Όχι άλλα ψέματα για τον Μαλιακό

του Δημ. Κυριόπουλου, πρώην Γραμματέα της Ν.Ε. ΠΑΣΟΚ Νομού Φθιώτιδας

Το θέμα της ρύπανσης του Μαλιακού εξακολουθεί να παραμένει επίκαιρο. Μέσα σε αυτή την επικαιρότητα μπορεί κανείς να διακρίνει δυο τραγικότητες: την πολιτική λαφυραγωγία και την επικινδυνότητα της απραξίας. Η πρώτη εξαντλήθηκε μάλλον στο τετριμμένο της γραφειοκρατικής αντίληψης του κτιρίου των ανακτόρων με ως συνήθως προδιαγεγραμμένο αποτέλεσμα. «Έχουμε πολύ καθαρές λίμνες, καλά ποτάμια - μόνο ο Πηνειός ουσιαστικά έχει πρόβλημα[...]», είχε αποφανθεί λιγότερο ως υπουργός όλων των ελλήνων πολιτών και περισσότερο ως Θεσσαλός ο κ. Σουφλιάς στο πλαίσιο της παρουσίασης των δράσεων του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Περιβάλλον».

Η δεύτερη, η επικινδυνότητα της απραξίας, πηγάζει από την ανυπαρξία πολιτικής βούλησης που μεταλαμπαδεύεται μεθοδικά στις τοπικές αρχές και σε αιρετούς εκπροσώπους της. Ο στόχος προφανής: να μετριαστούν οι όποιες πολιτικές ευθύνες τυχόν απορρέουν. Και αυτό ήταν έκδηλο από την αρχή. Γίναμε μάρτυρες του άγχους και της αγωνίας των καθ’ ύλη και τόπω αρμοδίων και εμπλεκομένων αιρετών που μέσω τηλεπαραθύρων και ιχθυοδείπνων προσπαθούσαν να διαμορφώσουν μια κίβδηλη πραγματικότητα. Με φόντο τη σαρκοφάγο του Μαλιακού στήθηκε μια πολιτική χορογραφία πιερότων και κολομπίνων που ως κοινωνία ούτε μας τιμά ούτε μας δικαιώνει. Πόσο μάλλον όλους όσοι διακατέχονται από τη λογική του πολιτικού κόστους που θυσιάζει το συλλογικό έναντι του ατομικού, με όποια ιδιότητα, από όποιο πόστο και θέση υπηρετούν ή θέλουν να υπηρετήσουν το λαό της Φθιώτιδας.

Είναι γνωστό σε όλους μας ότι ο Μαλιακός και η προστατευόμενη περιοχή της κοιλάδας και των εκβολών του Σπερχειού έχουν ενταχθεί στο δίκτυο περιοχών «Φύση 2000», περισσότερο γνωστό ως «Natura 2000». Όμως, η περιοχή εξακολουθεί να μην έχει θεσμοθετημένο πλαίσιο προστασίας και η ενσωμάτωση της Οδηγίας 2004/35/ΕΚ για την Περιβαλλοντική Ευθύνη (=«ο ρυπαίνων πληρώνει» εκ δόλου ή εξ‘ αμελείας) δεν έχει ακόμη ολοκληρωθεί.

Ένα είναι βέβαιο. Στον Μαλιακό υπάρχει ρύπανση. Ρύπανση που προέρχεται από την ενδεχομένως ανεπαρκή ή προβληματική λειτουργία του βιολογικού καθαρισμού, από τα λύματα και απόβλητα των ελαιοτριβείων, των εργοστασίων, των κτηνοτροφικών μονάδων, από την υπερλίπανση αγροτικών εκτάσεων. Η παρουσία δε αζώτου και φωσφόρου που ενυπάρχουν στα λιπάσματα δημιουργεί ευνοϊκές συνθήκες για την ανάπτυξη της Chatonella και η παρουσία της στον Μαλιακό συνδέεται άμεσα με τα υπολείμματα λιπασμάτων που φθάνουν στον κόλπο με τη ροή του Σπερχειού ποταμού-χωματερή που υποφέρει από τις εκτεταμένες ή και ανεξέλεγκτες αμμοληψίες λόγω των (αναγκαίων) έργων στην περιοχή.

Το πρόβλημα είναι σύνθετο. Είναι πρόβλημα περιβαλλοντικό και δε χρειάζεται πιστεύω να επεκταθώ ακόμα περισσότερο.

Είναι πρόβλημα οικονομικό. Οι επαγγελματίες αλιείς βρίσκονται σε απόγνωση και στα πρόθυρα της οικονομικής καταστροφής. Ήδη εδώ και δύο μήνες ο συνεταιρισμός των αλιέων της περιοχής εμφανίζει σύμφωνα με δημοσιεύματα έλλειμμα που ξεπερνά τις 50.000 ευρώ. Πρόκειται για εξέλιξη που με βάση το συσχετισμό και την αλληλεξάρτηση των παραγωγικών ομάδων μπορεί να παρασύρει σε ντόμινο την τοπική οικονομία.

