πρέπει επιτελους να ληφθεί η πολιτική απόφαση για ίδρυση ανεξάρτητου ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ, που τόσα χρόνια ζητάμε.

Θα είναι η αρχή για μια πολιτική φιλική στο περιβάλλον.

Χρειάζεται να μη μένουμε στις ευχές, να κάνουμε στοχευόμενες δράσεις , να ελέγχουμε το αποτέλεσμα τους, να συνεργαζόμαστε με ανεξάρτητες αρχές που έχουν σκοπό την προστασία του περιβάλλοντος, τόσο στον Ελλαδικό χώρο , όσο και σε Ευρωπαϊκό η Διεθνές επίπεδο

Χρειάζεται ενημέρωση για περιβαλλοντικά θέματα από τον πρώτο πολίτη του Δήμου, τους δημοτικούς συμβούλους αλλά και της κοινωνίας.

Να γίνει η περιβαλλοντική εκπαίδευση κτήμα κάθε μαθητή με πρόσβαση στην πληροφορία αλλά και με συγκεκριμένες πιλοτικές δράσεις.

Να λέμε αλήθειες, επιστημονικά τεκμηριωμένες , να αποφεύγουμε δογματισμούς και αφορισμούς, να παρακολουθούμε τις εξελίξεις , να σκεφτόμαστε παγκόσμια και να δρούμε τοπικά .

Μέσα από την αποκέντρωση και περιφερειακή ανάπτυξη, με πυξίδα την αειφορια και την βιώσιμη ανάπτυξη, μπορούμε να προχωρήσουμε.

Το πρόβλημα του περιβάλλοντος, πρέπει να γίνει πρόβλημα και ευθύνη όλων μας,

Έχει κόστος και η αποκατάσταση και η διαφύλαξη του, πρέπει να το αναλάβει η πολιτεία αλλά και οι επιχειρήσεις .

Η εταιρική κοινωνική ευθύνη να γίνει πράξη, αν θέλουμε να καθυστερήσουμε αν όχι να αποτρέψουμε κλιματικές αλλαγές με δυσβάσταχτο κόστος για την ανθρώπινη ζωή αλλά και την παγκόσμια οικονομία.

Για το ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΔΙΚΤΥΟ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΩΝ ΟΡΓΑΝΩΣΕΩΝ

ΠΑΡΗΣ ΦΟΥΝΤΑΣ

ΜΕΛΟΣ ΕΚΤΕΛΕΣΤΙΚΗΣ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑΣ

.