«Οι οίκοι είναι γρανάζια της κρίσης» Ενα υψηλόβαθµο πρώην στέλεχος της Moody‘s αποκαλύπτει πώς οι αξιολογητές δούλευαν για το κέρδος

Ως «βασικά γρανάζια στον µηχανισµό της οικονοµικής καταστροφής» περιγράφει τις αστοχίες των οίκων που πρόσφατα υποβάθµισαν την Ελλάδα έκθεση αµερικανικής Εξεταστικής Επιτροπής του Κογκρέσου, ενώ καταγγελίες πρώην στελεχών επεσήµαναν ότι τα κέρδη έµπαιναν πιο πάνω από την αξιοπιστία των αξιολογήσεων.

Όπως ανέφερε ο Ερικ Κολτσίνσκι σε κατάθεσή του στην Εξεταστική Επιτροπή για την Οικονοµική Κρίση, που εξέδωσε το τελικό πόρισµά της πριν από δύο µήνες, τα ανώτερα στελέχη και το διοικητικό συµβούλιο της Moody’s περίµεναν από τους διευθυντές των οµάδων αξιολόγησης να φέρουν περισσότερους πελάτες ή έστω να διατηρήσουν αµείωτα τα µερίδια αγοράς, ενώ αν έχαναν µικρό ποσοστό κινδύνευε σοβαρά η θέση τους. Επιπλέον, στη διάθεση των«ΝΕΩΝ» βρίσκονται και παλαιότερες επιστολές του πρώην στελέχους όπου προειδοποιούσε ότι δεν τηρούνται επαρκώς κανονισµοί της Ευρωπαϊκής Ενωσης.

ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΕΣ. «Τα κίνητρα στην αγορά των υπηρεσιών οικονοµικής αξιολόγησης ευνοούσαν και ακόµα ευνοούν τα βραχυπρόθεσµα κέρδη και την ποσότητα εις βάρος της ποιότητας. Στη Moody’s η πηγή αυτής της αντίθεσης ήταν η αναζήτηση (όλο καιµεγαλύτερου) µεριδίου της αγοράς. Οι προϊστάµενοι και το ∆.Σ. ανέµεναν από τους µάνατζερ των οµάδων αξιολόγησης να χτίσουν ή τουλάχιστον να διατηρήσουν το µερίδιο αγοράς. ∆εν είχε ειπωθεί αλλά ήταν αντιληπτό ότι η απώλεια µεριδίου αγοράς θα προκαλούσε για έναν µάνατζερ την απώλεια τηςδουλειάς του»,κατέθεσε ο Κολτσίνσκι στις 23 Απριλίου 2010 ενώπιον των µελών της Μόνιµης Επιτροπής Ερευνών της Γερουσίας, η οποία ερευνούσε τον ρόλο των οίκωναξιολόγησηςπιστοληπτικής ικανότητας στην οικονοµική κρίση πουξεκίνησε µε την κατάρρευση της Lehman Brothers το φθινόπωρο του 2008.

«Τα ανώτερα διοικητικά στελέχη ανά τακτά χρονικά διαστήµατα διένεµαν ηλεκτρονικά µηνύµατα µε λεπτοµέρειες σχετικά µε τα µερίδια αγοράς των τµηµάτων τους. Αυτά τα e-mail είχαν ως παραλήπτες µόνο τους διευθυντές των τµηµάτων. Ακόµα και όταν τα µερίδια αγοράςέπεφταν ελάχιστες ποσοστιαίες µονάδες, οι διευθυντές θα έπρεπε να δικαιολογηθούν για τις χαµένες συµφωνίες, αυτές που δεν αξιολόγησαν» είπε ο πρώην διευθυντής και τόνισε πως συνάδελφοί του έχουνπεριγράψει τις τεράστιες πιέσεις που δέχθηκαν από τους προϊσταµένους τους όταν τα µερίδια αγοράς µειώθηκαν. «Τα e-mail άρχισαν ναέρχονται και σε µένα όταν προήχθην στη θέση του διευθυντή. Σε αυτά καταγράφονταν όλες οι συµφωνίες στην αγορά για τη σχετική χρονική περίοδο και τα ποσά που αξιολογούνταν από τις Moody’s, S&P και Fitch. Στοκάτω µέρος της λίστας υπήρχε το µερίδιο αγοράς κάθε οίκου αξιολόγησης. Πιστεύω ότι η αποµάκρυνσή µου από τον οίκο αξιολόγησης ήταν το αποτέλεσµα τούνα δίνω µεγαλύτερη βαρύτητα στην πιστωτική ποιότητα παρά στα µερίδια αγοράς. Μου δόθηκε η εντύπωση πως ο προϊστάµενός µου ανησυχούσε περισσότερο για το αν θα χάσει µερικές ποσοστιαίες µονάδες από το µερίδιο αγοράς παρά αν παραβιάζει τον νόµο», συµπλήρωσε στην κατάθεσή του.