Είναι πρόβλημα κοινωνικό, από τη στιγμή που η τοπική κοινωνία γίνεται δέκτης καθησυχαστικών μυθευμάτων σε σχέση με την αντιμετώπιση της μόλυνσης που δύναται να θέσει σε κίνδυνο την υγεία των καταναλωτών. Στην έκθεσή του το ΕΛΚΕΘΕ αναφέρει όχι μόνο για ιχθυοτοξίνες αλλά και για νευρωτοξίνες που είναι επιβλαβείς για τον ανθρώπινο οργανισμό. Επιπλέον -και δε μπορεί να το αποκλείσει κανείς ούτε να το εντάξει σε μια λογική σκόπιμης κινδυνολογίας- ελλοχεύει ένας τρόπον τινά «εμφύλιος» ανάμεσα στις παραγωγικές τάξεις που έχουν τον Μαλιακό ως κοινό σημείο αναφοράς.

Είναι πρόβλημα πολιτικό. Η πολιτική τόλμη, το είδαμε, υποχώρησε μπροστά στην πολιτική ατολμία, τουλάχιστον. Προτάσεις υπάρχουν και έχουν δει το φως της δημοσιότητας αρκετές και μάλιστα άμεσα εφαρμόσιμες που θα μπορούσαν να εμπλουτιστούν με ποιοτικά και πρακτικά στοιχεία, ώστε η βιωσιμότητα και προστασία του Μαλιακού να διασφαλιστούν όχι μόνο στο τώρα αλλά και μακροπρόθεσμα:

Ÿ ουσιαστικός έλεγχος των ελεγκτικών αρχών

Ÿ αγορά κινητού εργαστηρίου-σταθμού μέτρησης και παρακολούθησης των περιβαλλοντικών και θαλάσσιων ρύπων

Ÿ στελέχωση των αρμόδιων αρχών με επιπλέον εξειδικευμένο προσωπικό

Ÿ καταγραφή όλων των εστιών ρύπανσης του Μαλιακού

Ÿ περιβαλλοντική αξιολόγηση των δραστηριοποιούμενων εταιριών και εργοστασίων στο νομό με παροχή των αναγκαίων κινήτρων για επένδυση σε τεχνολογίες φιλικές προς το περιβάλλον

Ÿ πλέον εγκατάσταση μόνιμων μονάδων -σταθμών παρακολούθησης των υδάτων του κόλπου

Ÿ δημιουργία πρότυπων συμβουλευτικών σταθμών ή κέντρων επιμόρφωσης (νέων) κτηνοτρόφων, αλιέων και αγροτών με έμφαση στη διατήρηση και την ανάπτυξη του περιβάλλοντος

Ÿ και, επιτέλους, η πλήρης εφαρμογή της νομοθεσίας «ο ρυπαίνων πληρώνει», όχι βέβαια σε καθεστώς εκπτώσεων, αν θέλουμε να μιλάμε για φύσει, νόμω και έργω ειλικρινείς και ανεξάρτητες σχέσεις.

Οι πολιτικές ευθύνες θα αποδοθούν έτσι κι αλλιώς, διότι οι πολίτες της Φθιώτιδας απέδειξαν, ενωμένοι και δυναμικά όπως και παλαιότερα στο ζήτημα του «φονικού Πετάλου» με την πρωτοφανή κινητοποίησή τους ύστερα από το δυστύχημα στο Ασπρονέρι, ότι κανείς δε μπορεί και δεν επιτρέπεται να παραμένει αμέτοχος, πόσο μάλλον μπροστά σε αυτή την περιβαλλοντική καταστροφή. Το απέδειξαν μέσω της συμμετοχής τους και της αυτοοργάνωσής τους ενάντια σε έναν πολιτικό λόγο που αποδεικνύεται κατώτερος των περιστάσεων, αν όχι φοβικός ή τουλάχιστον οριοθετημένος, ενάντια σε παρωχημένες, καταδικαστέες πολιτικάντικες λογικές. Το ζητούμενο είναι και παραμένει να σώσουμε τον Μαλιακό τώρα και οι κρατούντες ας βάλουν επιτέλους το πολιτικό κόστος κάτω και όχι πάνω απ’ όλα. Ειδάλλως, κανείς δε θα μπορεί να εγγυηθεί ότι οι νυν και οι επερχόμενες γενεές δε θα κάνουν λόγο για ρύπανση που προήλθε από την ατολμία, την αδράνεια και τη ρύπανση της πολιτικής ζωής.