Στο τελικό πόρισµα της Επιτροπής που δηµοσιεύθηκε τον Ιανουάριο ξεκαθαρίζεταιότι «τα ενυπόθηκα χρεόγραφα στηνκαρδιά της οικονοµικής κρίσης δεν θαµπορούσαν να πωληθούν χωρίς τη σφραγίδα έγκρισής τους. Η κρίση δεν θα µπορούσε να έχει συµβεί χωρίς τους οίκους αξιολόγησης».

Πρώην υψηλόβαθµα στελέχη της ελληνικής πολιτικής ηγεσίας που έχουν αντιµετωπίσει την αξιολόγηση των οίκων επισηµαίνουνότι «µετά την αποδεδειγµένη εµπλοκή της Moody’s, της Standard & Poor’s και της Fitch στην τοξική φούσκα και την οικονοµική κρίση που ακολούθησε, τα κριτήριά τους έχουν γίνει πολύ πιοαυστηρά για να ανακτήσουν την εµπιστοσύνη των πελατών τους».Παλαιότερα, αναφέρουν οι ίδιες πηγές, ηStandard & Poor’s ήταν αυστηρή µε τηνΕλλάδα και σχεδόν πάντα αυτοί ξεκινούσαν τις υποβαθµίσεις. «Τώρα πρόλαβε η Moody’s, γεγονός το οποίο µπορεί νασηµαίνει ότι η κόντρα µεταξύ τους γιατο ποιος θα πάρει τους περισσότερους πελάτεςέχει φουντώσει».

Τον Σεπτέµβριο του2010 οΚολτσίνσκι υπέβαλεµήνυση κατά της Moody’s επειδή, όπωςυποστηρίζει, ο οίκος επιχείρησενα βλάψει τη φήµη του µε διάφορες δηλώσεις στα µέσα ενηµέρωσης. Στη µήνυση αναφέρεται ότιοι δηλώσεις αυτές προκάλεσαν την ένταξη του πρώην διευθυντή «στη µαύρη λίστα του ιδιωτικού τοµέα του χρηµατοπιστωτικού κλάδου».

Η ΜΑΡΤΥΡΙΑ. Τις καταγγελίες του Κολτσίνσκι ενίσχυσε συνάδελφός του που επίσης κατέθεσε στην Εξεταστική Επιτροπή. «Οταν µε προσέλαβαν στα τέλη του 1997, ο µεγαλύτερος φόβος ενός αναλυτή ήταν ότι µπορεί να συµµετέχει σε µία λάθος αξιολόγηση. Οταν έφυγα, οµεγαλύτερος φόβος ήταν ότι µπορεί να έκανε κάτι που να τον ξεχώριζε ως υπαίτιο για το ότι έθεσε σε κίνδυνο το µερίδιο αγοράς», δήλωσε ο Μαρκ Φρόιµπα, πρώην αντιπρόεδρος του οίκου αξιολόγησης.

Το Κογκρέσο καταλογίζει ευθύνες στους τρεις βαθµολογητές για τη φούσκα των ακινήτων στις ΗΠΑ

Παραβίαζαν τους κανόνες της Ε.Ε.

ΗΤΑΝ ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ του 2009 όταν σε επιστολή του προς τον υπεύθυνο του τοµέα εσωτερικού ελέγχου της Moody’s, όπου εξηγούσε διάφορες παρατυπίες στην αξιολόγηση περίπλοκων οµολογιακών εκδόσεων, ο Ερικ Κολτσίνσκι ανέφερε πως οι νέοι κανονισµοί της Ευρωπαϊκής Ενωσης απαιτούν από έναν αδειοδοτηµένο οίκο να εφαρµόζει συγκεκριµένες αυστηρές διαδικασίες ώστε να ελέγχει τις συγκρούσεις συµφερόντων. «Οι ευρωπαϊκοί κανονισµοί απαιτούν επίσης µία ανεξάρτητη υπηρεσία συµµόρφωσης. Πιστεύω ότι οι “επιδόσεις” του συγκεκριµένου τοµέα απείχαν κατά πολύ από τις απαιτήσεις για την αδειοδότηση στην Ευρωπαϊκή Ενωση», έγραφε ο Κολτσίνσκι.

Αρχές Μαΐου του 2010, η Γαλλία και η Γερµανία πρότειναν στην Κοµισιόν να εξετάσει ενδελεχώς τον τρόπο µε τον οποίο οι οίκοι αξιολογούν τα χρέη των ευρωπαϊκών κρατών και να εκτιµήσουν τον ρόλο τους «στην ενίσχυση της κρίσης και τις επιπτώσεις στην οικονοµική σταθερότητα». Λίγο καιρό αργότερα ο Ζαν-Κλοντ Τρισέ από τη θέση του προέδρου της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας υπογράµµιζε την ανάγκη να υπάρξει µεγαλύτερος ανταγωνισµός ανάµεσα στους οίκους, καθώς από το ολιγοπώλιο της Moody’s και τηςS&P ελέγχεται 40% της αγοράς και από τη Fitch περίπου 14%.

Η ΑΝΑΛΥΣΗ. Τέλη Μαρτίου του 2011, οι αρµόδιοι αναλύουν τα δεδοµένα που συγκεντρώθηκαν. Σε ερώτηµα των «ΝΕΩΝ» για την πρόοδο της διαδικασίας, η Σαντάλ Χιούτζες, εκπρόσωπος του επιτρόπου για την Εσωτερική Αγορά Μισέλ Μπαρνιέ, δήλωσε πως δεν θα πρέπεινα περιµένουµε εξελίξεις πριν από το καλοκαίρι. «Είναι πιθανό να υπάρξει αναθεώρηση όλων των υφιστάµενων κανονισµών προς πιο αυστηρή κατεύθυνση, αλλά είναι πολύ νωρίς για να πούµε µε βεβαιότητα τι θα γίνει». Τα ερωτήµατα που έπεσαν στο τραπέζι κατά τη διάρκεια της διαβούλευσης – η οποία ολοκληρώθηκε 7 Ιανουαρίου –αφορούσαν την υπερβολική εξάρτηση των οικονοµικών ιδρυµάτων και των θεσµικών επενδυτών από τις αξιολογήσεις, συγκρούσεις συµφερόντων και, φυσικά, τρόπους για να βελτιωθούν η διαφάνεια, η µεθοδολογία και η διαδικασία της αξιολόγησης του δηµόσιου χρέους. Οπως επισηµαίνουν άνθρωποι που έχουν ασχοληθεί διεξοδικά µε το θέµα, το πλέον βασικό ερώτηµα ήταν αυτό για την ανάγκη να εφαρµοστεί καθεστώς αστικής ευθύνης για τους οίκους αξιολόγησης.


Οι τρεις «αδελφές»

Εντελώς ανεξέλεγκτοι δρούσαν επί 65 χρόνια οι οίκοι αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας από το 1910 έως και το 1975. Τότε η αµερικανική Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς έδωσε άδεια σε τρεις οίκους, µε πρώτη και µεγαλύτερη τη Moody’s, τη S&P, ενώ ως αουτσάιντερ ξεπρόβαλε και η Fitch.

Οµως µόνο µετά την κρίση του 2007 η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς απέκτησε αρµοδιότητες περιορισµένης εποπτείας στους «οργανισµούς στατιστικής αξιολόγησης» και οι οίκοι υποχρεώθηκαν να αποκαλύψουν τις µεθόδους τους 

ΤΑ ΝΕΑ